คำว่า " ความเข้าใจจิต " เป็นชื่อของปัญญาที่รู้จิตตามความเป็นจริง

จิตเป็นธัมมะอย่างหนึ่ง ไม่ใช่เรา จิตเป็นปรมัตถธรรม ชื่อว่าจิตตปรมัตถ์

จิตไม่ใช่เจตสิก จิตไม่ใช่รูป จิตไม่ใช่พระนิพพาน จิตมีหลายประเภท

บางครั้งจิตเกิดเป็นอกุศลจิต บางครั้งจิตเกิดเป็นกุศลจิต บางครั้งจิตเกิดเป็น

วิบากจิต บางครั้งจิตเกิดเป็นกิริยาจิต จิตไม่เที่ยง จิตเป็นทุกข์ จิตเป็นอนัตตา

ความรู้อย่างที่ว่ามานี้ชื่อว่า เข้าใจจิต รู้จักจิตตามความเป็นจริง.

ขอแสดงความเห็นดังนี้

ถ้าจะเอานิยามคำว่า "จิต" ที่กล่าวมา ว่าเป้นจิตในปรมัตถ์ 4
คือที่ว่า ไม่ใช่รูป ไม่ใช่เจตสิก ไม่ใช่นิพพาน

ดังนั้น ที่ว่า
- จิตตัวนี้มีประเภทเดียว เป้นธรรมชาติรับรู้อารมณ์อย่างเดียว กล่าวคือรับรู้เจตสิก


ที่ว่า
- ถ้ายังหมายถึงจิตในปรมัตถ์ 4 จิตนี้
จิตจะไม่มีเกิด ไม่มีดับ
พระพุทธเจ้าไม่พูดว่ามีความเกิดอย่างไร มีความดับอย่างไร ท่านพูดแค่มัน"หลุดพ้น"

แต่สำนวนที่เราได้ยินว่า "จิตเกิดดับ" อันนั้นครูอาจารยืท่านพูดรวม คือรวมเอา "จิต+เจตสิก"
พูดรวมๆกันไปโดยอนุโลม เพื่อความเข้าใจในเบื้องต้น

แต่ครูอาจารย์หลายท่านก็พูดแแยกกันในสำนวนของท่าน
เช่น หลวงปู่เทสก์ เรียก "จิต" ว่า "จิต" และเรียกเจตสิกว่า "ใจ"
สำนวนท่านจะมีคำว่า จิต และใจ

สำนวนหลวงปู่ดูลย์ ท่านเรียกว่า "ผู้รู้" หรือ "จิตผู้รู้"
และเรียกเจตสิกว่า "สิ่งที่ถูกรู้"

เจตสิกค่ะที่เป็นไปอย่างนั้น

สภาวะของจิต มีการรู้ซึ่งอารมณ์แต่อย่างเดียว เป็นสาระสำคัญเป็นลักษณะ
จิตเมื่อว่าโดยลักษณะ ไม่สามารถไปทำกิจการอื่นใดนอกจากการรู้ซึ่งอารมณ์เท่านั้น
และไม่ว่าเป็นจิตของมนุษย์ เทวดา พรหม หรือของสัตว์เดรัจฉาน
ย่อมมีลักษณะรู้ซึ่งอารมณ์อย่างเดียวเหมือนกันหมด ไม่ผิดแผกแตกต่างกันเลย
ถ้าอารมณ์ไม่มี จิตก็ไม่เกิด เพราะไม่มีที่ยึดหน่วง สภาวะรู้ซึ่งอารมณ์นั้น เรียกว่า จิต

สภาวะของเจตสิก คือ เป็นธรรมอันบังเกิดในจิต ประพฤติเนื่องด้วยจิต
อาศัยจิตเกิดขึ้นเป็นลักษณะ เจตสิกจะเกิดขึ้นโดยลำพังหรืออาศัยสิ่งอื่นเกิดหาได้ไม่

สภาวะของรูป คือ มีการแตกสลายแปรปรวนไปเป็นลักษณะ รูปจะยืนยงคงทนถาวรอยู่หาได้ไม่

สภาวะของนิพพาน คือ มีการสงบจากรูปนาม สังขาร ทั้งปวงเป็นลักษณะ
กล่าวคือ ไม่ยึดในรูปนามเป็นอารมณ์.