... พระผู้มีพระภาคได้ตรัสว่า ...

ดูกรภิกษุทั้งหลาย

ภิกษุย่อมจงใจ ย่อมดำริ และครุ่นคิดถึงสิ่งใด

...สิ่งนั้นเป็นอารัมณปัจจัยเพื่อความตั้งอยู่แห่งวิญญาณ

เมื่อมีอารัมณปัจจัย ...ความตั้งมั่นแห่งวิญญาณจึงมี

เมื่อวิญญาณนั้นตั้งมั่นแล้ว เจริญขึ้นแล้ว ...ความบังเกิดคือภพใหม่ต่อไปจึงมี

เมื่อมีความบังเกิดคือภพใหม่ต่อไป ...ชาติ ชราและมรณะ

โสกปริเทว ทุกข โทมนัสและอุปายาส จึงมีต่อไป

ความเกิดขึ้นแห่งกองทุกข์ทั้งมวลนี้ ย่อมมีด้วยประการอย่างนี้



.
.
.


ดูกรภิกษุทั้งหลาย

ภิกษุไม่จงใจ ไม่ดำริ แต่ยังครุ่นคิดถึงสิ่งใด

...สิ่งนั้นเป็นอารัมณปัจจัยเพื่อความตั้งอยู่แห่งวิญญาณ

เมื่อมีอารัมณปัจจัย ...ความตั้งมั่นแห่งวิญญาณจึงมี

เมื่อวิญญาณนั้นตั้งมั่นแล้ว เจริญขึ้นแล้ว ...ความบังเกิดคือภพใหม่ต่อไปจึงมี

เมื่อมีความบังเกิดคือภพใหม่ต่อไป ...ชาติชราและมรณะ

โสก ปริเทว ทุกข โทมนัส และอุปายาสจึงมีต่อไป

ความเกิดแห่งกองทุกข์ทั้งมวลนี้ ย่อมมีด้วยประการอย่างนี้ ฯ



.
.
.




( ต่อไปสำหรับผู้ที่บรรลุความเป็นพระอรหันต์แล้ว )

... พระผู้มีพระภาคตรัสว่า ...


[๑๔๖] ดูกรภิกษุทั้งหลาย

เมื่อภิกษุไม่จงใจ ไม่ดำริ และไม่ครุ่นคิดถึงสิ่งใด

...สิ่งนั้นย่อมไม่เป็นอารัมณปัจจัยเพื่อความตั้งอยู่แห่งวิญญาณ

เมื่อไม่มีอารัมณปัจจัย ...ความตั้งมั่นแห่งวิญญาณจึงไม่มี

เมื่อวิญญาณนั้นไม่ตั้งมั่นแล้ว ไม่เจริญขึ้นแล้ว ...ความบังเกิดคือภพใหม่ต่อไปจึงไม่มี

เมื่อความบังเกิดคือภพใหม่ต่อไปไม่มี ...ชาติชราและมรณะ

โสก ปริเทวทุกข โทมนัส และอุปายาสต่อไปจึงดับ

ความดับแห่งกองทุกข์ทั้งมวลนี้ ย่อมมีด้วยประการอย่างนี้ ฯ




๘. ปฐมเจตนาสูตร

ว่าด้วยความเกิดและดับกองทุกข์

พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย นิทานวรรค เล่ม ๒ - หน้าที่ ๒๐๔