ลานธรรมจักร :: แสดงกระทู้

ลานธรรมจักร http://dhammajak.net/forums/

จิตและเจตสิก http://dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=1&t=23811	หน้า 1 จากทั้งหมด 1

เจ้าของ:	รสมน [ 13 ก.ค. 2009, 07:45 ]
หัวข้อกระทู้:	จิตและเจตสิก
จิตดวงหนึ่งๆ นั้นมีเจตสิกเกิดร่วมด้วยหลายประเภท จิตดวงหนึ่งๆ จะมีเจตสิกเกิดร่วมด้วยมากน้อยต่างกันตามประเภทของจิตนั้นๆ จิตทุกดวงต้อง มีเวทนาเจตสิกเกิดร่วมด้วยตามประเภทของจิตนั้น ๆ อกุศลจิตทุกดวงต้องมีอกุศลสาธารณเจตสิก(เจตสิกที่เกิดกับอกุศล จิตทุกดวง) ๔ ดวงเกิดร่วมด้วย คือ ... โมหเจตสิก ๑ อหิริกเจตสิก (สภาพธรรมที่ไม่รังเกียจบาป) ๑ อโนตตัปปเจตสิก(สภาพธรรมที่ไม่หวั่นเกรงโทษของอกุศลธรรม) ๑ และ อุทธัจจเจตสิก (สภาพธรรมที่ฟุ้งซ่านไปตามอกุศลธรรม) ๑ ความต่างกันของอกุศลจิต ๑๒ ดวงโดยมูล ( อกุศลเหตุ ๓ : โลภะ โทสะ โมหะ ) คือ ... โมหมูลจิต ไม่มีโลภเจตสิกและโทสเจตสิกเกิดร่วมด้วย โทสมูลจิต ไม่มีโลภเจตสิกเกิดร่วมด้วย โลภมูลจิต ไม่มีโทสเจตสิกเกิดร่วมด้วย ความต่างกันของอกุศลจิต ๑๒ ดวงโดยเวทนา ๓ ( อุเบกขาเวทนา โสมนัสเวทนา โทมนัสเวทนา ) คือ ... อุเบกขาเวทนาเจตสิก เกิดร่วมกับโลภมูลจิตและโมหมูลจิตได้ เกิดร่วมกับโทสมูลจิตไม่ได้ โสมนัสเวทนาเจตสิก เกิดร่วมกับโลภมูลจิต เกิดร่วมกับโทสมูลจิตและโมหมูลจิตไม่ได้ โทมนัสเวทนาเจตสิก เกิดร่วมกับโทสมูลจิต ๒ ดวง เท่านั้น ไม่เกิดกับจิตประเภทอื่นๆ เลย สำหรับอกุศลจิตดวงสุดท้าย คือ โมหมูลจิตดวงที่ ๒ อุเปกฺขาสหคตํ อุทฺธจฺจสมฺปยุตฺตํ นั้น เป็นโมหมูลจิตที่ไม่มีวิจิกิจฉาเจตสิกเกิดร่วมด้วย แต่ก็เป็น อกุศลจิตประเภทหนึ่งเพราะมีอกุศลเจตสิกเกิดร่วมด้วย ขณะใดที่ไม่เป็นโลภ- มูลจิต ๘ ดวง โทสมูลจิต ๒ ดวง และโมหมูลจิต วิจิกิจฺฉาสมฺปยุตฺตํ อกุศล จิตขณะนั้นก็เป็นโมหมูลจิต อุทฺธจฺจสมฺปยุตฺตํ เมื่ออกุศลจิตขณะใดมีกำลังแรงกล้า ก็จะเป็นเหตุให้เจตนากระทำ อกุศลกรรมบถ ๑๐ คือ กายกรรม ๓ ได้แก่ ปาณาติปาต (ฆ่าสัตว์ที่มีชีวิต) ๑ อทินนาทาน (ถือทรัพย์ที่เจ้าของไม่ได้ให้มาเป็นของตน) ๑ กาเมสุมิจฉาจาร (ประพฤติผิดใน กาม) ๑ วจีกรรม ๔ ได้แก่ มุสาวาท (พูดเท็จ)๑ ผรุสวาท (พูดคำหยาบ)๑ ปิสุณวาจา (พูดคำส่อเสียด) ๑ สัมผัปปลาปวาจา (พูดเพ้อเจ้อ) ๑ มโนกรรม ๓ ได้แก่ อภิชฌา (คิดเพ่งเล็งเอาของของผู้อื่นมาเป็น ของตน ) ๑ พยาปาท (คิดเบียดเบียนทำร้ายผู้อื่น) ๑ มิจฉาทิฏฐิ (คิดเห็นผิด ว่าผลของกรรมไม่มี เป็นนัตถิกทิฏฐิ คือ เห็นว่าผลที่เกิดขึ้นนั้นไม่ได้เกิดจาก กรรม ๑ เห็นผิดว่ากรรมไม่มีผล เป็นอเหตุกทิฏฐิ คือ เห็นว่ากรรมไม่เป็นเหตุให้ เกิดผล ๑ เห็นผิดว่ากรรมเป็นเพียงกิริยาอาการของกายเท่านั้น เป็นอกิริยา ทิฏฐิ ๑) ๑ เมื่ออกุศลจิตที่เป็นเหตุให้กระทำอกุศลกรรมบถดับไปแล้ว เจตนา เจตสิกที่เกิดกับอกุศลจิตที่ดับไปนั้น ก็เป็นกัมมปัจจัยให้อกุศลวิบากจิต ๗ ดวง เกิดขึ้นเป็นผลของกรรมนั้นๆ เมื่อถึงกาลอันสมควร อเหตุกจิต ๑๘ ดวง อเหตุกจิต ๑๘ ดวง คือ จิตที่ไม่เกิดร่วมกับเจตสิกที่เป็นเหตุ ๖ ดวง เลย เจตสิกที่เป็นเหตุมี ๖ ดวง คือ ... โลภเจตสิก ๑ โทสเจตสิก ๑ โมหเจตสิก ๑ เป็น อกุศลเหตุ ๓ (อกุศลเหตุ ๓ นี้เกิดกับอกุศลจิต ๑๒ ดวงเท่านั้นไม่เกิดกับ จิตประเภทอื่นๆ เลย) อโลภเจตสิก ๑ อโทสเจตสิก ๑ ปัญญาเจตสิก (อโมหะ) ๑ เป็น โสภณเหตุ ๓ จิตใดมีโสภณเหตุเกิดร่วมด้วย จิตนั้นเป็นโสภณจิต คือ เป็นจิตที่ดีงาม จิต ๑๘ ดวง ไม่เกิดร่วมกับเจตสิกที่เป็นเหตุ ๖ เลย จิต ๑๘ ดวงจึงเป็น อเหตุกจิต และเป็น อโสภณจิต ด้วย ส่วนจิตอื่นๆ ๗๑ ดวงนั้นเกิดร่วมกับ เจตสิกที่เป็นเหตุ จิต ๗๑ ดวงจึงเป็นสเหตุกจิต อเหตุกจิต ๑๘ดวง คือ ... อกุศลวิบากจิต ๗ ดวง อเหตุกกุศลวิบากจิต ๘ ดวง และ อเหตุกกิริยาจิต ๓ ดวง อกุศลวิบากจิต ๗ ดวง คือ... อุเปกฺขาสหคตํ จกฺขุวิญฺญาณํ จิตเห็นวัณณะ (ที่ไม่ดี) เกิดร่วมกับอุเบกขาเวทนา อุเปกฺขาสหคตํ โสตวิญฺญาณํ จิตได้ยินเสียง (ที่ไม่ดี) เกิดร่วมกับอุเบกขาเวทนา อุเปกฺขาสหคตํ ฆานวิญฺญาณํ จิตได้กลิ่น (ที่ไม่ดี) เกิดร่วมกับอุเบกขาเวทนา อุเปกฺขาสหคตํ ชิวหาวิญฺญาณํ จิตลิ้มรส (ที่ไม่ดี) เกิดร่วมกับอุเบกขาเวทนา ทุกฺขสหคตํ กายวิญฺญาณํ จิตรู้โผฏฐัพพะ (ที่ไม่ดี) เกิดร่วมกับทุกขเวทนา (ปัญจวิญญาณ ๕ รู้อารมณ์ ๕ เฉพาะอารมณ์ของตนๆ เท่านั้น) อุเปกฺขาสหคตํ สมฺปฏิจฺฉนฺนํ จิตรับรู้อารมณ์ ๕ ต่อจากปัญจวิญญาณ อกุศลวิบากจิตอุเปกฺขาสหคตํ สนฺตีรณํ จิตพิจารณาอารมณ์ ๕ ต่อจากสัมปฏิจฉันนะ อกุศลวิบากจิต อกุศลวิบากจิตทุกดวงเป็นผลของอกุศลกรรม จึงเป็นจิตที่เกิดขึ้นรู้ อนิฏฐารมณ์ ซึ่งเป็นอารมณ์ที่ไม่น่าพอใจ

หน้า 1 จากทั้งหมด 1	เขตเวลา GMT + 7 ชั่วโมง
Powered by phpBB © 2000, 2002, 2005, 2007 phpBB Group http://www.phpbb.com/