การปฏิบัติธรรม คืออะไร?

การปฏิบัติธรรม หรือสัมมาปฏิปทา
คือการปฏิบัติตามอริยมรรคที่มีองค์แปด
จุดหมายคือทำนิพพานให้แจ้ง
การฝึกสมาธิองค์ธรรมหนึ่งในอริยมรรค
เช่นเดียวกับสัมมาวาจา

คือการไม่สนทนาธรรมอย่างคึกคะนอง

ถ้าไม่ เอาจุดหมายคือทำนิพพานให้แจ้ง ไม่ใช่การปฏิบัติธรรม หรือ?

ขึ้นอยู่กับว่าจุดหมายนั้นคืออะไร

การทำนิพพานให้แจ้งคือจุดสูงสุดในการปฏิบัติธรรม

ความหมายของศัพท์อีกมุมหนึ่ง

คำว่า ปฏิบัติธรรม ความหมายที่แท้ได้แก่ การนำเอาธรรมไปใช้ในการดำเนินชีวิต หรือ การดำเนินชีวิต

ตามธรรม

เมื่อธรรมะ คือธรรมชาติ ตามที่ท่านเคยแสดงมา การดำเนินชีวิตตามธรรม เป็นการปฏิบัติธรรม หรือ?

ธรรมให้วิบาก ดำก็มี
ธรรมให้วิบากขาว ก็มี
ธรรมไม่ให้วิบากทั้งดำทั้งขาวก็มี

โจรปล้นจี้ก็ปฏิบัติ เหมือนกัน แต่ ปฏิบัติอธรรม