สมาธิที่มีผลเป็นความไม่มีอหังการะ.มมังการะ-มานานุสัย
พระอานนท์ ได้ทูลถามว่า "มีอยู่หรือหนอ พระเจ้าข้า !
การที่ภิกษุได้สมาธิ ชนิดที่มีผลคือ
ไม่มีอหังการะ..มมังการะ-มานานุสัย ในกายอันมีวิญญาณนี้ ด้วย,
ไม่มีอหังการะ..มมังการะ-มานานุสัย ในนิมิตทั้งปวงในภายนอก ด้วย,
และเธอนั้นเข้าถึงแล้วแลอยู่ ซึ่งเจโตวิมุตติ..ปัญญาวิมุตติ
อันไม่มีอหังการะ..มมังการะ-มานานุสัย ด้วย, พระเจ้าข้า ?"
อานนท์ ! สมาธิที่ภิกษุได้แล้วมีผลเป็นอย่างนั้น มีอยู่!!.
"ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ! สมาธิที่ภิกษุได้แล้วมีผลเป็นอย่างนั้น มีอยู่ เป็นอย่างไรเล่า? พระเจ้าข้า!"
อานนท์ ! ความเพ่งเฉพาะของภิกษุในกรณีนี้ มีอยู่อย่างนี้ว่า
"นั่นสงบ-ระงับ นั่นประณีต : นั่นคือธรรมชาติเป็นที่สงบระงับแห่งสังขารทั้งปวง
เป็นที่สลัดคืน ซึ่งอุปธิทั้งปวง เป็นที่สิ้นไปแห่งตัณหา เป็นความจางคลาย
เป็นความดับ เป็นนิพพาน (เย็น)" ดังนี้.
อานนท์ ! อย่างนี้แล การที่ภิกษุได้สมาธิชนิดที่มีผล คือ
ไม่มีอหังการะ มมังการะ-มานานุสัย ในกายอันมีวิญญาณนี้ ด้วย,
ไม่มีอหังการะ มมังการะ-มามานุสัย ในนิมิตทั้งปวงในภายนอกด้วย,
และเธอนั้นเข้าถึงแล้วแลอยู่ ซึ่งเจโตวิมุตติ..ปัญญาวิมุตติ
อันไม่มีอหังการะ..มมังการะ..มานานุสัย ด้วย.
อานนท์ ! ข้อนี้เรากล่าวอาศัยคำ กล่าว ในการตอบปัญหาแก่ปุณณก-มาณพ ในปารายนสมาคม ว่า :-
"ท่านผู้ใด พิจารณาเห็นแล้ว ซึ่งสภาพยิ่งและหย่อนในโลก(ว่าเป็นของว่างเสมอกัน)
ไม่มีความหวั่นไหวไปในอารมณ์ไหน ๆ ในโลกเลย,
เป็นผู้รำงับสงบแล้ว ไม่มีกิเลสฟุ้งกลุ้มเหมือนควัน
ไม่มีความทุกข์ความคับแค้นแล้ว เป็นผู้ไม่หวังอะไรแล้ว,
เราตถาคตกล่าว..ผู้นั้น ว่าเป็นผู้ข้ามเสียได้ซึ่งความเกิดและความแก่" ดังนี้แล.
