เห็นวัดตามต่างจังหวัดแล้วรู้สึกสงสารวัดจัง บางวัดมีหลวงตาแกๆอยู่รูปเดียว บางวัดก็มีสองสามรูปพระเองก็ไม่มีคุณภาพพระที่มีคุณภาพหน่อยท่านก็ไม่อยู่เพราะอยู่แล้วไม่มีอนาคต พระที่อยู่ก็ไม่สามารถที่จะอบรมสั่งสอนชาวบ้านได้ แถมต้องทำตามที่กำการวัดต้องการจะขัดไม่ได้ถ้าขัดต้องมีเรื่องกัน พระท่านเองก็ไม่มีบารมีที่จะดึงศรัทธาญาติโยมให้เข้าวัด วัดเองก็ไม่มีสิ่งดึงดูดให้คนเข้าวัด บางวัดสกปรกหมาขี้เลื้อนเต็มวัด ญาติโยมเองเข้าวัดมาก็ไม่รู้จะทำอะไร เพราะไม่มีพระเป็นผู้นำพาทำโน้นพาทำนี้ บางวัดที่มีทิวทัศน์ร่มรื่นหน่อยก็กลายเป็นที่จู๋จี๋ของวัยรุ่นไป ในทางกลับถ้าวัดใหนที่มีการจัดระเบียบที่ดี พระปฏิบัติดี มีพระเป็นผู้นำคอยทำพาทำโน้นทำนี้วัดนั้นก็จะมีญาติโยมเข้าเยอะ เช่น วัดทองเนียม ดังนั้นจึงสรุปได้ว่าการที่คนไม่ค่อยเข้าวัดเพราะวัดไม่น่าเข้า

ขรัวตา...วาสนาน้อย

ท่านกล่าวกับพระเณรเมื่อกลางปี พ.ศ. 2522 ว่า

"...มีเจ้าศรัทธาท่านหนึ่ง จะถวายเงินเพื่อสร้างโบสถ์ทั้งหลัง เรายังไม่อาจรับได้ เคยมีบ้างไหมในประเทศไทย และองค์ไหนที่มีผู้ถวายเงินสร้างโบสถ์ทั้งหลังแล้วไม่รับ นอกจากขรัวตาวาสนาน้อยนี้เท่านั้น จึงไม่อาจรับได้

ที่ไม่อาจรับได้นั้นก็มีเหตุผลเหมือนกัน...ความจริงหลักธรรมที่เราเล็งอยู่ยึดถืออยู่ กราบไหว้บูชาเป็นขวัญใจและเทิดทูนสุดจิตสุดใจอยู่ตลอดเวลานั้น เป็นสิ่งที่ใหญ่โตมากยิ่งกว่าสิ่งใดในโลกธาตุ สิ่งเหล่านั้นเราไม่ได้เทิดทูนเหมือนธรรม เพราะเป็นเพียงปัจจัยเครื่องอาศัยไปเป็นวันๆ เท่านั้น ส่วนธรรมเป็นเรื่องใหญ่โตมากที่ต้องรักสงวน

เรื่องการสร้างโบสถ์สำหรับวัดนี้ยังไม่มีความจำเป็น สิ่งใดที่จำเป็นก็ทำสิ่งนั้นเช่น จิตตภาวนาเป็นงานจำเป็นอย่างยิ่ง การทำอุโบสถสังฆกรรมทำที่ไหนก็ได้ ตามร่มไม้ชายเขาที่ไหนก็ได้ ไม่ขัดข้องอะไร ตามหลักพระวินัยจริงๆ แล้ว ไม่มีอะไรขัดข้อง การสร้างโบสถ์สร้างวิหารควรให้เป็นที่เป็นฐานที่เหมาะที่ควร ไม่ใช่จะสร้างดะไปหมด

...การสร้างโบสถ์หลังหนึ่งเป็นยังไง นับตั้งแต่เริ่มแรกตกลงกับช่างในการสร้างโบสถ์เป็นยังไง ถนนหนทางเข้าไปในวัด จนถึงบริเวณที่จะสร้างโบสถ์จะต้องเปิดโล่งตั้งแต่บัดนั้นจนกระทั่งถึงวันสร้างโบสถ์สำเร็จ ต้องบุกเบิกไปหมดยิ่งกว่าโรงงาน คนงานก็ต้องมีทั้งหญิงทั้งชายจำนวนมากมายที่จะเข้ามานอนกองกันอยู่นี้ ทั้งช่างทั้งคนงานไม่ทราบมาจากแห่งหนตำบลใด

บางรายหรือส่วนมากก็ไม่เคยรู้เลยว่าศาสนาเป็นอย่างไร พระเณรในวัดท่านปฏิบัติอย่างไร แล้วเขาจะมีความเป็นระเบียบเรียบร้อยพอเป็นความสงบงามตาแก่พระเณรในวัดได้ยังไง มันต้องเหมือนกับเอายักษ์เอาเปรตเอาผีเข้ามาทำลายวัดนั่นเอง

ในขณะที่เปิดโอกาสตกลงกันเรียบร้อยแล้วนั้นน่ะ ไม่ว่าผู้คนหญิงชาย รถราต่างๆ ต้องเข้าต้องออกกันตลอดเวลา ประตูวัดปิดไม่ได้เลย และสถานที่ที่จะสร้างโบสถ์ขึ้นมาให้เป็นของสง่างามแก่วัดแก่พระสงฆ์ในวัด แต่พระเณรกลับตายกันหมดจากจิตตภาวนา จากมรรคผลนิพพาน ที่ควรจะได้จะถึงจากสมณธรรม...คือจิตตภาวนาแล้ว จะเอาอะไรมาเป็นความสง่างามอร่ามตา

"ลองพิจารณาดูซิ นี่เราคิดอย่างนั้น และพูดอย่างนี้นะ จะเป็นความคิดผิดพูดผิดหรือถูกประการใดบ้าง ?..."

วัดไม่น่าเข้า...เพราะคนไม่รู้อยู่วัด..

อย่าเอาภาระ ควมคาดหวังฯลฯ ไปฝากไว้กับคนที่วัดเลย

หลายๆคน รวมถึงตัวผมเองในอดีตชอบมองว่า พระต้องเป็นผู้ปฏิบัติดีปฏิบัติชอบ ต้องมีศีลธรรมสูง และจะคาดหวังว่าพระทุกรูปต้องมีลักษณะตามที่กล่าวนี้

"คนไม่รู้ อยู่วัด" ทำอย่างไรให้คนรู้ อยู่วัด ?