พระสุตตันตปิฎก มัชฌิมนิกาย มูลปัณณาสก์ เล่ม ๑ ภาค ๑ - หน้าที่ 469

๘. สัลเลขสูตร

การละทิฏฐิ

[๑๐๑] พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า ดูก่อนจุนทะ ทิฏฐิเหล่านี้

มีหลายประการ ประกอบด้วยอัตตวาทะบ้าง ประกอบด้วยโลกวาทะบ้าง

ย่อมเกิดขึ้นในโลก ก็ทิฏฐิเหล่านั้นย่อมเกิดขึ้นในอารมณ์ใด ย่อมนอน

เนื่องอยู่ในอารมณ์ใด และฟุ้งขึ้นในอารมณ์ใด เมื่อภิกษุเห็นอารมณ์นั้น

ด้วยปัญญาอันชอบ ตามความเป็นจริงอย่างนี้ว่า นั่นไม่ใช่ของเรา เรา

ไม่ใช่นั่น นั่นไม่ใช่อัตตาของเรา ดังนี้ การละทิฏฐิเหล่านั้น การสลัด

ทิ้งซึ่งทิฏฐิเหล่านั้น ย่อมมีได้ด้วยอุบายอย่างนี้.

ขอถามคำว่า "นั่นไม่ใช่ของเรา" เป็นอย่างไร ?
"เราไม่ใช่นั่น" เป็นอย่างไร ?
"นั่นไม่ใช่อัตตาของเรา" เป็นอย่างไร ?

พระธรรมที่พระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดง เป็นการแสดงความเป็นจริง

ของสภาพธรรม ว่าเป็นเพียงสภาพธรรม เกิดขึ้นเพราะปัจจัย ไม่ใช่สัตว์บุคคล ตัว

ตน เราเขา เมื่อปัญญาเกิดขึ้นย่อมรู้ตามเป็นจริงว่าสภาพธรรมที่กำลังปรากฏนั้น
"นั่นไม่ใช่ของเรา" "เราไม่ใช่นั่น" "นั่นไม่ใช่อัตตาของเรา"

แต่ปุถุชนผู้บอดเขลาย่อมยึดถือสิ่งที่กำลังปรากฏด้วยอำนาจตัณหาว่า นั่นของเรา

ยึดถือด้วยอำนาจมานะว่า เราเป็นนั่น ยึดถือด้วยอำนาจของทิฏฐิว่า นั่นเป็นตัว

ตนของเราดังคำอธิบายในบาลีว่า

บทว่า เอตํ มม (นั่นของเรา) เป็นทิฏฐิมีความสำคัญเพราะตัณหาเป็นมูล

บทว่า เอโสหมสฺมิ (เราเป็นนั่น) เป็นทิฏฐิมีความสำคัญ เพราะมานะเป็นมูล.

บทว่า เอโส เม อตฺตา (นั่นเป็นตัวตนของเรา) มีความสำคัญเพราะทิฏฐินั่นเอง.

พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย นิทานวรรค เล่ม ๒ - หน้าที่ 296

คำว่า เอตํ มม นั่นของเรา เป็นการยึดถือด้วยอำนาจตัณหา.

ความวิปริตแห่งตัณหา ๑๐๘ เป็นอันถือเอาด้วยคำนั้น.

บทว่าเอโสหมสฺมิ เราเป็นนั่น เป็นการยึดถือด้วยอำนาจมานะ.

มานะ ๙ เป็นอันถือเอาด้วยคำนั้น. บทว่า เอโส เม อตฺตา นั่นคือ

อัตตาของเรา เป็นการยึดถือด้วยอำนาจทิฏฐิ. ทิฏฐิ ๖๒ ....