ถาม ๔ ตามหลักพระปริยัติแล้ว เมื่อพูดถึง ศีล สมาธิ ปัญญา อยู่ข้างหลัง แต่นักปฏิบัติทั้งหลายท่านยกเอาตัวปัญญาไว้ข้างหน้า (ปัญญา ศีล สมาธิ*) อันนี้ถูกหรือไม่
คำตอบ ๔ อันนี้ก็ในทำนองอันเดียวกับ ทาน ศีล ภาวนา ท่านยกเอา ศีล สมาธิ ปัญญา มาตั้งไว้เป็นลำดับแล้วก็เอา ปัญญา ไว้สุดท้าย ยกเอาศีลไว้เบื้องตน สมาธิเป็นอันดับ ๒ ปัญญาเป็นอันดับ ๓ เพื่อว่าบัญญัติเหล่านี้เป็นของสาธารณะทั่วไป พูดแต่หยาบไปหาละเอียด คนจะได้รู้ง่ายเข้า ถ้าหากนักปฏิบัติแล้วมันตรงกันข้ามอีกเหมือนกัน
เมื่อเราปฏิบัติธรรมคืออบรมใจให้เข้าถึงความสงบแล้วนั้น จะเห็นได้ว่าผู้จะรักษาศีลให้บริสุทธิ์หมดจดเรียบร้อยหรือมั่นคงหนักแน่นนั้น เพราะปัญญาเกิดก่อน คือปัญญาเห็นว่าสิ่งนี้ดี สิ่งนี้ถูก สิ่งนี้ดีสิ่งนี้ชั่ว สิ่งนี้ควรทำสิ่งนี้ไม่ควรทำ ปัญญาเกิดขึ้นแล้ว จึงค่อยงดเว้นจากความชั่ว คือรักษาศีล นี่จึงว่าปัญญาเกิดขึ้นก่อนศีล
สมาธิก็เหมือนกัน ที่เราจะทำสมาธิให้สงบแน่วแน่เป็นเอกัคคตารมณ์ เอกัคคตาจิตได้ มันต้องมีปัญญาฉลาด มีแยบคายไหวพริบในตัว มีการชำระจิตตนอยู่รอบด้าน หรือระวังสังวรในอินทรีย์ทั้งหลายไม่ให้ฟุ้งซ่าน ส่งไปภายนอก เห็นโทษเห็นภัยในอารมณ์นั้นๆ จึงจะสละอารมณ์ทั้งหลายนั้น ๆ ทำให้เข้าถึงความสงบได้ เมื่อเราพูดถึงเรื่องปัญญาเกิดก่อนศีลก่อนสมาธิแล้ว คราวนี้ตัวปัญญาก็ไม่ต้องพูดกันละตอนนี้ เป็นอันว่าหมดไป
แต่คราวนี้ถ้าจะพูดอีกนัยหนึ่ง ปัญญาในทีนี้ท่านบัญญัติปัญญาไว้สุดท้ายนั้น (ศีล สมาธิ ปัญญา*)ท่านพูดถึงปัญญาขั้นสูง ปัญญาที่พิจารณาวิปัสสนา คือ รู้แจ้งเห็นสัจธรรมตามความเป็นจริงถ้าไม่มีศีล ไม่มีสมาธิ ปัญญาก็ไม่เกิด ปัญญาที่จะเกิดวิปัสสนาปัญญาจะต้องมีศีลสมบูรณ์ สมาธิแน่วแน่จนกระทั่งถึงอัปปนาสมาธิ เมื่อออกจากอัปปนาสมาธิแล้ว ปัญญาวิปัสสนาจึงจะเกิดขึ้น เหตุนั้นท่านจึงบัญญัติไว้ตอนท้าย
นักปฏิบัติทั้งหลายผู้ที่มองเห็นว่า ปัญญา เกิดก่อน ศีล สมาธิ (ปัญญา ศีล สมาธิ*) บางคนอาจจะลบล้างหรือลบหลู่ว่าอันนั้นผิดก็ได้(ศีล สมาธิ ปัญญา*) เมื่อผู้ที่ได้พิจารณาเห็นถึงวิปัสสนาปัญญาตรงนี้แล้ว จะเห็นภูมิฐานชั้นเชิงที่ท่านเทศนาไว้เป็นของจริงทุกสิ่งทุกประการ เพราะธรรมะมันมีหลายขั้นหลายภูมิ
เหตุนั้นปัญญาที่ท่านบัญญัติไว้ ท่านหมายเอาปัญญาขั้นสูงที่เรียกว่า ปัญญาวิปัสสนา หรือปัญญาที่รู้แจ้งสัจธรรมตามความเป็นจริงจนกระทั่งสละหรือเบื่อหน่าย ปล่อยวางอุปาทานทั้งหลายได้
http://www.thewayofdhamma.org/page4_3/bunta.html
======
... เพราะปัญญาวิปัสสนามิได้เกิดแก่สาธารณชนทั่วไป จะเกิดได้ก็แต่ชั้นพระอริยภูมิเท่านั้น เมื่อเกิดก็เกิดครั้งเดียวและขณะจิตเดียวแล้วก็มิได้เกิดอีกในภูมินั้นๆ เมื่อเกิดย่อมพิจารณาเห็นพระไตรลักษณญาณชัดแจ้งตามเป็นจริงทุกอย่าง ในที่ทุกแห่งทุกหนและทุกอาการของสิ่งสารพัดทั้งปวงหมด เมื่อจิตถอนออกจากนั้นแล้วพิจารณาตามอาการนั้นก็ชัดอย่างเดิม แต่จิตไม่ได้เป็นอย่างเดิม ...
... ส่วนวิปัสสนา แปลว่าความรู้แจ้งไปสัจธรรมของจริงตามเป็นจริงจนถอนอัตตานุทิฏฐิเสียได้ ถ้าถอนยังไม่ได้ก็ยังไม่เรียกว่า วิปัสสนา มันเป็น วิปัสสนูกิเลส ไปเสีย ...
การปฏิบัติสมถ-วิปัสสนา
ขออย่าได้หอบเอาตำรามาปฏิบัติเลย ขว้างเก็บเข้าตู้ไว้เสียก่อน จงพากันมาฝึกอบรมใจให้เข้าถึงความสงบ เอกัคคตารมณ์ จริงๆดูก่อน แล้วจึงค่อยเอาตำรามาพูดกัน ถ้าทำได้ดังนั้นแล้ว นักปฏิบัติภาวนาทั้งหลายก็จะไม่สิ้นเปลืองน้ำลายโดยใช่เหตุ
ตอบปัญหา โดยหลวงปู่เทสก์ เทสรังสี
http://www.thewayofdhamma.org/page4_1/pucha3.html
* ความเห็นของผู้โพส
น่ะ
