เมื่อไคร่ครวญดูเห็นว่าความหวังแท้จริงเป็นเพียงจิตสังขารคิดปรุงแต่งเอา ความสมหวังคือการทำให้สำเร็จดังภาพลวงที่ตั้งไว้ แล้วก็หวังต่อไป ต่อไป

การสอนให้คนมีหวังจึงเป็นเพียงการกระทำให้เสียเวลา มากกว่าการชี้ชัดให้ดูความจริง

หรือคนเราไม่ชอบความจริงจึงเลือกหลงจมอยู่กับความหวัง

ท่านๆว่าอย่างไร

เห็นด้วยอย่างยิ่ง....เมื่อความหวังเป็นของลวง...แล้วจะสมหวังรึ

ตามดูเฝ้าดูแต่การทำงานของขันธ์ 5....แต่ตัวเองไม่ทำงานต่อคือถอนขันธ์ 5...โดยหวังว่ามันจะถอนเอง....

บางพวก..ดูแล้วเกิดปีติ...ก็เข้าใจว่าปีตินี้แหละแสดงถึงการถอนแล้ว...แต่ไม่เคยตรวจสอบว่าถอนแล้วทำไมมันยังเกิดขึ้นได้อีก...

สุดท้าย ก็คิดเข้าข้างตัวเองอย่างลม ๆ แล้ง ๆ...ไปเรื่อย

นี้คือตัวอย่างหนึ่งของความหวังลวง

เมื่อตั้งเป้า ก็เลยเป้า

พระพุทธศาสนามีคำสอนหลายระดับ ทั้งสำหรับผู้ครองเรือน ผู้ดำรงชีวิตอยู่ในสังคม ผู้สละเรือน

แล้ว ทั้งคำสอนเพื่อประโยชน์ทางวัตถุ และเพื่อประโยชน์ลึกซึ้งทางจิตใจ เพื่อให้ทุกคนได้รับ

ประโยชน์จากพุทธธรรมทั่วถึงกัน

จะนำพุทธพจน์ที่ให้เร่งทำกิจ และเตรียมการเพื่ออนาคตมาลงให้อ่าน แต่จะตัดชื่อคัมภีร์อ้างอิงออก



"เป็นคนควรหวังเรื่อยไป บัณฑิตไม่ควรท้อแท้ เราเห็นประจักษ์มากับตัวเอง เราปรารถนาอย่างใด ก็ได้สมตามนั้น"


"ความไม่ประมาท เป็นทางไม่ตาย ความประมาทเป็นทางแห่งความตาย ผู้ไม่ประมาทย่อมไม่ตาย คนประมาทเหมือนคนตายแล้ว ฯลฯ ผู้ไม่ประมาท เพ่งพินิจอยู่ ย่อมประสบความสุขอันไพบูลย์"


"เพราะฉะนั้น ในชีวิตที่เหลืออยู่นี้ ทุกคนควรกระทำกิจหน้าที่ และไม่พึงประมาท"

"บรรพชิตพึงพิจารณาเนืองๆว่า วันคืนล่วงไป บัดนี้เราทำอะไรอยู่"


"อย่าปล่อยโอกาสให้ผ่านเลยไปเสีย...พึงถอนลูกศรที่เสียบตัวออกเสีย ด้วยความไม่ประมาท และด้วยวิชชา"


"รู้ว่าอะไรเป็นประโยชน์แก่ (ชีวิต) ตน ก็ควรรีบลงมือทำ"


"ในเวลาที่ควรลุกขึ้นทำงาน ไม่ลุกขึ้นทำ ทั้งที่ยังหนุ่มแน่นมีกำลัง กลับเฉื่อยชา ปล่อยความคิดให้จมปลัก เกียจคร้าน มัวซึมเซาอยู่ ย่อมไม่ประสบทางแห่งปัญญา"

"คนที่เรียนรู้ (สุตะ) น้อยนี้ ย่อมแก่เหมือนโคถึก เนื้อของเขาย่อมเจริญ แต่ปัญญาของเขาหาเจริญไม่"


"เมื่อยังหนุ่มสาว พรหมจรรย์ก็ไม่บำเพ็ญ ทรัพย์ก็ไม่หาเอาไว้ (ครั้นแก่เฒ่า) ก็ต้องนั่งซบเซา เหมือนนกกระเรียนแก่ จับหงอยอยู่กับเปือกตมที่ไร้ปลาฉะนั้น"


"เมื่อยังหนุ่มสาว พรหมจรรย์ก็ไม่บำเพ็ญ ทรัพย์ก็ไม่หาเอาไว้ (ครั้นแก่เฒ่า) ก็ได้แต่นอนทอดถอนถึงความหลัง เหมือนดังลูกศรที่เขายิงไปแล้ว (หมดพิษสง) ฉะนั้น"


"ผลประโยชน์ทั้งปวง ตั้งอยู่ที่หลัก 2 ประการ คือ การได้สิ่งที่ยังไม่ได้ และการรักษาสิ่งที่ได้แล้ว"


"ภิกษุทั้งหลาย ตระกูลเหล่าหนึ่งเหล่าใดก็ตาม ที่ถึงความเป็นใหญ่ในโภคสมบัติ จะดำรงอยู่ได้ยืนนาน ด้วยเหตุ 4 สถาน หรือสถานใดสถานหนึ่ง กล่าวคือ รู้จักแสวงหาสิ่งที่พินาศสูญหาย ปฏิสังขรณ์สิ่งที่ชำรุดทรุดโทรม รู้จักประมาณในการกินการใช้ และตั้งสตรีหรือบุรุษผู้มีศีลให้เป็นใหญ่"

"ผู้นำที่จัดการงานไม่ดี เขลา ด้อยความคิดอ่าน ทรามปัญญา ย่อมหมดศรีสง่า เหมือนคราบเก่าที่งูทิ้งไปแล้ว ส่วนผู้นำที่จัดแจงการงานเป็นอย่างดี หมั่นขยันถูกกาล ไม่เฉื่อยชา ย่อมมีโภคสมบัติที่เจริญยิ่งขึ้นๆทุกด้าน เหมือนฝูงโคที่มีโคผู้นำฉะนั้น"


"ภิกษุทั้งหลาย เราประจักษ์ (คุณค่า) ของธรรม 2 ประการ คือ ความไม่สันโดษในกุศลธรรมทั้งหลาย และความไม่ระย่อในการบำเพ็ญเพียร ฯลฯ โพธิอันเรานั้นได้บรรลุด้วยความไม่ประมาท ความลุโล่งโปร่งใจ อย่างยอดเยี่ยม อันเรานั้น ได้บรรลุด้วยความไม่ประมาท"


"ภิกษุ ยังไม่ถึงความสิ้นอาสวะ อย่าได้นอนใจ เพียงด้วยความมีศีลและวัตร ด้วยความเป็นผู้ได้เล่าเรียนศึกษามาก ด้วยการได้สมาธิ ด้วยการอยู่วิเวก หรือแม้แต่ด้วยการประจักษ์ว่า เราได้สัมผัสเนกขัมมสุขที่พวกปุถุชนไม่เคยได้รู้จัก"


"เตรียมกิจ สำหรับอนาคตให้พร้อมไว้ก่อน อย่าให้กิจนั้นบีบคั้นตัวเมื่อถึงเวลาต้องทำเฉพาะหน้า"


"พึงระแวงสิ่งที่ควรระแวง พึงป้องกันภัยที่ยังไม่มาถึง ธีรชนตรวจตราโลกทั้งสอง เพราะคำนึงภัยที่ยังไม่มาถึง"

ความหวัง เป็นอีกชื่อหนึ่งของความอยาก(ตัณหา) เรื่องของความหวังเป็นเรื่องของอนาคต ปุถุชนคนธรรมดาทั้งหลายมักจะนิยมใช้ความหวังเป็นสิ่งกระตุ้นหรือแรงบรรดาลใจให้กระทำการต่างๆ(ทำกรรม)

สำหรับชาวพุทธหรือพุทธสาวกแล้ว จะไม่ใช้ความหวังเป็นแรงกระตุ้น แต่จะใช้ ความรู้ที่ถูกต้องตามธรรม เหตุผล ความเป็นจริงและกุศลความดีงามเป็นแรงกระตุ้นให้ทำกรรม

ดังเช่นการทำกรรมเจริญสติปัฏฐาน 4 การทำกรรมเจริญมรรค 8 ก็ด้วยเหตุผลว่า จะทำให้หมดกิเลส ตัณหา อัตตา ความเห็นผิด ยึดผิด แล้วจิตดวงนี้จะได้หลุดพ้นจากวังวนแหงบาปและวัฏสงสาร

ยอดเยี่ยม

ความหวังที่ทำให้ใจชุ่มชื่นขึ้น จัดว่าเป็นเจตสิกฝ่ายดี อาจนำมาซึ่งความศรัทธาต่อธรรมบางอย่าง แล้วแต่ว่าธรรมนั้น จะนำบุคคลนั้นไปที่ใด แต่ความหวังก็ไม่ใช่ผล ความหวังจึงต้องประกอบด้วยมรรค จึงจะเป็นความหวังที่เป็นเหตุให้เป็นทางสู่ปัญญา

“พาหุสัจจะ 1 สิปปะ 1 วินัยที่ศึกษาดีแล้วหรือฝึกอบรมเป็นอย่างดีแล้ว 1 วาจาที่กล่าวได้ดี 1 นี้เป็นอุดมมงคล...การงานไม่คั่งค้างอากูล นี่ก็เป็นอุดมมงคล...กิจกรรมที่ไร้โทษ นี่ก็เป็นอุดมมงคล”


*พาหุสัจจะ ความเป็นผู้ได้สดับมากหรือเล่าเรียนกว้างขวางลึกซึ้ง
*สิปปะ วิชาชีพหรือความจัดเจนงาน



อุดมมงคลระดับนี้ ว่า พาหุสัจจะ ความช่ำชองเชิงวิชาการ ควรมาพร้อมด้วย สิปปะ ความชำนาญในเชิงปฏิบัติ คือดีทั้งวิชาและฝีมือ ถ้าทั้งสองอย่างนี้มาเข้าคู่กันครบก็หวังได้ซึ่งความเป็นเลิศแห่งงาน

ยิ่งถ้าเป็นคนมีวินัยที่ได้ฝึกมาอย่างดี และเป็นคนที่พูดเก่งคือรู้จักพูดจาให้ได้ผล สามารถทำให้คนอื่นเข้าใจหรือเห็นตามได้ดี ชวนให้เกิดความร่วมมือและสามัคคี ก็ยิ่งหวังได้ว่า กิจการจะประสบความสำเร็จ ครั้นสำทับด้วยการปฏิบัติงานที่เรียบร้อยฉับไวไม่คั่งค้างอากูล และเสริมด้วยการทำกิจกรรมที่เป็นประโยชน์ ก็ยิ่งเป็นเครื่องประกันถึงความสำเร็จบริบูรณ์แห่งชีวิตด้านการงาน

แต่เพื่อป้องกันมิให้มีช่องว่างที่บุคคลนั้นจะมัวหลงเพลิดเพลินแต่วิทยาและการงาน จนลืมหน้าที่ต่อบุคคลใกล้ชิดภายในความรับผิดชอบที่บ้าน ท่านจึงแทรกมงคลอีกสองอย่างเข้ามาในช่องว่างแรกที่เว้นไว้ คือ การบำรุงมารดา บิดา และการสงเคราะห์บุตรภรรยา

ครั้นภาระด้านส่วนตัวครบครันแล้ว ท่านจะให้บุคคลนั้น คำนึงถึงความรับผิดชอบที่ตนจะพึงเกื้อกูลแก่คนอื่นขยายกว้างออกไปตลอดถึงเพื่อนมนุษย์ ให้ชีวิตของตนก้าวหน้าไปในความดีงาม และได้ชื่อว่ามีส่วนร่วมในการผดุงธรรมของมนุษยชาติ

ท่านจึงเสริมมงคลอีกสามอย่างเข้ามาในช่องว่างหลัก คือ ญาติสังคหะ การสงเคราะห์ญาติ ทาน การให้ปัน และธรรมจริยา การประพฤติธรรม เมื่อประพฤติตนได้เพียงนี้ ก็นับว่าเพียงพอสำหรับจะได้ชื่อว่าเป็นผู้ครองเรือนที่ดีงามในโลก

มีบาลีภาษิตเตือนให้ศึกษาศิลปวิทยาอีกมาก เช่น

“คนไม่มีศิลปวิทยา เลี้ยงชีวิตอยู่ได้ยาก”

“จงให้บุตรเรียนรู้วิทยา”

“อะไรควรศึกษา ก็พึงศึกษาเถิด”

“ขึ้นชื่อว่าศิลปวิทยา ไม่ว่าอย่างไหนๆให้ประโยชน์ได้ทั้งนั้น”

“อันความรู้ควรเรียนทุกอย่าง ไม่ว่าต่ำว่าสูง หรือปานกลาง ควรรู้ความหมายเข้าใจทั้งหมด แต่ไม่จำเป็นต้องใช้ทุกอย่าง วันหนึ่งจะถึงเวลาที่ความรู้นั้นนำมาซึ่งประโยชน์”

ในการจำแนกผู้ครองเรือนหรือชาวบ้านเป็น 10 ประเภท
พระพุทธเจ้าทรงแสดงผู้ครองเรือนประเภทที่ 10 ว่าเป็นผู้ครองเรือนที่ประเสริฐเลิศสูงสุด จากคุณสมบัติของผู้ครองเรือนอย่างเลิศนั้น จะเห็นหลักการปฏิบัติเกี่ยวกับทรัพย์ที่ถูกต้องตามหลักธรรม สรุปได้ดังนี้

1.การหา: แสวงหาทรัพย์โดยชอบธรรม ไม่ข่มเหง

2. การใช้:
ก. เลี้ยงตน (และบุคคลที่เกี่ยวข้องรับผิดชอบ) ให้เป็นสุข
ข. เผื่อแผ่แบ่งปัน
ค. ใช้ทรัพย์ทำสิ่งดีงามเป็นประโยชน์ เป็นบุญ (รวมทั้งใช้เผยแผ่ส่งเสริมธรรม)

3. คุณค่าทางจิตและปัญญา: ไม่ลุ่มหลงหมกมุ่นมัวเมา กินใช้ทรัพย์สมบัติอย่างรู้เท่าทัน เห็นคุณโทษ มีจิตใจเป็นอิสระด้วยนิสสรณปัญญา และอาศัยทรัพย์ได้โอกาสที่จะพัฒนาจิตปัญญายิ่งๆขึ้นไป

ตัวอย่างพุทธพจน์ที่ตรัสสอนในเรื่องการปฏิบัติเกี่ยวกับทรัพย์


“ภิกษุทั้งหลาย บุคคล 3 จำพวกเหล่านี้ มีปรากฏอยู่ในโลก
สามจำพวกไหน คือ คนตาบอด คนตาเดียว คนสองตา