ถาม-ตอบ ..เรื่อง การแยกจิต ออกจากกาย

คำถาม...ในกรณีของนั้งสมาธิแล้วจิตหลุด หรือการนั้งสมาธิแล้วถอดจิตไปในที่ต่างๆ โดยที่สังขารยังไม่ตาย อย่างนี้เรียกว่าจิตแยกออกจากกายไหม ชี้แนะที

มีคนบอกว่า จิตก็คือจิต กายก็คือกาย กายคือสมมุติ จิตคือของจริง แม้กายดับแต่จิตยังไม่ดับ(อันนี้เขาบอกมาอีกทีนะ) หากที่ท่านศรีบอกว่ากายคือจิต กายดับจิตไม่ดับไปด้วยหรอ ถ้าจิตกับกายคือสิ่งเดียวกัน หากจิตไม่มีกาย จิตจะแตกสลายหรอ อย่าพึ่งดุเรานะเราพึ่งศึกษาไม่นานช้วยอธิบายที

ปล...เราคิดว่าแท้จริงแล้วการแยกจิตออกจากกายในความหมายของการนั้งสมาธิคงไม่ได้หมายถึงการตายหรอกมั้งนะ แต่คงเป็นเพราะะจิตไปรู้เห็นหรือละวางอะไรสักอย่างเกียวกับกาย หรือจิตอาจจะเบาจนไม่รู้สึกว่ามีกายอยู่ และไม่หลงเหลือลักษณะแห่งตนโดยที่จิตก็ยังคงอาศัยอยู่ในกายแต่แยกด้วยปัญญา หรืออาจจะเป็นสภาวะอื่นที่นอกเหนือจากนี้ คงไม่ใช่การตายอย่างที่ จขกท เข้าใจ หรอกมั้งนะเราก็เดาเอานะถูกไม่ถูกหรือยังไงชี้แนะที ยังไงก็อย่าพึ่งดุด่าเรานะ จขกท เพราะเราก็เดาเอานะ

ถาม-ตอบ ..เรื่อง การแยกจิต ออกจากกาย

คำถาม...ในกรณีของนั้งสมาธิแล้วจิตหลุด หรือการนั้งสมาธิแล้วถอดจิตไปในที่ต่างๆ โดยที่สังขารยังไม่ตาย อย่างนี้เรียกว่าจิตแยกออกจากกายไหม ชี้แนะที

มีคนบอกว่า จิตก็คือจิต กายก็คือกาย กายคือสมมุติ จิตคือของจริง แม้กายดับแต่จิตยังไม่ดับ(อันนี้เขาบอกมาอีกทีนะ) หากที่ท่านศรีบอกว่ากายคือจิต กายดับจิตไม่ดับไปด้วยหรอ ถ้าจิตกับกายคือสิ่งเดียวกัน หากจิตไม่มีกาย จิตจะแตกสลายหรอ อย่าพึ่งดุเรานะเราพึ่งศึกษาไม่นานช้วยอธิบายที

ปล...เราคิดว่าแท้จริงแล้วการแยกจิตออกจากกายในความหมายของการนั้งสมาธิคงไม่ได้หมายถึงการตายหรอกมั้งนะ แต่คงเป็นเพราะะจิตไปรู้เห็นหรือละวางอะไรสักอย่างเกียวกับกาย หรือจิตอาจจะเบาจนไม่รู้สึกว่ามีกายอยู่ และไม่หลงเหลือลักษณะแห่งตนโดยที่จิตก็ยังคงอาศัยอยู่ในกายแต่แยกด้วยปัญญา หรืออาจจะเป็นสภาวะอื่นที่นอกเหนือจากนี้ คงไม่ใช่การตายอย่างที่ จขกท เข้าใจ หรอกมั้งนะเราก็เดาเอานะถูกไม่ถูกหรือยังไงชี้แนะที ยังไงก็อย่าพึ่งดุด่าเรานะ จขกท เพราะเราก็เดาเอานะ

อธิบายว่า
นั่งสมาธิ แล้วถอดจิต ไม่มีผู้ใดถอดจิตได้เพราะเพียงแค่การนั่งสมาธิดอกขอรับ เว้นแต่คิดเอาเองเท่านั้น
กายกับจิต ถ้าดับ ก็ดับพร้อมกันขอรับ เพราะสิ่งที่ไม่ดับในทางพุทธศาสนา คือ วิญญาณ ขอรับ ไม่ใช่จิต ข้าพเจ้าอธิบายไปแล้วว่า จิตกับใจ คือสิ่ง สิ่งเดียวกัน เพียงแต่ถ้าหากพิจารณาในอีกทางหนึ่ง เช่นหากพิจารณาในเรื่องของ จิต,เจตสิก ,รูป,นิพพาน และ พิจารณาในเรื่องของ สติปัฎฐาน ๔ ก็จะต้องพิจารณาแยกรายละเอียด เกียวกับจิตให้ลึกลงไปอีก เพราะเป็นชั้นของการพิจารณา ญาณ(ยาน) เพี่อให้รู้และเข้าใจในอันที่จะบรรลุนิพพานขอรับ
ไม่มีใครแยกจิตออกจากกายได้ขอรับ ที่มันคุยๆกันนั้นมันอวดอุตริฯ กายกับจิตจะอยู่ติดกันตลอด ถ้าไม่มีกาย ก็ไม่มีจิต ถ้ามีจิต ก็ต้องมีกาย จิตและกายจะเป็นอย่างไรนั้นว่ากันอีกเรื่องหนึ่ง
ข้าพเจ้าก็ไม่ได้บอกว่า ถ้านั่งสมาธิ แล้วจะตาย เพียงแต่อธิบายว่า ไม่มีมนุษย์คนใดสามารถแยกจิตออกจากกายได้ และไม่สามารถแยกกายออกจากจิตได้
การปฏิบัติสมถกรรมฐาน ไม่ใช่เป็นการแยกจิตออกจากกาย แต่เป็นการฝึกเพื่อควบคุมมิให้เกิดความคิดฟุ้งซ่าน อันก่อให้เกิดจิตใจสงบ ไม่อธิบายต่อนะขอรับ เพราะยังมีอีกเยอะ

ตัวอยู่กับหญิงคนหนึ่ง แต่ใจไปอยู่กับหญิงอีกคนหนึ่ง อย่างนี้เรียกแยกรู้แยกนานหรือเปล่าอิๆๆ

สัญเจตนิยวรรคที่ ๓

[๑๗๑] ดูกรภิกษุทั้งหลาย เมื่อกายมีอยู่ สุขทุกข์ภายในย่อมเกิดขึ้น
เพราะกายสัญเจตนา ๑- เป็นเหตุ หรือเมื่อวาจามีอยู่ สุขทุกข์ในภายในย่อมเกิดขึ้น
เพราะวจีสัญเจตนา ๒- เป็นเหตุ หรือเมื่อใจมีอยู่ สุขทุกข์ภายในย่อมเกิดขึ้น เพราะ
มโนสัญเจตนา ๓- เป็นเหตุ อีกอย่างหนึ่ง เพราะอวิชชาเป็นปัจจัย บุคคลย่อม
ปรุงแต่งกายสังขาร อันเป็นปัจจัยให้สุขทุกข์ภายในเกิดขึ้นด้วยตนเองบ้าง
หรือบุคคลอื่นย่อมปรุงแต่งกายสังขารของบุคคลนั้น อันเป็นปัจจัยให้สุขทุกข์ภาย
ในเกิดขึ้นแก่บุคคลนั้น หรือบุคคลรู้สึกตัว ย่อมปรุงแต่งกายสังขาร อันเป็น
ปัจจัยให้สุขทุกข์ภายในเกิดขึ้นบ้าง หรือบุคคลไม่รู้สึกตัว ย่อมปรุงแต่งกายสังขาร
อันเป็นปัจจัยให้สุขทุกข์ภายในเกิดขึ้นบ้าง บุคคลย่อมปรุงแต่งวจีสังขารอันเป็น
ปัจจัยให้สุขทุกข์ภายในเกิดขึ้นด้วยตนเองบ้าง หรือบุคคลอื่นย่อมปรุงแต่งวจีสังขาร
ของบุคคลนั้น อันเป็นปัจจัยให้สุขทุกข์ภายในเกิดขึ้นแก่บุคคลนั้นบ้าง หรือบุคคล
รู้สึกตัวย่อมปรุงแต่งวจีสังขาร อันเป็นปัจจัยให้สุขทุกข์ภายในเกิดขึ้นบ้าง หรือ
บุคคลไม่รู้สึกตัว ย่อมปรุงแต่งวจีสังขาร อันเป็นปัจจัยให้สุขทุกข์ภายในเกิดขึ้นบ้าง
บุคคลย่อมปรุงแต่งมโนสังขารอันเป็นปัจจัยให้สุขทุกข์ภายในเกิดขึ้นด้วยตนเองบ้าง
หรือบุคคลอื่นย่อมปรุงแต่งมโนสังขารของบุคคลนั้น อันเป็นปัจจัยให้สุขทุกข์ภาย
ในเกิดขึ้นแก่บุคคลนั้นบ้าง หรือบุคคลรู้สึกตัวย่อมปรุงแต่งมโนสังขารอันเป็นปัจจัย
ให้สุขทุกข์ภายในเกิดขึ้นบ้าง หรือบุคคลไม่รู้สึกตัวย่อมปรุงแต่งมโนสังขารอันเป็น
ปัจจัยให้สุขทุกข์ภายในเกิดขึ้นบ้าง ดูกรภิกษุทั้งหลาย อวิชชาติดตามไปแล้วใน
ธรรมเหล่านี้ แต่เพราะอวิชชานั่นแลดับโดยสำรอกไม่เหลือ กายอันเป็นปัจจัย
ให้สุขทุกข์ภายในเกิดขึ้นแก่บุคคลนั้น ย่อมไม่มี วาจา ... ใจ ... เขต ... วัตถุ
... อายตนะ ... อธิกรณะอันเป็นปัจจัยให้สุขทุกข์ภายในเกิดขึ้นแก่บุคคลนั้น
ย่อมไม่มี ดูกรภิกษุทั้งหลาย ความได้อัตภาพ ๔ ประการนี้ ๔ ประการเป็นไฉน
คือ ความได้อัตภาพที่สัญเจตนาของตนเป็นไป ไม่ใช่สัญเจตนาของผู้อื่นเป็นไป
@๑. ความจงใจทางกาย ๒. ความจงใจทางวาจา ๓. ความจงใจทางใจ
ก็มี ความได้อัตภาพที่สัญเจตนาของผู้อื่นเป็นไป ไม่ใช่สัญเจตนาของตนเป็นไป
ก็มี ความได้อัตภาพที่สัญเจตนาของตนด้วย สัญเจตนาของผู้อื่นด้วยเป็นไปก็มี
ความได้อัตภาพที่สัญเจตนาของตนก็มิใช่สัญเจตนาของผู้อื่นก็มิใช่เป็นไปก็มี ดูกร
ภิกษุทั้งหลาย ความได้อัตภาพ ๔ ประการนี้แล ฯ

เมื่อพระผู้มีพระภาคตรัสอย่างนี้แล้ว ท่านพระสารีบุตรได้ทูลถามว่า
ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ธรรมที่พระผู้มีพระภาคตรัสโดยย่อนี้ ข้าพระองค์ทราบชัด
เนื้อความโดยพิสดารอย่างนี้ว่า บรรดาความได้อัตภาพ ๔ ประการนั้น ความได้
อัตภาพที่สัญเจตนาของตนเป็นไป มิใช่สัญเจตนาของผู้อื่นเป็นไปนี้ คือ การจุติ
จากกายนั้นของสัตว์เหล่านั้น ย่อมมีเพราะสัญเจตนาของตนเป็นเหตุ ความได้
อัตภาพที่สัญเจตนาของผู้อื่นเป็นไป มิใช่สัญเจตนาของตนเป็นไปนี้ คือ การจุติ
จากกายนั้นของสัตว์เหล่านั้น ย่อมมีเพราะสัญเจตนาของผู้อื่นเป็นเหตุ ความได้
อัตภาพที่สัญเจตนาของตนด้วย สัญเจตนาของผู้อื่นด้วยเป็นไปนี้ คือ การจุติจาก
กายนั้นของสัตว์เหล่านั้น ย่อมมีเพราะสัญเจตนาของตนและสัญเจตนาผู้อื่นเป็นเหตุ
ความได้อัตภาพที่สัญเจตนาของตนเป็นไปก็มิใช่ สัญเจตนาของผู้อื่นเป็นไปก็มิใช่นี้
จะพึงเห็นเทวดาทั้งหลายด้วยอัตภาพนั้นเป็นไฉน พระเจ้าข้า ฯ

พ. ดูกรสารีบุตร พึงเห็นเทวดาทั้งหลายผู้เข้าถึงเนวสัญญานาสัญญายตนะ
ด้วยอัตภาพนั้น ฯ
สา. ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ อะไรหนอแลเป็นเหตุเป็นปัจจัยเครื่องให้
สัตว์บางจำพวกในโลกนี้ จุติจากกายนั้นแล้วเป็นอาคามีกลับมาสู่ความเป็นอย่าง
นี้ อนึ่ง อะไรเป็นปัจจัยเครื่องให้สัตว์บางจำพวกในโลกนี้ จุติจากกายนั้น
แล้วเป็นอนาคามี ไม่กลับมาสู่ความเป็นอย่างนี้ พระเจ้าข้า ฯ
พ. ดูกรสารีบุตร บุคคลบางคนในโลกนี้ ยังละโอรัมภาคิยสังโยชน์
ไม่ได้ แต่เขาบรรลุเนวสัญญานาสัญญายตนะในปัจจุบัน บุคคลนั้นชอบใจ ยินดี
และถึงความปลื้มใจด้วยเนวสัญญานาสัญญายตนะนั้น ยับยั้งอยู่ในเนวสัญญา-
*นาสัญญายตนะนั้น น้อมใจไป อยู่จนคุ้นในเนวสัญญานาสัญญายตนะนั้น ไม่เสื่อม


เมื่อทำกาละ ย่อมเข้าถึงความเป็นสหายของเหล่าเทวดาผู้เข้าถึงชั้นเนวสัญญานา-
*สัญญายตนภพ เขาจุติจากชั้นนั้นแล้วย่อมเป็นอาคามี กลับมาสู่ความเป็นอย่าง
นี้ ดูกรสารีบุตร อนึ่ง บุคคลบางคนในโลกนี้ ละโอรัมภาคิยสังโยชน์ได้แล้ว
เขาบรรลุเนวสัญญานาสัญญายตนะ ในปัจจุบัน บุคคลนั้นชอบใจ ยินดี และถึง
ความปลื้มใจ ด้วยเนวสัญญานาสัญญายตนะนั้น ยับยั้งในเนวสัญญานา-
*สัญญายตนะนั้น น้อมใจไป อยู่จนคุ้นในเนวสัญญานาสัญญายตนะนั้น ไม่เสื่อม
เมื่อกระทำกาละ ย่อมเข้าถึงความเป็นสหายของเหล่าเทวดาผู้เข้าถึงชั้นเนวสัญญา-
*นาสัญญายตนภพ เขาจุติจากชั้นนั้นแล้ว ย่อมเป็นอนาคามี ไม่กลับมาสู่ความ
เป็นอย่างนี้ ดูกรสารีบุตร นี้แลเป็นเหตุเป็นปัจจัยเครื่องให้สัตว์บางจำพวกในโลก
นี้ จุติจากกายนั้นแล้วเป็นอาคามี กลับมาสู่ความเป็นอย่างนี้ อนึ่ง นี้เป็นเหตุ
เป็นปัจจัยเครื่องให้สัตว์บางจำพวกในโลกนี้ จุติจากกายนั้นแล้วเป็นอนาคามี
ไม่กลับมาสู่ความเป็นอย่างนี้ ฯ