จะดับสังขารทั้งปวงได้ ต้อง ดับความคิดนึกปรุงแต่งให้ได้เสียก่อนแล้วสังขารที่เหลือจะดับตามหมด
ความคิดนึกปรุงแต่งจะดับไปตั้งแต่ฌาณ 2 แล้วดับสนิทที่ฌาณ 4 พระบรมศาสดาจึงตรัสไว้แปลความเป็นไทยได้ว่าสัมมาสมาธิคือการเข้าถึงฌาณ 4
เมื่อดับความคิดนึกได้จนชำนาญดั่งใจแล้วก็จึงจะสามารถมาสั่ง ใช้ ความคิดนึกให้เป็นไปในทิศทางที่ต้องการได้
นี่เป็นเส้นทางสมถะภาวนา
แต่เส้นทางวิปัสสนาภาวนานั้นไม่ใช้ฌาณนำหน้าแต่ใช้คำว่า
"เฉย"
อะไรที่เกิดขึ้นให้รู้เป็นปัจจุบันอารมณ์ จะมีมากมายเนิ่นนานแค่ไหนก็ให้มีปฏิกิริยาตอบโต้จากใจแค่
"รู้อยู่เฉยๆ"
รู้อยู่เฉยๆ คือรู้ให้ทันปัจจุบันอารมณ์ทุกอย่าง โดยไร้การแทรกแซง
ถ้าจะมาเทียบคำสอนจากตำราก็คือ
"อาตาปี สัมปฌาโน สติมา วิเนยยะโลเกอภิชฌา โทมนัสสัง"
แปลว่า มีความเพียรเผากิเลส มีปัญญา มีสติ เอาออกเสียให้ได้ซึ่งความยินดียินร้ายในโลก (โลก ในที่นี้ก็คือ ผัสสะของ
ทวารทั้ง 6 หรืออายตนะทั้ง 12 นั่นเอง)
ยินดี เอาออกได้ก็จะเหลือ เฉย
ยินร้าย เอาออกได้ก็จะเหลือ เฉย
เฉยได้มากเข้าๆชำนาญเข้าก็จะถึง "เฉยโดยสมบูรณ์"
หรือ "สังขารุเปกขาญาณ" ซึ่งก็คือ สัมมาสมาธิอีกทางหนึ่งนั่นเอง
