พูดถึงสมาธิ คือ การสงบระงับ
การสงบระงับกาย-ใจ
ความคิดต่างๆ ที่ปรากฏขึ้น เมื่อเริ่มนั่งสมาธิ
เป็นเรื่องที่ปกติที่คนจะฝืนความคิดต่างๆนั้น
ย่อมอาศัยสติและความระลึกรู้ไปที่กายบ้างและรู้ทันความคิดบ้างซึ่งเรียกว่ากรรมฐานหรือกำหนดรู้ธรรม ซึ่งเป็นจุดเริ่มต้นของสมาธิ เมื่อนั่งสมาธิ ต้องมีธรรมะประกอบ
ธรรมะคือความถูกต้อง เมื่อเริ่มต้นภาวนา ต้องมีธรรมะหรือความถูกต้องประกอบ เมื่อยังคิด จิตที่คิดเรื่องต่างๆในขณะภาวนา บางคนคงจะแย้งว่าภาวนาต้องไม่คิดอะไร ซึ่งก็ถูก แต่หลายคนคงไม่ปฏิเสธว่าในขณะนั่งสมาธินั้นมันคิดตลอด คิดนั่นคิดนี่ คิดไม่หยุด ซึ่งในสภาวะจริงๆคนต้องคิดตลอดเวลาอยู่แล้ว แต่ว่าความคิดแต่ละความคิดจะเป็นสิ่งบ่งชี้ว่าเราภาวนาด้วยความถูกหลักหรือยัง
การรู้ทันความคิดจึงเป็นเรื่องสำคัญที่สุด ในความคิดขณะภาวนาต้องพิจารณาความคิดว่า
เราทำศีล5ให้บริสุทธ์ เช่นตัวอย่างของศีลที่บกพร่อง นั่งไปก็คิดไปว่าจะไปใส่เบ็ดดักปลาที่ไหนดีพรุ่งนี้- หรือหมาที่มันชอบเห่าหน้าบ้านจะจัดการมันอย่างไร ที่ทำงานเพื่อนร่วมงานนิสัยไม่ดี จะจัดการมันอย่างไร เหล่านี้คือศีลบกพร่อง ไม่เป็นไปเพื่อสมาธิ เมื่อศีลไม่สมบูรณ์ สมาธิก็ไม่เป็นผล หลักสำคัญของสมาธิคือ ต้องคิดในเรื่องธรรมะ เช่น เราจักกำหนดรู้กายทั้งปวง หายใจเข้าออก เราจักกำหนดรู้กายทั้งปวง หายใจเข้า ยาวก็รู้ สั้นก็รู้ เราจักกำหนดรู้กายทั้งปวงหายใจออก สั้นก็รู้ ยาวก็รู้ กำหนดรู้จิิตทั้งปวงหายใจ เข้าออก สั้นก็รู้ ยาวก็รู้ เหล่านี้จึงจะทำให้สมาธิได้ผลและเจริญขึ้นนั่นเองครับ