พระไตรปิฎก เล่มที่ ๓๑ พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ ๒๓
ขุททกนิกาย ปฏิสัมภิทามรรค
ปัญญาวรรค จริยากถา
[๗๑๕] จริยา ในคำว่า จริยา นี้ มี ๘ คือ
อิริยาปถจริยา ๑
อายตนจริยา ๑
สติจริยา ๑
สมาธิจริยา ๑
ญาณจริยา ๑
มรรคจริยา ๑
ปัตติจริยา ๑
โลกัตถจริยา ๑ ฯ

ความประพฤติในอิริยาบถ ๔ ชื่อว่าอิริยาปถจริยา
ความประพฤติในอายตนะภายในและภายนอก ๖ ชื่อว่าอายตนจริยา
ความประพฤติในสติปัฏฐาน ๔ชื่อว่าสติจริยา
ความประพฤติในฌาน ๔ ชื่อว่าสมาธิจริยา
ความประพฤติในอริยสัจ ๔ ชื่อว่าญาณจริยา
ความประพฤติในอริยมรรค ๔ ชื่อว่ามรรคจริยา
ความประพฤติในสามัญผล ๔ ชื่อว่าปัตติจริยา

ความประพฤติอันเป็นส่วนเฉพาะในพระตถาคตอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
ความประพฤติอันเป็นส่วนเฉพาะในพระปัจเจกพุทธเจ้า
ความประพฤติอันเป็นส่วนเฉพาะในพระสาวก ชื่อว่าโลกัตถจริยา

อิริยาปถจริยาของบุคคลผู้ถึงพร้อมด้วยความปรารถนา
อายตนจริยาของท่านผู้คุ้มครองทวาร ในอินทรีย์ทั้งหลาย
สติจริยาของท่านผู้มีปรกติอยู่ด้วยความไม่ประมาท
สมาธิจริยาของท่านผู้ขวนขวายในอธิจิต
ญาณจริยาของท่านผู้ถึงพร้อมด้วยปัญญา
มรรคจริยาของท่านผู้ปฏิบัติชอบ
ปัตติจริยา ของท่านผู้บรรลุผลแล้ว
และโลกัตถจริยา เป็นส่วนเฉพาะของพระตถาคตอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า เป็นส่วน
เฉพาะของพระปัจเจกพุทธเจ้า และเป็นส่วนเฉพาะของพระสาวก จริยา ๘
เหล่านี้ ฯ

[๗๑๖] จริยา ๘ อีกประการหนึ่ง คือ
บุคคลผู้น้อมใจเชื่อย่อมประพฤติด้วยศรัทธา
ผู้ประคองไว้ ย่อมประพฤติด้วยความเพียร
ผู้ตั้งสติมั่น ย่อมประพฤติด้วยสติ
ผู้ทำความไม่ฟุ้งซ่าน ย่อมประพฤติด้วยสมาธิ
ผู้รู้ชัด ย่อมประพฤติด้วยปัญญา
ผู้รู้แจ้ง ย่อมประพฤติด้วยวิญญาณ
ผู้มนสิการว่า ท่านผู้ปฏิบัติอย่างนี้ ย่อมบรรลุคุณพิเศษได้ ก็ประพฤติด้วยวิเศษจริยา
ผู้มนสิการว่ากุศลธรรมของท่านผู้ปฏิบัติอย่างนี้ ย่อมให้ต่อเนื่องกันไป ก็ประพฤติด้วยอายตนจริยา

จริยา ๘ เหล่านี้ ฯ