เรียนสอบถามผู้รู้ทุกท่านขอรับ
เวลานั่งสมาธินั้น..พระอาจารย์ให้กำหนดพิจารณาที่ท้อง...ว่ายุบหนอ...หรือพองหนอ....

แต่หลังๆพุงเริ่มยื่น.....พิจารณาไม่ชัดเจน.. .เลย...มาพิจรณาที่หน้าอกแทน.....

แล้วมีความรู้สึกว่า...หายใจไม่สะดวก.....แก้อย่างไรดีขอรับ

เรื่องการปฏิบัติกรรมฐานเพื่อให้รู้แจ้งธรรมชาตินั้น ไม่ใช่เรื่องง่ายๆ
เพราะอะไร ?
เพราะโยคีผู้ปฏิบัติเองปรุงแต่ออกไปนอกสภาวะ ออกไปนอกความจริง มันเป็นอย่างนี้ แต่เราก็คิดว่าอย่างนั้น ไม่รู้ตามที่มันเป็น เคล็ดอยู่ตรงนี้ คือ รู้ตามทีมันเป็น มิใช่คิดให้มันเป็นตามที่เราต้องการ

นำตัวอย่างหนึ่งมาให้คุณดู


พอมีสติขึ้นมาแล้วจิตมันไปจับความรู้สึกที่ว่ามีก้อนแข็งอยู่ตรงท้อง แล้วก็จะรู้สึกหายใจไม่สะดวกด้วยค่ะ
แบบนี้ต้องแก้ไขยังไงคะ หรือตามรู้ตามดูไปเรื่อยๆเฉยๆ

อีกตัวอย่างหนึ่ง เว็บบอร์ดธรรมมีทุกแห่ง แต่วิธีปฏิบัติมักสวนกระแสความจริงหมด เรามักคิดให้มันเป็นตามที่เราต้องการ คือว่าไม่กำหนดรู้ตามเป็นจริง หรือตามที่มันเป็น


เป็นครั้งแรกที่ผมได้ไปปฎิบัติธรรม ถือศีล นั่งสมาธิ (ไม่เคยไปปฎิบัติที่ใดๆมาก่อนเลย ครั้งนี้เป็นครั้งแรก) ผมได้เรียนรู้การทำอานาปานะสติ คือดูลมหายใจเข้าออก ขณะที่นั่งทำไปได้เกือบชั่วโมง ผมก็สังเกตุว่าที่กลางหน้าอกมักจะมีอาการแน่น ทึบ หนักๆ อีกซักพักนึง ก็เกิดการสั่นเล็กๆ ค่อยๆ ลามจากหน้าอก สั่นถี่ๆๆๆๆ เหมือนเอาที่โกนหนวดแบบใส่ถ่านของผู้ชายที่ใช้กันมาสัมผัสอ่ะครับ ขึ้นมาที่คอ คาง แก้ม โหนกแก้ม ตาก็กระตุก คิ้ว จมูก โพรงจมูก เต็มใบหน้าหมดเลยครับ แล้วก็เกิดการสั่นที่มือทั้งสองข้างด้วย ค่อยๆสั่นเล็ก จนกระทั่งสั่นแรงเต็มที่ไปหมดตามพื้นที่ร่างกายที่กล่าวไว้ข้างต้น แต่บริเวณร่างกายที่อื่นๆที่ไม่ได้เอ่ยถึง กลับปกติ

ผมพบอาการสั่นข้างต้นดังกล่าวสองครั้ง ครั้งแรกที่พบก็ตกใจมาก อาการนี้อยู่ได้ประมาณห้านาที ผมก็ค่อยๆถอนสมาธิออกมา เพราะความกลัว ไม่รู้ว่ามันเป็นสภาวะอะไร

วันต่อมา ครั้งที่สอง ผมก็ปฎิบัติแบบเดิมอีก เหมือนเดิมครับ ก็มีอาการแน่น ทึบ หนักๆ ที่หน้าอก แล้วก็เกิดอาการสั่นขึ้นมาอีก คราวนี้ผมไม่ค่อยกลัวเท่าไหร คราวนี้ก็เลยพยายามทำสมาธิ พร้อมกับเลี้ยงสภาวะนี้ไว้ จนพอจะจับได้ว่า ถ้าผมไปให้ความสนใจอย่างอื่นที่ไม่ใช่ลมหายใจ อาการดังกล่าวจะค่อยๆสงบลง แต่จะมีอาการดีเลย์ กล่าวคือถ้าผมไปสนใจอย่างอื่น ซักห้าหรือสิบวินาที การสั่นก็จะค่อยๆจางลง แต่พอผมหันกลับมาสนใจลมหายใจอย่างเดิม ให้ความสนใจซักห้าหรือสิบวินาที การสั่นก็จะแรงขึ้นมาเหมือนเดิม แต่ก็จะไม่แรงขึ้นไปอีก ผมได้ลองเลี้ยงสภาวะเช่นนี้อยู่ประมาณชั่วโมงนึง

อาการดังกล่าวเกิดตอนต้นปี จนถึงสงกรานต์นี้ ผมก็ไม่กล้านั่งอีกอ่ะครับ ค่อนข้างกลัว เพราะความไม่รู้ เพราะว่าผมยังมีลูกอ่อนๆ ที่ต้องประคบดูแลเค้าจนเค้าโตครับ

คำถามนะครับ
1.อาการสั่นดังกล่าว ทุกคนที่ปฎิบัติกันมาก็จะต้องเป็นหรือผ่านมากกันทุกคนใช่หรือเปล่าครับ

2.ทำไมสภาวะสั่นดังกล่าวถึงเลี้ยงได้ถึงชั่วโมงกว่าครับ แล้วมีการดีเลย์ด้วย

3.เป็นอาการผิดปกติหรือเปล่า มีข้อแนะนำอย่างไร หรือไม่ควรทำอย่างยิ่ง

4.ขณะนั่งสมาธิ รู้สึกว่ามีจังหวะเต้น ในร่างกาย แล้วมันเคลื่อนได้ด้วยนะครับ บางทีก็อยู่ที่สีข้าง บางทีก็อยู่ที่หลังคอ แต่ที่สังเกตุ มันจะอยู่ในบริเวณลำตัวเท่านั้น ไม่เคลื่อนไปที่แขน หรือ ขา อาการจังหวะเต้นตุบๆๆ มันคืออะไรคับ หรือว่าเป็นการเต้นของเส้นเลือด ชีพจร แต่ผมลองจับจังหวะการเต้นในร่างกาย กับ เส้นชีพจร ผมว่ามันเป็นคนละจังหวะกันอ่ะครับ

4.พวกพี่ๆที่เก่งๆพอจะแนะนำผู้รู้ที่พอจะชี้ทางสว่างให้ได้หรือเปล่า เป็นคำถามที่ติดค้างในใจ เล่าให้ใครฟัง ก็กลัวว่าหาว่าเราเพี้ยนอ่ะครับ แล้วอาการที่พบ เป็นสิ่งดี หรือ ไม่ดี

แยกตอบเป็นส่วนๆนะครับ



พุงเริ่มยื่น ต้องหาทางลดนะครับถ้ามันเกินพอดี คืออย่าให้เกินหรือขาดจากมาตรฐานมวลกาย



ไม่ชัดเจนก็ต้องปล่อยครับ ที่ไม่ชัดเจน ต้องระวังครับ มี ๒ อย่างที่อาจทำให้ไม่ชัดเจน
๑.พุงคุณที่มีปัญหาเรื่องยื่นอยู่ อีกอันหนึ่งต้องระวังมากครับ
๒.สภาวะเกิดจากการปฏิบัติเองครับ บางครั้งสภาวะของปัญญาทำให้เกิดก็ได้ อย่าเพิ่งงงนะครับ ตามดู
กำลังของสติอาจหย่อนในบางช่วงทำให้มองไม่เห็นความละเอียด หรือตามความละเอียดของกายไม่ทัน
เพราะปกติเองเมื่อเกิดสมาธิ ความระงับทางกายจะตามมา สภาวะทางกายจะเบามาก น้อยมาก
ถ้าสติไม่ดี หรือกำลังไม่พอ ก็มองเห็นยากครับ
ถ้าปัญหาหลุดจากข้อแรก อาจเป็นปัญญาที่มีสาเหตุจากข้อนี้ ลองวิธีแก้นี้ดูครับ
ลองเพิ่มกำลังสติอีกหน่อยครับ เดินจงกรมจังหวะที่แยกรูปละเอียดหน่อย (๕-๖) ในเวลาพอๆกับ
ที่เคยทำ นั่งให้น้อยกว่าเดินซัก 15-20 ส่วน



ถ้าหน้าอกเห็นสภาวะง่ายก็กำหนดที่นั่นได้ครับ อีกอย่างหนึ่ง ไม่ควรกำหนดที่หน้าอกอย่างเดียว สภาวะทางกาย
เกิดอะไรที่ไหน ก็กำหนดรู้ตามจริงไป ไม่ต้องยึดที่หน้าอกหรือพุงอย่างเดียวครับ ในกรณีที่เกิดไล่ๆกัน
ให้กำหนดสภาวะที่ชัดที่สุด วิธีนี้ใช้ทั้งกำหนดดูที่รูปและนามครับ หรืออีกวิธีนึง กำหนดรู้ว่า นั่งหนอ ถูกหนอ สลับไปก่อน โดยเมื่อนั่งหนอ กำหนดกายที่ตั้งอยู่ และ ถูกหนอ กำหนดที่ก้นย้อยข้างขวาก่อน กลับไปนั่งหนออีกครั้ง
และมาถูกหนอ ที่ก้นย้อยอีกครั้ง สลับไปมา แต่ถ้ามีสภาวะทางกายหรือใจแทรก ละที่กำหนดนี้ก่อน ไปกำหนด
สภาวะอื่นนั้นก่อน ลองทำดูนะครับ อย่ากำหนดที่จุดเดียวก็แล้วกัน เดี๋ยวจะสมาธิเป็นสมถะ แน่นไป



อาการแน่นที่เกิดขึ้นคือเวทนา ที่เวทนาจะเกิดมี 2 อย่างครับ คือจากโรคในสังสารวัฎ คือโรคทางกายของคนสัตว์
ทั่วๆไป และ เวทนาจากวิปัสสนา ถ้าเป็นโรคทางกายไปรักษาก็บรรเทา ลองตรวจดูครับ
แต่ถ้าเวทนาจากวิปัสสนา หมายถึงไม่ปฏิบัติไม่เป็น ปฏิบัติเมื่อไรก็เป็น เมื่อเกิดแล้ว ทางที่ดีเราก็กำหนดตามจริง
ที่เกิดขึ้น แน่นหนอ อึดอัดหนอ สติกำหนดรู้สภาวะนั้นเลย กำหนดไปเรื่อยๆ ถ้ามีสภาวะอื่นแทรกมาแล้วชัดพอๆ
กัน หรือชัดกว่าทั้งทางกายและทางใจ หยุดไปกำหนดสภาวะอื่นก่อน จากนั้นถ้ายังไม่หาย กลับมากำหนดที่อึดอัด
ที่แน่นต่อ อย่าบังคับ อย่าฝืน กำหนดรู้เฉยๆก็พอ ดีแล้วครับถ้าเวทนาทางวิปัสสนาออกมาให้เห็น ไม่งั้นเราไม่เห็นทุกข์สัจจ์ของจริงหรอกครับ เมื่อออกมาให้เห็นแล้วก็ถือโอกาสกำหนดรู้สภาวะไปเลย ท่านกล่าวว่า คนที่ปฏิบัติวิปัสสนา ถ้าไม่มีทุกขเวทนาเกิด ก็หมายถึงปฏิบัติไม่ถูกต้องครับ ถ้าถูกต้อง ต้องเกิดเวทนามาให้เห็นครับ

อนุโมทนาด้วยครับ มีคนรอคิวเข้านิพพานอีกคนหนึ่งแล้ว สาธุ

..."นึกๆ พุทโธ กำหนดจิตไว้กลางกระหม่อม ทำกิจวัตรประจำวันตามปกติ
เมื่อศีลบริสุทธิ์ดีแล้ว อธิฐานจิตว่า ปริสุทธังเมสีลัง ปริสุทธังเมสีลัง ปริสุทธังเมสีลัง

งั้นก็เข้าหนอ ออกหนอซิ...

ก็อย่าบังคับลมหายใจก็แล้วกัน หายใจตามปกติ จะสั้นจะยาวก็ช่างมัน แค่นึกตามว่า นี่หายใจเข้า นี่หายใจออก เน้นว่า... อย่าบังคับลมหายใจ ความสงบไม่มีทางได้ จากการบังคับ

สวัสดีค่ะ คุณอวบ อยู่ตรงนี้หรือเปล่าคะ

ตามหลักตามความเป็นจริง เวลาหายใจเข้า ท้องจะพองค่ะ เวลาหายใจออก ท้องจะแฟ่บ ต้องพองหนอ ยุบหนอค่ะ

มันมี 2 วิธีการในการดูอาการของกาย หรือท้องพองยุบ คือ ดูตามความเป็นจริงที่เกิดขึ้น อาการท้องพอง ยุบ ตามลมหายใจเข้าออก กับการใช้การกำหนด พองหนอ ยุบหนอ ตามอาการท้องพอง ยุบ ช่วยให้จิตมีที่เกาะ

ลองทำดูนะคะ ไม่ต้องไปพิจรณาอะไร ให้ดูลงไปตรงๆเลย หายใจยาวๆค่ะ อย่าหายใจสั้น ไม่งั้นคุณจะจับอาการพองยุบของท้องได้ยาก

ลองหาที่นั่งสบายๆ ท่านั่งที่คิดว่าสบายที่สุด เอามือวางเหนือสะดือ หายใจยาวๆ ไม่ต้องกำหนดอะไร แค่รู้ลงไปเฉยๆ หายใจเข้า ก็เหมือนเราสูบลมเข้าลูกโป่งแหละค่ะ ท้องจะพอง พอหายใจออก ก็เหมือนเราปล่อยลมออก ท้องก็จะแฟ่บ แค่นี้เอง ไม่ยากหรอกค่ะ ลองทำดู พอจับอาการท้องพองยุบได้ชัดเจน ก็ลองเปลี่ยนมานั่งในท่าขัดสมาธิดู ลองทำดูค่ะ

ส่วนที่ไปเพ่งที่หน้าอกน่ะ มันทำให้หายใจไม่สะดวกค่ะ

ขอบพระคุณมากครับ...คุณ walaiporn.....เดี๋ยวกระผมจะลองปฏิบัติดูขอรับ...ขอบพระคุณมากมายขอรับ

แต่หลังๆพุงเริ่มยื่น.....พิจารณาไม่ชัดเจน.. .เลย...มาพิจรณาที่หน้าอกแทน.....
ตอบ ถ้าพยายามแล้วไม่สามารถพิจารณาที่ท้องได้ ให้ลองสลับมากำหนดแบบนั่งหนอ ถูกหนอ แทน
เมื่อทำไปสักพัก 10-15 นาที แล้วลองกลับไปดูที่ท้องใหม่ถ้ากำหนดได้ก็กำหนดที่ท้อง ถ้าไม่ได้ก็ทำนั่งหนอ ถูกหนอ ทำไปเรื่อยจะสามารถกำหนดที่ท้องได้เหมือนเดิม

แล้วมีความรู้สึกว่า...หายใจไม่สะดวก.....แก้อย่างไรดีขอรับ
ตอบ ถ้าทำไปแล้วรู้สึกว่าหายใจไม่สะดวก ให้มากำหนดที่จิตว่า แน่นหนอ ๆ ๆ ๆ มันเป็นเวทนาอย่างหนึ่ง ทำไปซักพักมักก็จะหายไปเอง

นี่ไง ปัญหาที่ทำให้นั่งสมาธิไม่สำเร็จ คือมุ่งมั่นกับสภาวะในการนั่งสามาธิ ผมถามหน่อยคุณต้องการให้จิตใจสงบหรือคุณต้องการสภาวะในการนั่งสมาธิ ซึ่งเป็นผลพลอยได้ มันจะมามันมาเอง ไปเรียกหามันมันจะไม่มาแต่จะทำให้จิตปรุงแต่งขึ้นเองว่าเรามีสภาวะนั้นๆแล้ว ซึ่งไม่มีทางเป็นความจริง

ผมหน่ะไม่เคยคิดเรื่องนี้เลยนอกจากเบื่อทางโลกเลยอยากนั่งสมาธิสักระยะหนึ่งให้จิตเรานิ่งให้มุ่งไปที่จุดๆหนึ่งหรือครองสติให้อยู่กับตัวไม่ได้อยากมีอภินิหารอะไรหรอก


นี่บอกเพราะหวังดีแต่ถ้าไม่ชอบก็บอกวันหลังจะได้ไม่ยุ่ง (ดักไว้ก่อนเพราะมีบางคนมาด่าผมเรื่องที่ผมบอกเพราะผมหวังดีเนี่ยแหละ)

เดินบ้างครับ...นั่งแล้วมันไม่ได้ก็เปลี่ยนอิริยาบทบ้างครับ...เดิน ยืน หรือไม่ก็นอนไปเลยก็ได้ครับ แต่เดี๋ยวมันก็มีเวทนาอีกอยู่ดีนั่นแหละ