ก่อนการฝึกสมาธิขั้นพื้นฐานนั้น ผู้เขียนอยากจะแบ่งขอบเขตของการฝึกตามความต้องการของผู้ฝึกไว้ดังนี้นะค่ะ
1 ฝึกเพื่อคลายความทุกข์ทางกายจากความเจ็บป่วยไม่สบาย ทางใจเพื่อคลายความเคลียด ความกังวลใจ
หากเป็นข้อนี้
ก็เพียงท่านสวดมนต์ นั่งสมาธิให้จิตว่าง ในทุกๆ วัน จะทำให้ทุกเช้าจิตท่านก็จะผ่องใสไปทั้งวัน
ซึ่งตามทฤษฎีผลทางวิทยาศาสตร์ก็บ่งชัดแล้วว่า
การทำให้จิตว่าง ทำให้สมองหลั่งสร้างสร้างสุขออกมา ทำให้เรามีความสุข (หน้าเว็บหลักของลานธรรมจักรก็มีนะค่ะ) 2 ฝึกเพื่อดับทุกข์ในใจ 
คือ กิเลส ตัณหา อุปทาน จากสิ่งที่มากระทบผัสสะทั้ง 5 
ข้อนี้จากประสบการณ์การฝึกปฏิบัติของผู้เขียนบอกได้เลยว่าท่านจะต้องนั่งให้เลยความปวดเพียงอย่างเดียวเท่านั้น มิฉะนั้นท่านจะไม่สามารถดับทุกข์ได้เลย
(คำว่าทุกข์คำนี้ต้องเป็นทุกข์จริง ๆ นะค่ะ ไม่ใช่หลอกตัวเองว่าพ้นทุกข์ทั้งที่ยังมีทุกข์ และคนทุกคนนั้นก็มีทุกข์ทั้งนั้น ไม่มีใครพ้นทุกข์ เพราะเรามีความเจ็บ ความแก่ และความตายเป็นของแท้และแน่นอนรออยู่เบื้องหน้า
เราไม่รู้ว่าวันไหนที่เราจะประสบอุบัติเหตุ หรือเจอโรคร้ายแรงเช่นโรคมะเร็ง โรคเบาหวาน ที่กัดกินก้อนเนื้อของเราให้ทุกข์ทรมาน 
เราไม่อาจรู้ได้ว่าเราจะตายอย่างสบาย หรือทรมาน ดังนั้น การฝึกปฏิบัติเพื่อข้ามผ่านความปวดนั้น เป็นการพิจารณาเวทนาและจะทำให้เราได้รับรู้ว่า "ในความเป็นจริงที่ว่า คนประกอบด้วยกายและใจ.... แต่ในความเป็นจริงเหนือความเป็นจริงอีกเช่นกัน ก็คือ คนนั้นมีกายซึ่งเป็นที่อยู่ของจิต (จะเห็นได้ว่าสองคำนี้แตกต่างกันนะค่ะความรู้สึกก็แตกต่างกันด้วย) " 
และความรู้สึกที่จะทำให้ท่านผู้ฝึกเห็นสัจจะธรรมว่า กายเรานั้นเป็นที่อยู่ของจิตได้นั้น ท่านก็จะต้องฝึกให้ข้ามผ่านด่านนี้ให้ได้นั้นเอง หลวงพ่อจรัญสอนไว้ว่า "ของดีนั้นเลยความตายไปนิดเดียว" นั้นก็หมายความว่า ปัญญาจะเกิดแก่เราเมื่อเราข้ามผ่านความปวด ความเวทนา ไปได้นั่นเอง
3 ฝึกเพื่อไปสู่ อริยสัจจะ 4 สู่มรรค (ความว่าง) 
ซึ่งก็คือจิตตั้งตรงสู่พระนิพานนั่นเอง 
การฝึกข้อนี้นะค่ะ จากประสบการณ์ของผู้เขียน จะต้องข้ามผ่านการปฏิบัติสมถะกรรมฐานไปแล้ว ญาณทั้ง 16 จึงจะเกิดขึ้นแก่เรา เมื่อกายและจิตแยกรูป แยกนามให้เห็นชัดเจนแล้ว สภาวะธรรมต่าง ๆ ก็จะหลั่งไหลเข้ามา ไม่ว่าจะเป็นในส่วนของการเห็นภพเห็นชาติที่ผ่านมา รู้และเข้าใจปัญหาต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นกับเรา รู้ว่าเราทำไมเกิดมาเป็นคนแบบนี้ ทำไมเราเกิดมาเป็นลูกของพ่อและแม่นี้ ทุกคำถามจะมีคำตอบให้ทั้งหมดไม่มีพลาด 
การฝึกถึงขั้นนี้จะเกิดปัญญาทางธรรมกับผู้ปฏิบัติอยู่ 3 ประการนะค่ะ(ในพระไตรปิฎกก็ได้กล่าวไว้) แต่ละคนจะได้ไม่เหมือนกัน คือ 1 เกิดปัญญาหยั่งรู้เรื่องภพเรื่องชาติ สื่อสารกับวิญญาณได้ 2 เกิดปัญญาหยั่งรู้ถึงจิตใจคนอื่นได้ 3 เกิดปัญญาญาณในอันที่จะเผยแพร่สั่งสอนผู้อื่นได้โดยผู้อื่นนอมรับและสดับตรับฟังอย่างไม่มีความเคลือบแคลงสงสัยในจิตเลย 
ผู้เขียนก็ได้ปัญญา แต่คงมิอาจบอกได้นะค่ะ เดี๋ยวจะหาว่าอวดอุตริ เพราะการเล่าประสบการณ์นี้ เป็นเพียงเครื่องชี้นำทางให้แก่ผู้ที่ต้องการจะฝึกกรรมฐานจริง ๆ เท่านั้นค่ะ ในข้อ 3 นี้ สภาวะธรรมจะเกิดขึ้นมากมาย ขึ้นอยู่กับความสม่ำเสมอของผู้ปฏิบัติเป็นที่ตั้ง สภาวะธรรมจะเกิดขึ้นได้ทุก 24 ชั่วโมงในหนึ่งวัน แม้แต่ในยามหลับ ไม่ได้เกิดเฉพาะเวลาปฏิบัติเท่านั้นนะค่ะ 
และมีวันหนึ่งที่กายหยาบของผู้เขียนเขาได้แยกให้เห็นถึงกายละเอียด(หรือที่เราเรียกว่าวิญญาณ) ให้เห็นชัดเจน 
วันนั้นผู้เขียนตกใจมาก แต่ด้วยความที่เป็นผู้ฝึกฝนอยู่สม่ำเสมอ ก็พลันกล่าวขึ้นว่า ตกใจหนอ เห็นหนอ เท่านั้นหล่ะค่ะ จิตก็เข้าสู่สภาพปกติ 
และผู้เขียนก็ลองพากายละเอียดหยิบจับสิ่งของดู 
แต่มันก็หยิบไม่ได้ ร่างกายมันโปร่ง เบา เท่านั้นหล่ะค่ะผู้เขียนก็ถึงบางอ้อเลยว่า นี่ไงสิ่งที่มัจจุราชตามหา 
นี่ไงสิ่งที่ก่อเกิดขันธ์ 5 และนี่ไงหนทางแห่งการดับทุกข์ จากนั้นผู้เขียนก็ตั้งสติว่า รู้สึกตัวหนอ ตื่นหนอก็ตื่นออกจากภวังค์นั้นได้ในทันที และน้ำตาก็ไหลเป็นทางทั้งที่ไม่ได้เสียใจ แต่มันมีความรู้สึกเวทนาวิญญาณในใจว่านี่เราวนเวียนอยู่ในภพชาติมานานแค่ไหนแล้ว ยังไม่พอ ยังไม่หยุดอีกหรือ 
สิ่งที่ได้กล่าวมานี้ ล้วนเป็นประสบการณ์จริงที่อยากบอกกล่าว สำหรับผู้ที่อยากพ้นทุกข์ และก้าวเดินสู่ทางพระนิพพาน เพราะผู้เขียนก็มีความเห็นเป็นหนึ่งเดียวกับหลวงพ่อจรัญ และเกจิอาจารย์หลากหลายท่านที่ได้กล่าวไว้ว่า "กรรมฐานเท่านั้นที่จะช่วยตัดกรรม กรรมฐานเท่านั้นที่จะทำให้ถึงซึ่งพระนิพพาน" ซึ่งเมื่อก่อนคำกล่าวเหล่านี้ ได้แต่เพียงรู้เท่านั้น แต่มิได้รับรู้ในจิตวิญญาณอย่างแท้จริงเลย จนมาถึงบางอ้อก็วันนี้แหล่ะ 
การปฏิบัตินั้น ต้องผ่านความยากลำบากต่าง ๆ นา ๆ แน่นอน 
เพราะเรายังยึดติดกับอัตตากันอยู่ แรก ๆ ผู้เขียนก็ยึดติดเช่นกัน แต่พอฝึกนานวันเข้า อัตตาเขาก็จะหายไปเอง เพราะมันเป็นเพียง โยมนิโสมนัสิกาเท่านั้นเอง เป็นเพียงอารมณ์ที่รู้... แต่รู้ด้วยจิตที่ปฏิบัตินะ ไม่ใช่รู้เพราะฟังผู้อื่นเล่า ผู้อื่นกล่าว
แต่การฟังธรรม ฟังหลักปฏิบัติของการปฏิบัติกรรมฐานนั้นย่อมดีกว่าไม่ได้ฟังแน่นอน แต่จะให้เข้าเนื้อเข้าหนัง เข้าสู่จิตวิญญาณนั้น จะต้องปฏิบัติ เพราะหลวงพ่อจรัญบอกว่า "สวดมนต์เป็นยาทา กรรมฐานเป็นยากิน" ยากินจะต้องค่อยฉีดเข้าไปวันละเล็กละน้อย เมื่อยาถูกเติมเต็มร่างกายเมื่อไหร่ก็จะให้ผลเมื่อนั้นค่ะ ซึ่งผู้เขียนก็ได้ลงมือทำแล้วพบแล้ว กรรมฐาน คืองานดูจิต พูดให้เข้าใจง่ายก็คือ ดูที่การกระทำของเราตลอดตั้งแต่ลืมตาตื่นจนหลับตานอนนั่นแหล่ะ ไม่มีอะไร ทำเพียงเท่านี้ แต่อย่าเอากิเลส อุปทาน เข้าไปจับในทุกขณะจิตที่เราเฝ้าดูก็เพียงพอแล้ว 
หรือพูดให้ง่ายเข้าอีกนิดก็คือทำทุกอย่างอย่างมีสติ (คำนี้ฟังง่ายแต่ทำไม่ง่ายนะค่ะ) ดั่งคำกล่าวของหลวงพ่อชาที่ว่า "นกบินบนฟ้าไม่เห็นฟ้า
ปลาว่ายน้ำไม่เห็นน้ำ
ฉันใด..
ก็เปรียบเสมือนคนที่มองไม่เห็นความจริงฉันนั้น"
ยกตัวอย่างง่าย ๆ ก็คือ นั่งพิมพ์งาน แต่ไม่เห็นงานที่พิมพ์ เพราะการพิมพ์เป็นไปตามสัญชาติญาณของกาย จิตคิดฟุ้งซ่านไปทั่ว คิดเรื่องไปเที่ยว ไปกินข้าว คิดเรื่องแฟน เรื่องเงินทอง นี่ไงคือจิตไม่อยู่กับความจริง 
จึงกล่าวได้ว่า "การทำทุกอย่างอย่างมีสตินั้น" มันเป็นเรื่องที่พูดง่าย ๆ แต่ไม่ได้ทำง่ายนะค่ะ หากไม่รู้จักฝึกฝน ขออนานิสงค์ของการบอกกล่าวเล่าเรื่องนี้ เป็นธรรมทานแก่ผู้ที่เริ่มฝึกปฏิบัตินะค่ะ ส่วนผู้ที่ผ่านหนทางนี้และพบทางแล้ว ก็ถือว่าผู้เขียนแลกเปลี่ยนประสบการณ์ด้วยก็แล้วกันนะค่ะ พระพุทธองค์สอนเราว่า ศิษย์ตถาคตนั้น ย่อมยังประโยชน์แก่เพื่อนร่วมทุกข์ด้วยกัน
