อาชชวะ : ความเป็นผู้ซื่อตรง
สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ
"ความเป็นผู้ซื่อตรง" หรือคำว่า อาชชวะ
มีความหมายถึง การสุจริตต่อหน้าที่การงานของตน
ต่อมิตรสหาย ต่อองค์กรหรือหลักการของตน
อาทิ เป็นคนไทยก็ต้องซื่อตรงต่อชาติ
พระศาสนาและพระมหากษัตริย์
ความซื่อตรง แบ่งออกเป็น ๖ ประการ อธิบายได้ ดังนี้
๑. ตรงต่อบุคคล คือ มีความซื่อสัตย์สุจริต ต่อบุคคลที่เกี่ยวข้องกับตน โดยไม่เลือกชั้นวรรณะ
ไม่เนรคุณผู้มีพระคุณ และไม่เป็นคนหน้าไหว้หลังหลอก
๒. ตรงต่อเวลา คือ จะนัดหมายกับใคร หรือจะทำงานสิ่งใดก็ให้ตรงเวลาที่กำหนดไว้
และไม่เอาเวลาราชการไปเป็นประโยชน์ส่วนตน
๓. ตรงต่อวาจา คือ เมื่อได้รับปากกับใครว่าจะทำสิ่งที่ดีและสุจริต
จะไม่ทำสิ่งที่ไม่ดีและทุจริต ก็ให้กระทำตามที่ได้ลั่นวาจาไว้
๔. ตรงต่อหน้าที่ คือ ซื่อสัตย์สุจริตและจริงใจต่อหน้าที่การงานของตน
ไม่ฉ้อราษฎร์บังหลวง ไม่ละทิ้งหน้าที่และปัดความรับผิดชอบ
๕. ตรงต่อธรรมะ คือ การยึดมั่นในหลักคุณธรรม และบูชาความถูกต้อง
ความยุติธรรม ความชอบธรรมไว้เหนือสิ่งอื่นใด
๖. ตรงต่อตนเอง คือ การไม่โกหกตนเอง ซื่อสัตย์สุจริตต่ออุดมการณ์ของตน
ไม่ฝืนใจทำในสิ่งที่ไม่ใช่ปณิธานของตนเอง
อาชชวธรรม จึงเป็นหลักธรรมสำคัญในการปกครอง
เพราะคนอยู่รวมกันเป็นหมวดหมู่
ถ้าผู้นำปฏิบัติตนไม่ซื่อตรงไม่ซื่อสัตย์
จะเป็นบ่อเกิดแห่งความประพฤติทุจริตคิดมิชอบและก่อให้เกิดความหวาดระแวง
ถ้าประพฤติตรงและปฏิบัติตรงต่อกัน มีความจริงใจต่อกันและกันแล้ว
ก็จะก่อให้เกิดความไว้วางใจ ยอมรับนับถือและสมัครสมานสามัคคี
ก็จะอยู่เย็น เป็นสุข ไม่ต้องอยู่ร้อน นอนทุกข์ เพราะประพฤติผิดปฏิบัติผิด
สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี
ทรงแสดงอรรถาธิบายขยายความคำว่าอาชชวะในพระราชนิพนธ์เรื่อง
"ทศบารมีในพุทธศาสนาเถรวาท" ตอนหนึ่งว่า
"พระมหากษัตริย์ จะต้องมีพระอัธยาศัยประกอบด้วย
ความเที่ยงตรงต่อประชาชนโดยทั่วไป
ไม่ทรงคิดลวงหรือประทุษร้ายผู้ใด"
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงปฏิบัติพระราชกรณียกิจด้วยความซื่อตรง
ทรงยึดมั่นอยู่ในหลักแห่งอาชชวธรรม โดยไม่ทรงเอนเอียงเปลี่ยนแปลงไป
พระองค์ทรงโดดเด่นเป็นสง่า
ประทับอยู่ในดวงหทัยของพสกนิกรชาวไทยตลอดมา
ก็เพราะทรงมีพระราชอัธยาศัยซื่อตรงทรงสัตย์
ปฏิบัติพระราชกรณียกิจเสมอกันหมด
ไม่ทรงเอนเอียงหรือหนักไปฝ่ายใดฝ่ายหนึ่ง
ไม่ว่าจะเป็นจังหวัดใด ภาคไหนหรือนับถือศาสนาอะไรก็ตาม
(ที่มา : คอลัมน์ หน้าต่างศาสนา โดย สาโรจน์ กาลศิริศิลป์ สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ
ในข่าวสดรายวัน วันที่ ๒๘ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๕๓, ปีที่ ๒๐ ฉบับที่ ๗๒๑๒, หน้า ๓๑)