ต้องเลือดกลบ สลบก่อน เชียวหรือ
ซ้ำเท้ามือ อีกเท่าไหร่ จะตื่นหนา
จงตรองดู อยากให้ลูก เกิดมา
ขาดบิดา หรือมีพ่อ เป็นยักษ์มาร
อย่าคิดแทน ความเด็ก ไร้เดียงสา
อย่าคิดว่า พ่อแม่ อดสงสาร
หากเป็นเรา ลูกทุกข์ แสนร้าวราน
อย่าเปรียบปราน ว่าคนรัก เพียงเย็นชา
ไม่แต่เพียง เสียทรัพย์ จนหมดสูญ
ยากเกื้อกูล กล่อมกิเลส อิ่มหนา
ไฟไม่อิ่ม อร่อยเชื้อ โอชา
โลภโกธา เบียดเบียน สุดเชื้อไฟ
ห่วงสิ่งใด ก็ทุกข์ เพราะสิ่งนั้น
ไม่มีมัน อาจสุข กว่านี้ไหม
ไม่ทวงถาม มีปากเสียง เคืองใจ
คอยอาศัย อดทนแก้ เหตุการณ์
สมบัติใด ในโลก ชั่วคราวนี้
ตรองดูีที ติดตัวมา เนิ่นนาน
ยามจากไป จะติดไป ในสังสาร
หรือแค่ผ่าน ไปได้ แต่ชั่วดี
ซ้ำเท้ามือ อีกเท่าไหร่ จะตื่นหนา
จงตรองดู อยากให้ลูก เกิดมา
ขาดบิดา หรือมีพ่อ เป็นยักษ์มาร
อย่าคิดแทน ความเด็ก ไร้เดียงสา
อย่าคิดว่า พ่อแม่ อดสงสาร
หากเป็นเรา ลูกทุกข์ แสนร้าวราน
อย่าเปรียบปราน ว่าคนรัก เพียงเย็นชา
ไม่แต่เพียง เสียทรัพย์ จนหมดสูญ
ยากเกื้อกูล กล่อมกิเลส อิ่มหนา
ไฟไม่อิ่ม อร่อยเชื้อ โอชา
โลภโกธา เบียดเบียน สุดเชื้อไฟ
ห่วงสิ่งใด ก็ทุกข์ เพราะสิ่งนั้น
ไม่มีมัน อาจสุข กว่านี้ไหม
ไม่ทวงถาม มีปากเสียง เคืองใจ
คอยอาศัย อดทนแก้ เหตุการณ์
สมบัติใด ในโลก ชั่วคราวนี้
ตรองดูีที ติดตัวมา เนิ่นนาน
ยามจากไป จะติดไป ในสังสาร
หรือแค่ผ่าน ไปได้ แต่ชั่วดี
[282] ภรรยา 7 (ภรรยาแบบต่างๆ จำแนกโดยคุณธรรม ความประพฤติลักษณะนิสัย และการปฏิบัติต่อสามี — seven types of wives)
1. วธกาภริยา (ภรรยาเยี่ยงเพชฌฆาต, ภรรยาที่คิดร้าย ซื้อได้ด้วยเงิน มิได้อยู่กินด้วยความพอใจ ยินดีชายอื่น ดูหมิ่นและคิดทำลายสามี — a wife like a slayer; destructive wife)
2. โจรีภริยา (ภรรยาเยี่ยงโจร, ภรรยาผู้ล้างผลาญทรัพย์สมบัติ — a wife like a robber; thievish wife)
3. อัยยาภริยา (ภรรยาเยี่ยงนาย, ภรรยาที่เกียจคร้าน ไม่ใส่ใจการงาน กินมาก ปากร้าย หยาบคาย ใจเหี้ยม ชอบข่มสามี — a wife like a mistress; Madam High and Mighty)
4. มาตาภริยา (ภรรยาเยี่ยงมารดา, ภรรยาที่หวังดีเสมอ คอยห่วงใยเอาใจใส่สามี เหมือนมารดาปกป้องบุตร และประหยัดรักษาทรัพย์ที่หามาได้ — a wife like a mother; motherly wife)
5. ภคินีภริยา (ภรรยาเยี่ยงน้องสาว, ภรรยาผู้เคารพรับสามี ดังน้องรักพี่ มีใจอ่อนโยน รู้จักเกรงใจและคล้อยตามสามี — a wife like a sister; sisterly wife)
6. สขีภริยา (ภรรยาเยี่ยงสหาย, ภรรยาที่เป็นเหมือนเพื่อน พบสามีเมื่อใด ก็ปลาบปลื้มดีใจเหมือนเพื่อนพบเพื่อนที่จากไปนาน เป็นผู้มีการศึกษาอบรม มีกิริยามารยาท ความประพฤติดี ภักดีต่อสามี — a wife like a companion; friendly wife)
7. ทาสีภริยา (ภรรยาเยี่ยงทาสี, ภรรยาที่ยอมอยู่ในอำนาจสามี ถูกขู่ตะคอกเฆี่ยนตี ก็อดทนไม่โกรธตอบ — a wife like a handmaid; slavish wife)
ท่านสอนให้ภรรยาสำรวจตนว่า ที่เป็นอยู่ ตนเป็นภรรยาประเภทไหน และจะให้ดีควรจะเป็นภรรยาประเภทใด; สำหรับชาย อาจใช้เป็นหลักสำรวจอุปนิสัยของตนว่าควรแก่หญิงประเภทใดเป็นคู่ครอง และสำรวจหญิงที่จะเป็นคู่ครองว่าเหมาะกับอุปนิสัยของตนหรือไม่.
-----------------------------------------------------------------
พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ. ปยุตฺโต)
พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ. ปยุตฺโต)
