ลานธรรมจักร http://dhammajak.net/forums/ |
|
เวทนา http://dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=66&t=35759 |
หน้า 1 จากทั้งหมด 1 |
เจ้าของ: | Supareak Mulpong [ 14 ธ.ค. 2010, 21:31 ] |
หัวข้อกระทู้: | เวทนา |
เวทนา เป็นเจตสิกธรรม ที่ทำหน้าที่เสวยอารมณ์ หรือมีความรู้สึกในอารมณ์ ที่มาปรากฏนั้น จัดแบ่งได้เป็น ๒ ประเภท คือ ก. จัดตามลักษณะของการเสวยอารมณ์ คือ จัดตามความรู้สึก มีชื่อเรียกว่า อารัมมณานุภวนนัย หรือ อารัมมณานุภวนลักขณนัย ตามนัยดังกล่าวนี้ จำแนก เวทนาออกเป็น ๓ คือ ๑. สุขเวทนา การเสวยอารมณ์เป็นสุข (หมายถึงความสุขกายและสุขใจ) ๒. ทุกขเวทนา การเสวยอารมณ์ที่เป็นทุกข์ (หมายถึง ความทุกข์กาย และความทุกข์ใจ) ๓. อทุกขมสุขเวทนา การเสวยอารมณ์เป็นกลาง คือ ไม่สุข ไม่ทุกข์ ได้แก่เฉย ๆ (หมายถึงไม่ทุกข์และไม่สุข ก็คือ อุเบกขานั่นเอง) ข. จัดตามประเภทแห่งความเป็นใหญ่ในการเสวยอารมณ์ มีชื่อเรียกว่าอินทริย เภทนัย ตามนัยนี้จำแนกเวทนาออกเป็น ๕ คือ ๑. สุขเวทนา รู้สึกสบายกาย หมายเฉพาะความสุขกาย ๒. ทุกขเวทนา รู้สึกไม่สบายกาย หมายเฉพาะความทุกข์กาย ๓. โสมนัสเวทนา รู้สึกสบายใจ หมายเฉพาะความสุขใจ ดีใจ ๔. โทมนัสเวทนา รู้สึกไม่สบายใจ หมายเฉพาะความทุกข์ใจ เสียใจ ๕. อุเบกขาเวทนา รู้สึกเฉย ๆ หมายถึงความไม่ทุกข์ไม่สุข เป็นกลาง ๆ |
เจ้าของ: | Supareak Mulpong [ 14 ธ.ค. 2010, 21:36 ] |
หัวข้อกระทู้: | Re: เวทนา |
เวทนา ๓ กล่าวโดย อารัมมณานุภวนนัย นั้น จำแนกจิตโดยเวทนา ๓ ตามลักษณะของ การเสวย หรือความรู้สึกในอารมณ์ ได้ดังนี้ ๑. จิตที่เกิดพร้อมกับสุขเวทนา คือ ทั้งสุขกายและสุขใจ ก็มีจำนวน ๖๓ ดวง ได้แก่ สุขกาย ๑ ดวง คือ สุขสหคต กุสลวิบาก กายวิญญาณ ๑ สุขใจ ๖๒ ดวง คือ กามโสมนัส ๑๘ ฌานโสมนัส ๔๔ กามโสมนัส ๑๘ ได้แก่ โสมนัส โลภมูลจิต ๔ โสมนัส สันตีรณจิต ๑ โสมนัส หสิตุปปาทะ ๑ โสมนัส มหากุสล ๔ โสมนัส มหาวิบาก ๔ โสมนัส มหากิริยา ๔ ฌานโสมนัส ๔๔ ได้แก่ ปฐมฌาน ๑๑ ทุติยฌาน ๑๑ ตติยฌาน ๑๑ จตุตถฌาน ๑๑ ปฐมฌาน ๑๑ คือ โลกียปฐมฌาน ๓ โลกุตตรปฐมฌาน ๘ โลกียปฐมฌาน ๓ ได้แก่ ปฐมฌานกุสลจิต ๑ ปฐมฌานวิบากจิต ๑ ปฐมฌานกิริยาจิต ๑ โลกุตตรปฐมฌาน ๘ ได้แก่ ปฐมฌานโสดาปัตติมัคคจิต ๑ ผลจิต ๑ ปฐมฌานสกทาคามิมัคคจิต ๑ ผลจิต ๑ ปฐมฌานอนาคามิมัคคจิต ๑ ผลจิต ๑ ปฐมฌานอรหัตตมัคคจิต ๑ ผลจิต ๑ ทุติยฌาน ๑๑ ตติยฌาน ๑๑ จตุตถฌาน ๑๑ ก็แจกตามนัยที่แสดง แล้วนี้ ๒. จิตที่เกิดพร้อมกับทุกขเวทนา คือ ทั้งทุกข์กายและทุกข์ใจ มีจำนวน ๓ ดวง ได้แก่ ทุกข์กาย ๑ ดวง คือทุกขสหคต อกุสลวิบาก กายวิญญาณ ๑ ทุกข์ใจ ๒ ดวง คือโทสมูลจิต ๒ ซึ่งต้องเกิดพร้อมกับโทมนัสเวทนาเสมอไป ๓. จิตที่เกิดพร้อมกับ อทุกขมสุขเวทนา คือไม่ทุกข์และไม่สุข หรืออุเบกขา เวทนานั่นเอง มี ๕๕ ดวง ได้แก่ อุเบกขา โลภมูลจิต ๔ โมหมูลจิต ๒ อุเบกขา อเหตุกจิต ๑๔ อุเบกขา กามาวจรโสภณจิต ๑๒ ฌานอุเบกขา หรือ ปัญจมฌาน ๒๓ ปัญจมฌาน ๒๓ ได้แก่ โลกียปัญจมฌาน ๑๕ โลกุตตรปัญจมฌาน ๘ โลกียปัญจมฌาน ๑๕ คือ โลกียรูปาวจรปัญจมฌาน ๓ โลกียอรูปาวจร ๑๒ โลกุตตรปัญจมฌาน ๘ คือ ปัญจมฌานโสดาปัตติมัคคจิต ๑ ผลจิต ๑ ปัญจมฌานสกทาคามิมัคคจิต ๑ ผลจิต ๑ ปัญจมฌานอนาคามิมัคคจิต ๑ ผลจิต ๑ ปัญจมฌานอรหัตตมัคคจิต ๑ ผลจิต ๑ |
เจ้าของ: | Supareak Mulpong [ 14 ธ.ค. 2010, 21:37 ] |
หัวข้อกระทู้: | Re: เวทนา |
เวทนา ๕ กล่าวโดย อินทริยเภทนัย นั้น จำแนกจิตโดยเวทนา ๕ ตามประเภทแห่ง ความเป็นใหญ่ในการเสวยอารมณ์นั้น ได้ดังนี้ ๑. จิตที่เกิดพร้อมกับ สุขเวทนา คือ เฉพาะสุขกายก็มีดวงเดียว ได้แก่ สุขสหคต กุสลวิบาก กายวิญญาณ ๑ ๒. จิตที่เกิดพร้อมกับ ทุกขเวทนา คือเฉพาะทุกข์กายก็มีดวงเดียว ได้แก่ ทุกขสหคต อกุสลวิบาก กายวิญญาณ ๑ ๓. จิตที่เกิดพร้อมกับ โสมนัสเวทนา คือสุขใจมี ๖๒ ดวง กามโสมนัส ๑๘ ฌานโสมนัส ๔๔ ๔. จิตที่เกิดพร้อมกับ โทมนัสเวทนา คือทุกข์ใจ มี ๒ ดวง ได้แก่ โทสมูลจิต ๒ ๕. จิตที่เกิดพร้อมกับ อุเบกขาเวทนา คือเฉยๆ ไม่ทุกข์และก็ไม่สุขมี ๕๕ ดวง ได้แก่ อุเบกขา โลภมูลจิต ๔ โมหมูลจิต ๒ อุเบกขา อเหตุกจิต ๑๔ อุเบกขา กามาวจรโสภณจิต ๑๒ ฌานอุเบกขา ๒๓ อทุกขมสุขเวทนา (ในเวทนา ๓) กับ อุเบกขาเวทนา เป็นเวทนาเดียวกัน มีอัตถะ คือ เนื้อความอย่างเดียวกัน ต่างกันแต่ พยัญชนะ เท่านั้น |
เจ้าของ: | Supareak Mulpong [ 14 ธ.ค. 2010, 21:39 ] |
หัวข้อกระทู้: | Re: เวทนา |
จำแนกโดยเวทนา ๓ จิตโดยพิสดาร ๑๒๑ - สุขเวทนา ๖๓ - ทุกขเวทนา ๓ - อทุกขมสุขเวทนา ๕๕ จิตโดยย่อ ๘๙ - สุขเวทนา ๓๑ - ทุกขเวทนา ๓ - อทุกขมสุขเวทนา ๕๕ ที่สุขเวทนาเหลือเพียง ๓๑ เพราะตัดโลกุตตรปฐมฌาน ๘, โลกุตตรทุติยฌาน ๘, โลกุตตรตติยฌาน ๘, โลกุตตรจตุตถฌาน ๘ รวม ๓๒ ดวง ซึ่งเป็นจิตพิสดาร ออกเสียจาก ๖๓ จึงเหลือเพียง ๓๑ ที่เหลือเพียง๓๑ นั้นได้แก่ สุขกายวิญญาณ ๑, กามโสมนัส ๑๘ และโลกีย ฌานโสมนัส ๑๒ คือ โลกียปฐมฌาน ๓, โลกียทุติยฌาน ๓, โลกียตติยฌาน ๓, โลกียจตุตถฌาน ๓ ที่อทุกขมสุขเวทนา ได้แก่ จิต ๕๕ เท่ากันทั้ง ๒ ข้างนั้น เป็นเพราะทางจิต พิสดารหมายถึง ปัญจมฌานโลกุตตรจิต ๘ ดวง ส่วนทางจิตโดยย่อหมายถึงโลกุตตร จิตโดยย่อ ๘ ดวง ซึ่งมีจำนวนเท่ากัน อนึ่งโลกุตตรจิตโดยย่อ ๘ ดวงนั้น ในที่นี้นับเป็นอทุกขมสุขเวทนา คือ อุเบกขาเวทนาทั้ง ๘ ดวง |
เจ้าของ: | Supareak Mulpong [ 14 ธ.ค. 2010, 21:41 ] |
หัวข้อกระทู้: | Re: เวทนา |
จำแนกโดยเวทนา ๕ จิตโดยพิสดาร ๑๒๑ - สุขเวทนา ๑ - ทุกขเวทนา ๑ - โสมนัสเวทนา ๖๒ - โทมนัสเวทนา ๒ - อุเบกขาเวทนา ๕๕ จิตโดยย่อ ๘๙ - สุขเวทนา ๑ - ทุกขเวทนา ๑ - โสมนัสเวทนา ๓๐ - โทมนัสเวทนา ๒ - อุเบกขาเวทนา ๕๕ |
เจ้าของ: | Supareak Mulpong [ 14 ธ.ค. 2010, 21:44 ] |
หัวข้อกระทู้: | Re: เวทนา |
เวทนากับเจตสิก เวทนาเจตสิก มีการแสดงเป็น ๒ นัย คือ ก. แสดงว่า เวทนาใดเกิดกับเจตสิกอะไรได้บ้าง ข. แสดงว่า เจตสิกใดเกิดกับเวทนาอะไรได้บ้าง ก. เวทนาเกิดกับเจตสิก สุขเวทนา เกิดได้กับ สัพพจิตตสาธารณเจตสิก ๖ (เว้นเวทนาเจตสิก) ทุกขเวทนา เกิดได้กับ สัพพจิตตสาธารณเจตสิก ๖ (เว้นเวทนาเจตสิก) โสมนัสเวทนา เกิดได้กับเจตสิก ๔๖ ดวงคือ อัญญสมานาเจตสิก ๑๒ (เว้นเวทนา เจตสิก) อกุสลเจตสิก ๑๐ (เว้นโทจตุกะ ๔ วิจิกิจฉาเจตสิก ๑) โสภณ เจตสิก ๒๕ โทมนัสเวทนา เกิดได้กับเจตสิก ๒๑ ดวง คือ อัญญสมานาเจตสิก ๑๑ (เว้น เวทนาปิติ) อกุสลเจตสิก ๑๐ (เว้นโลติกะ ๓ วิจิกิจฉาเจตสิก ๑) อุเบกขาเวทนา เกิดได้กับเจตสิก ๔๖ ดวง คือ อัญญสมานาเจตสิก ๑๑ (เว้น เวทนาปิติ) อกุสลเจตสิก ๑๐ (เว้นโทจตุกะ ๔) โสภณเจตสิก ๒๕ ข. เจตสิกที่เกิดพร้อมกับเวทนา ๑. เจตสิกที่เกิดพร้อมกับเวทนาอย่างเดียว มี ๖ ดวง คือ - โทจตุกเจตสิก ๔ เกิดพร้อมกับ โทมนัสเวทนา อย่างเดียว - ปิติเจตสิก ๑ เกิดพร้อมกับ โสมนัสเวทนา อย่างเดียว - วิจิกิจฉาเจตสิก ๑ เกิดพร้อมกับ อุเบกขาเวทนา ๒. เจตสิกที่เกิดพร้อมกับ เวทนา ๒ มี ๒๘ ดวง คือ - โลติกเจตสิก ๓ เกิดพร้อมกับโสมนัสเวทนาก็ได้ อุเบกขาเวทนาก็ได้ - โสภณเจตสิก ๒๕ เกิดพร้อมกับโสมนัสเวทนาก็ได้ อุเบกขาเวทนาก็ได้ ๓. เจตสิกที่เกิดพร้อมกับ เวทนา ๓ มี ๑๑ ดวง คือ - โมจตุกเจตสิก ๔ - ถีนมิทธเจตสิก ๒ - วิตกเจตสิก ๑ - วิจารเจตสิก ๑ - อธิโมกขเจตสิก ๑ - วิริยเจตสิก ๑ - ฉันทเจตสิก ๑ (เจตสิก ๑๑ ดวงนี้ เกิดพร้อมกับโสมนัสเวทนา โทมนัสเวทนา หรืออุเบกขาเวทนาอย่างใดก็ได้) ๔. เจตสิกที่เกิดพร้อมกับเวทนา ๕ มี ๖ ดวงคือ สัพพจิตตสาธารณเจตสิก ๖ (เว้นเวทนาเจตสิก) ๕. เจตสิกที่ไม่เกิดพร้อมกับเวทนา มี ๑ ดวง คือ เวทนาเจตสิก |
หน้า 1 จากทั้งหมด 1 | เขตเวลา GMT + 7 ชั่วโมง |
Powered by phpBB © 2000, 2002, 2005, 2007 phpBB Group http://www.phpbb.com/ |