วันเวลาปัจจุบัน 28 มี.ค. 2024, 17:37  



เขตเวลา GMT + 7 ชั่วโมง


กฎการใช้บอร์ด


“อภิธรรม (สันสกฤต: abhidharma) หรืออภิธัมมะ (บาลี: abhidhamma) เป็นชื่อปิฎกศาสนาพุทธฉบับหนึ่งในปิฎกทั้งสามฉบับที่รวมเรียก "พระไตรปิฎก" อภิธรรมแปลว่าธรรมอันยิ่ง ปิฎกฉบับอภิธรรมนั้นเรียก "พระอภิธรรมปิฎก" ซึ่งว่าด้วยประมวลหลักธรรมและคำอธิบายที่เป็นหลักวิชาล้วนๆ ไม่มีความเกี่ยวข้องกับเหตุการณ์และบุคคลเลย”



กลับไปยังกระทู้  [ 1 โพสต์ ]    Bookmark and Share
เจ้าของ ข้อความ
โพสที่ยังไม่ได้อ่าน เมื่อ: 18 ธ.ค. 2010, 19:58 
 
ภาพประจำตัวสมาชิก
ออฟไลน์
สมาชิกระดับ 19
สมาชิกระดับ 19
ลงทะเบียนเมื่อ: 18 ก.ค. 2009, 09:26
โพสต์: 1517

แนวปฏิบัติ: วิปัสสนาภาวนา
อายุ: 39
ที่อยู่: ลำพูน

 ข้อมูลส่วนตัว


ธาตุ

อตฺตโน สภาวํ ธาเรตีติ ธาตุ ฯ ธรรมชาติที่ทรงไว้ซึ่งสภาพของตนนั้นชื่อว่า ธาตุ

ธาตุ คือสิ่งที่ทรงสภาพของตนไว้โดยไม่มีการเปลี่ยนแปลง หรือวิปริตไปเป็น อย่างอื่น เป็นต้นว่า สภาพที่ทรงไว้ซึ่งความแข็ง ก็เรียกว่า ปฐวีธาตุ สภาพที่ทรง ไว้ซึ่งการรับรู้อารมณ์ ก็เรียกว่า วิญญาณธาตุ เป็นสภาพที่มีอยู่เองเป็นเอง ไม่มีสัตว์ มีบุคคลทำขึ้นหรือสร้างขึ้นมาเลย

ธาตุ มี ๑๘ ก็ด้วยการเกิดขึ้นของวิญญาณ โดยอำนาจหรือความสามารถแห่ง ทวาร ๖ และอารมณ์ ๖

หมายความว่า ด้วยอำนาจแห่งอายตนะภายใน คือ ทวาร ๖ รับกระทบกับ อายตนะภายนอก คือ อารมณ์ ๖ จึงทำให้เกิด วิญญาณ ๖ ได้แก่ จักขุวิญญาณธาตุ โสตวิญญาณธาตุ ฆานวิญญาณธาตุ ชิวหาวิญญาณธาตุ กายวิญญาณธาตุ และ มโนวิญญาณธาตุ เป็นหมวด ๆ (คือเป็นชุด) ดังนี้

    ทวาร (ธาตุรับ)

    อารมณ์ (ธาตุกระทบ)

    วิญญาณ (ธาตุรู้)

    จักขุธาตุ

    รูปธาตุ

    จักขุวิญญาณธาตุ

    โสตธาตุ

    สัททธาตุ

    โสตวิญญาณธาตุ

    ฆานธาตุ

    คันธธาตุ

    ฆานวิญญาณธาตุ

    ชิวหาธาตุ

    รสธาตุ

    ชิวหาวิญญาณธาตุ

    กายธาตุ

    โผฏฐัพพธาตุ

    กายวิญญาณธาตุ

ทั้ง ๓ หมวด เป็นจำนวนธาตุ ๑๕ ธาตุนี้ เป็นการสงเคราะห์เป็นหมวด ๆ โดยมุขยนัย คือนัยโดยตรง ยังเหลืออีก ๓ ธาตุ คือ มโนธาตุ ธัมมธาตุ และ มโน วิญญาณธาตุ ธาตุที่เหลือ ๓ ธาตุนี้ สงเคราะห์เป็นหมวด ๆ ได้โดยปริยาย คือ โดย อ้อมเท่านั้น ดังนี้

    ปัญจทวาร

    ปัญจารมณ์

    มโนธาตุ

    มโนทวาร

    ธัมมธาตุ

    มโนวิญญาณธาตุ

ที่ว่าสงเคราะห์เป็นหมวด ๆ ได้โดยปริยาย คือ โดยอ้อมนั้น เป็นเพราะองค์ ธรรมแตกต่างกัน แต่ว่าใกล้เคียงกัน คือ

วิญญาณ ได้แก่ จิต ๘๙

วิญญาณธาตุ ๗ ได้แก่ ๑.จักขุวิญญาณธาตุ ๒.โสตวิญญาณธาตุ ๓.ฆาน วิญญาณธาตุ ๔.ชิวหาวิญญาณธาตุ ๕.กายวิญญาณธาตุ ๖.มโนธาตุ ๗.มโนวิญญาณธาตุ

มโน หรือ มนะ ได้แก่ จิต ๘๙

มนายตนะ ได้แก่ จิต ๘๙

มโนทวาราวัชชนะ ได้แก่ มโนทวาราวัชชนจิตดวงเดียวเท่านั้น

มโนทวาร ได้แก่ ภวังคจิต ๑๙ คือ อุเบกขาสันตีรณจิต ๒, มหา วิบากจิต ๘, มหัคคตวิบากจิต ๙

มโนธาตุ ได้แก่ ปัญจทวาราวัชชนจิต ๑ และ สัมปฏิจฉันนจิต ๒

มโนวิญญาณธาตุ ได้แก่จิต ๗๖ ดวง(เว้นทวิปัญจวิญญาณ ๑๐ มโนธาตุ ๓)

ธัมมารมณ์ ได้แก่ จิต ๘๙, เจตสิก ๕๒, ปสาทรูป ๕, สุขุมรูป ๑๖, บัญญัติ, นิพพาน

ธัมมายตนะ

ธัมมธาตุ

ได้แก่ เจตสิก ๕๒, สุขุมรูป ๑๖, นิพพาน

ธาตุทั้ง ๑๘ นี้ เป็นรูปล้วน ๆ ๑๐ ธาตุ คือ

รูปธาตุ สัททธาตุ คันธธาตุ รสธาตุ โผฏฐัพพธาตุ

จักขุธาตุ โสตธาตุ ฆานธาตุ ชิวหาธาตุ กายธาตุ

เป็นนามล้วน ๆ ๗ ธาตุ คือ จักขุวิญญาณธาตุ โสตวิญญาณธาตุ ฆานวิญญาณธาตุ ชิวหาวิญญาณธาตุ กายวิญญาณธาตุ มโนธาตุ มโนวิญญาณธาตุ

เป็นทั้งรูปทั้งนาม ๑ ธาตุ คือ ธัมมธาตุ

การเกิดขึ้นของธาตุตามทวารต่าง ๆ

การเกิดขึ้นของธาตุในเวลาที่มี การเห็น การได้ยิน การได้กลิ่น เป็นต้นนั้น มีดังนี้

ในขณะที่เห็น มีธาตุเกิดร่วมกัน ๔ ธาตุ คือ

๑. รูปธาตุ ได้แก่ สีต่าง ๆ

๒. จักขุธาตุ ได้แก่ จักขุปสาท

๓. จักขุวิญญาณธาตุ ได้แก่ จักขุวิญญาณจิต

๔. ธัมมธาตุได้แก่เจตสิกที่ประกอบ

แต่ถ้ากล่าวถึง จักขุทวารวิถี แล้ว วิถีนี้มีธาตุเกิดร่วมด้วยกัน ๖ ธาตุ คือ ๑.รูปธาตุ ๒.จักขุธาตุ ๓.จักขุวิญญาณธาตุ ๔. ธัมมธาตุ (ทั้ง ๔ นี้ เหมือนในขณะ เห็น) และ ๕.มโนธาตุ หมายถึง ปัญจทวาราวัชชนจิต และ สัมปฏิจฉันนจิต ๖. มโนวิญญาณธาตุ หมายถึง สันตีรณจิต มโนทวาราวัชชนจิต ชวนจิต ตลอดถึง ตทาลัมพนจิต

ในการได้ยิน ได้กลิ่น รู้รส รู้สัมผัสถูกต้อง ก็มีธาตุเกิดขึ้นทำนองเดียวกับ การเห็นดังที่ได้กล่าวแล้วนี้

ส่วนทาง มโนทวาร นั้น รูปธาตุ สัททธาตุ คันธธาตุ รสธาตุ โผฏฐัพพธาตุ ธัมมธาตุ และมโนวิญญาณธาตุ ย่อมเกิดได้ เพราะมโนทวารรู้อารมณ์ได้ถึง ๖ อารมณ์

.....................................................
"ธรรมและวินัยอันใด เราแสดงแล้ว บัญญัติแล้วแก่พวกเธอ ธรรมและวินัยอันนั้น จักเป็นศาสดาของพวกเธอ โดยกาลล่วงไปแห่งเรา..."
"... ไม่เที่ยง เกิดดับ ..."


แสดงโพสต์จาก:  เรียงตาม  
กลับไปยังกระทู้  [ 1 โพสต์ ] 

เขตเวลา GMT + 7 ชั่วโมง


 ผู้ใช้งานขณะนี้

กำลังดูบอร์ดนี้: ไม่มีสมาชิก และ บุคคลทั่วไป 18 ท่าน


ท่าน ไม่สามารถ โพสต์กระทู้ในบอร์ดนี้ได้
ท่าน ไม่สามารถ ตอบกระทู้ในบอร์ดนี้ได้
ท่าน ไม่สามารถ แก้ไขโพสต์ของท่านในบอร์ดนี้ได้
ท่าน ไม่สามารถ ลบโพสต์ของท่านในบอร์ดนี้ได้
ท่าน ไม่สามารถ แนบไฟล์ในบอร์ดนี้ได้

ค้นหาสำหรับ:
ไปที่:  
Google
ทั่วไป เว็บธรรมจักร