ปฏิจจสมุปบาท แปลว่า ภาวะที่อาศัยกันเกิดขึ้น
ซึ่งเป็นระบบการกำเนิดแห่งชีวิต หรือกฏเกณฑ์แห่งชีวิต
ตามหลักพระพุทธศาสนาสอนว่า ชีวิตทุกชีวิตมีส่วนที่เป็นเหตุเป็นผลอาศัยกันเกิดขึ้น
ต่อเนื่องกันไปโดยไม่ขาดสาย เมื่อสิ่งหนึ่งเกิดขึ้น ก็เป็นเหตุให้อีกสิ่งหนึ่งเกิดขึ้นสืบต่อกันเป็นลูกโซ่
ไม่รู้จักจบสิ้น ไม่รู้จักเบื้องต้นเบื้องปลาย ดังที่พระพุทธองค์ตรัสสอนภิกษุทั้งหลายว่า
ภิกษุทั้งหลาย ! สงสาร คือการเวียนว่ายตายเกิดแห่งชีวิตนี้ ไม่รู้จักจบสิ้น

ว่าตามหลักปฏิจจสมุปบาท องค์ประกอบแห่งชีวิตซึ่งเรียกว่าองค์แห่งภวจักร
หรือองค์แห่งปฏิจจสมุปบาท ท่านแ่งเป็น ๑๒ องค์ คือ :-
๑. อวิชชา คือ ความไม่รู้ตามความเป็นจริง
๒. สังขาร คือ ความปรุงแต่ง
๓. วิญญาณ คือ ปฏิสนธิวิญญาณ
๔. นามรูป คือ นามขันธ์ ๓ รูปขันธ์ ๑
๕. สฬายตนะ คือ อายตนะภายใน ๖
๖. ผัสสะ คือ ความสัมผัสอารมณ์
๗. เวทนา คือ ความเสวยอารมณ์
๘. ตัณหา คือ ความอยากได้
๙. อุปาทาน คือ ความยึดมั่น
๑๐. ภพ คือ กรรมภพและอุปปัตติภพ
๑๑. ชาติ คือ ความเกิด
๑๒. ชรา มรณะ คือ ความแก่ และความตาย

ทั้ง ๑๒ องค์นี้เป็นส่วนประกอบของชีวิต ทุกๆองค์อาศัยกันเกิดขึ้น เช่น เพราะอวิชชา
เป็นปัจจัยจึงมีสังขาร เพราะสังขารเป็นปัจจัยจึงมีวิญญาณ ฯลฯ หรือชีวิตหมุนไป ๑ รอบ
ถ้าตัดอวิชชาและตัดหายังไม่ขาด ชีวิตก็จะดำเนินต่อไป แมื่อชีวิตดำเนินไปถึงจุดจุติ(ตาย)
แล้วก็จะต้องปฎิสนธิ(เกิด) อีกต่อไป

สาธุ