รูปธรรมทั้งหลายที่เกิดขึ้นอย่างต่อเนื่องนับตั้งแต่ปฏิสนธิมานั้นเพราะอาศัยเหตุปัจจัย ๔ ประการคือ อวิชชา ตัณหา อุปาทาน กรรม ที่มีมาแต่ในอดีตชาติ นามและรูปเหล่านี้สามารถดำรงค์อยู่อย่างต่อเนื่องได้จนถึงบัดนี้ก็เพราะอาศัยอาหารที่รับประทานเข้าไปในภพปัจจุบัน และรูปต่างๆ เกิดขึ้น เช่น รูปกำลังนั่ง รูปที่คู้เข้า เหยียดออก เป็นต้น ก็ล้วนเกิดขึ้นด้วยเพราะอำนาจของจิต รูปที่ร้อน รูปที่เย็น ก็เกิดขึ้นเพราะอาศัยอำนาจของธาตุความร้อน และธาตุความเย็น
ในบรรดาเหตุเหล่านี้ นักปฏิบัติสามารถกำหนดเห็นเหตุปัจจัยได้ในปัจจุบัน คือ จิต อุตุ อาหาร แต่จะไม่เห็นเหตุปัจจัยอันเป็นอดีตเหล่านี้คือ อวิชชา ตัณหา อุปาทาน กรรม แต่ทว่าทุกคนที่กำลังเจริญวิปัสสนาอยู่ก็ล้วนแต่มีความเชื่อมั่นว่า ภวะ (ภพ) ที่เกิดจากกุศลกรรม ต้องเป็นวิบากกรรมที่ดีส่วน ภวะ ที่เกิดจากอกุศลกรรม จะต้องเป็นวิบากกรรมที่ไม่ดี
ด้วยเหตุนี้นักปฏิบัติก็พอที่จะทราบเหตุในอดีตชาติโดยอนุมานญาณได้ ทั้งนี่ต้องหลังจากที่ได้พิจารณาเห็น อวิชชา ตัณหา อุปาทาน และ กรรม แล้ว
อธิบายว่า การไม่รู้ไม่เห็นตามความเป็นจริงว่า รูป นาม และภพล้วนแต่เป็นทุกข์ความอยากความต้องการในนามรูปและภพเหล่านั้น เป็นเหตุให้เกิดทุกข์อย่างนี้ชื่อว่า อัปปฏิปัตติอวิชชา คือ ไม่รู้ทุกขอริยสัจและสมุทยอริยสัจตามความเป็นจริงนั่นเอง นอกจากนี้ ความเห็นผิดๆ นาม รูปและภพทั้งหลายล้วนแต่เป็นความสุขเป็นของประเสริฐ ทั้งความอยากความต้องการก็เป็นสุขเป็นของประเสริฐ อย่างนี้ชื่อว่า มิจฉาปฏิปัตติอวิชชา คือ ความเห็นอย่างวิปริต ซึ่งผิดแผกจากความเป็นจริงแห่งทักขสัจและสมุทยสัจ อวิชชาทั้ง ๒ อย่างนี้ส่วนมากมักจะเกิดขึ้นอย่างรุนแรงภายในสันดานของปุถุชน และแม้แต่จะอาศัย สุตมยญาณ มาแก้หรือมาบรรเทาอย่างไรก็ไม่สามารถหายไปได้ เพราะฉะนั้น เพื่อให้สมกับมโนรถที่ตนปรารถนาปุถุชนทั้งหลายจึงต้องให้กำลังใจตลอดทั้งวันทั้งคืน เพื่อทำให้นามรูปและภพปัจจุบันมั่นคงและแน่นอน และเพื่อให้สมบูรณ์ด้วยนามรูปและภพที่ดี จึงต้องเพียรพยายามอย่างต่อเนื่อง
ความไม่เกิดขึ้นอีก ก็คือความดับโดยสิ้นเชิงของนามรูป และนับตั้งแต่กิเลสและกรรมดับไปแล้วนั้น(คือ หลังจากปรินิพพาน)ก็ไม่มีคำว่า เกิดเป็นมนุษย์และเทวดา ผู้หญิง ผู้ชาย อีกต่อไป นี้เรียกว่า นิโรธสัจ หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า อนุปาทิเสสนิพพาน และความไม่รู้ตามความเป็นจริงว่า นิพพานนี้ประเสริฐนำมาซึ่งความสุข มรรคนี้นำไปสู่นิพพาน เป็นทางนำไปสู่สุคติตลอดไป ดังนี้ ก็ชื่อว่า อัปปฏิปัตติอวิชชา เช่นกัน
| ไฟล์แนป: |
|
SmartSelectImage_2020-05-20-04-37-00.png [ 397.17 KiB | เปิดดู 1133 ครั้ง ] |