โพธิปักขิยธรรม หรือ โพธิปักขิยธรรม ๓๗ เป็นธรรมอันเป็นฝักฝ่ายแห่งความตรัสรู้ คือ
เกื้อกูลแก่การตรัสรู้ เกื้อหนุนแก่อริยมรรค มี ๓๗ ประการ มี ๗ หมวด คือ
๑. สติปัฏฐาน ๔
๒. สัมมัปปธาน ๔
๓. อิทธิบาท ๔
๔. อินทรีย์ ๕
๕. พละ ๕
๖. โพชฌงค์ ๗
๗. มรรคมีองค์ ๘
ย่อลงในสิกขา ๓ (ศีล สมาธิ ปัญญา)
โพธิปักขิยธรรม เรียกอีกอย่างหนึ่งว่า สามัคคีธรรม มี ๓๗ ประการคือ
๑. สติปัฏฐาน ฐานเป็นที่กำหนดของสติ
๑. การตั้งสติกำหนดพิจารณากาย (กายานุปัสสนา) = (สมาธิ)
๒. การตั้งสติกำหนดพิจารณาเวทนา(เวทนานุปัสสนา) = (สมาธิ)
๓. การตั้งสติกำหนดพิจารณาจิต (จิตตานุปัสสนา) = (สมาธิ)
๔. การตั้งสติกำหนดพิจารณาธรรม (ธรรมานุปัสสนา) = (สมาธิ)
๒. สัมมัปปธาน หลักในการรักษากุศลธรรมไม่ให้เสื่อม
๑. การเพียรระวังไม่ให้บาปเกิดขึ้นในตน (สังวรปธาน) = (สมาธิ)
๒. การเพียรละบาปที่เกิดขึ้นแล้ว (ปหานปธาน) = (สมาธิ)
๓. การเพียรสร้างกุศลให้เกิดขึ้นในตน (ภาวนาปธาน) = (สมาธิ)
๔. การเพียรรักษากุศลที่เกิดขึ้นแล้ว ไม่ให้เสื่อมไป (อนุรักขปธาน) = (สมาธิ)
๓. อิทธิบาท เป้าหมายของความเจริญ
๑. ความชอบใจทำ พอใจรักใคร่ในสิ่งนั้น (ฉันทะ) = (ศีล)
๒. ความแข็งใจทำ เพียรหมั่นประกอบในสิ่งนั้น (วิริยะ) = (สมาธิ)
๓. ความตั้งใจทำ เอาใจฝักใฝ่ในสิ่งนั้น ไม่ทอดทิ้งธุระ (จิตตะ) = (สมาธิ)
๔. ความเข้าใจทำ การใช้ปัญญาพิจารณาไตร่ตรองหาเหตุผลในสิ่งนั้น (วิมังสา) = (ปัญญา)
๔. อินทรีย์
๑. ให้เกิดความเชื่อ (ศรัทธินทรีย์) = (ศีล)
๒. ให้เกิดความเพียร (วิริยินทรีย์) = (สมาธิ)
๓. ให้เกิดความระลึกได้ (สตินทรีย์) = (สมาธิ)
๔. ให้เกิดความตั้งมั่น (สมาธินทรีย์) = (สมาธิ)
๕. ให้เกิดความรอบรู้ (ปัญญินทรีย์) = (ปัญญา)
๕.พละ
๑.ความเชื่อ (ศรัทธาพละ) = (ศีล)
๒. ความเพียร (วิริยะพละ) = (สมาธิ)
๓. ความระลึกได้ (สติพละ) = (สมาธิ)
๔. ความตั้งมั่น (สมาธิพละ) = (สมาธิ)
๕. ความรอบรู้ (ปัญญาพละ) = (ปัญญา)
๖. โพชฌงค์ องค์แห่งการตรัสรู้
๑. มีความระลึกได้ (สติสัมโพชฌงค์) = (สมาธิ)
๒. มีความพิจารณาในธรรม (ธัมมวิจยะสัมโพชฌงค์) = (ปัญญา)
๓. มีความเพียร (วิริยะสัมโพบฌงค์) = (สมาธิ)
๔. มีความอิ่มใจ (ปีติส้มโพบฌงค์) = (สมาธิ)
๕. มีความสงบสบายใจ (ปัสสัทธิสัมโพชฌงค์) = (สมาธิ)
๖. มีความตั้งมั่น (สมาธิสัมโพชฌงค์) = (สมาธิ)
๘. มีความวางเฉย (อุเบกขาสัมโพชฌงค์) = (สมาธิ)
๗. มรรค หนทางดับทุกข์
๑.ใช้เพื่อเห็นชอบ คือ เห็นอริยสัจ (สัมมาทิฏฐิ) = (ปัญญา)
๒. ใช้เพื่อดำริชอบ คือ ดำริละเว้นในอกุศลวิตก (สัมมาสังกัปปะ) = (ปัญญา)
๓. ใช้เพื่อเจรจาชอบ คือ เว้นจากวจีทุจริต (สัมมาวาจา) = (ศีล)
๔. ใช้เพื่อทำการงานชอบ คือเว้นจากกายทุจริต (สัมมากัมมันตะ) = (ศีล)
๕. ใช้เพื่อทำอาชีพชอบ คือ เว้นจาก การเลี้ยงชีพในทางที่ผิด (สัมมาอาชีวะ) = (ศีล)
๖. ใช้เพื่อเพียรชอบ คือ สัมมัปปธาน (สัมมาวายามะ) = (สมาธิ)
๗. ใช้เพื่อระลึกชอบ คือ ระลึกในสติปัฏฐาน ๔ (สัมมาสติ) = (สมาธิ)
๘. ใช้เพื่อตั้งใจมั่นชอบ คือ เจริญฌานทั้ง ๔ และวิปัสสนา (สัมมาสมาธิ) = (สมาธิ)
รวมสิกขา ๓ ในโพธิปักขิยธรรม ๓๗ หรือโพชฌงค์ ๗ ได้แก่
ศีล มี ๖ สมาธิ มี ๒๕ ปัญญา มี ๖
กดดูกระทู้ที่ต่อเนื่อง http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=66&t=57311
| ไฟล์แนป: |
|
SmartSelectImage_2022-01-03-06-25-37.jpg [ 93.18 KiB | เปิดดู 1448 ครั้ง ] |
