ทุกข์ - กาย, โทมนัส - ใจ
คำว่า ทุกฺขํ สามารถนำมาวิจัยในที่นี้ โดยเริ่มวิจัยตั้งแต่ ทุวิธํ ทุกฺขํ กายิกญฺจ
เจตสิกญฺจ ทุกข์มี ๒ ประการ คือ กายิกทุกข์ (ทุกข์ทางกาย) และเจตสิกทุกข์
(ทุกข์ทางใจ) ยํ กายิกํ อิทํ ทุกฺขํ, ยํ เจตสิกํ อิท๊ โทมนสฺสํ แม้ในที่นั้นจะบอกว่า
กายิกทุกข์ กับ เจตสิกทุกข์ แต่จริง ๆ แล้ว ถ้าพูด คำว่า ทุกข์ ก็จะหมายถึง กายิก
ทุกข์ ยํ กายิกํ ทุกข์ใดที่เป็นทุกข์ทางกาย อิทํ ทุกข์นี้ ทุกฺขํ เรียกว่า ทุกข์ ยํ เจตสิกํ
ทุกข์ใดที่เป็นทุกข์ทางใจ อิทํ ทุกข์นี้ โทมนสฺสํ เรียกว่า โทมนัส จะอย่างไรก็ตาม
ทุกข์อาจหมายถึง ทั้งทางกายและทางใจได้ แต่ว่าถ้าจะพูดให้ล็กลงไปอีกหรือ
แยกให้ละเอียดลงไปอีก ก็จะต้องแยกพูคว่า ทุกข์ทางกาย เรียกว่า 'ทุกฺข' ทุกข์
ทางใจ เรียกว่า 'โทมนสฺสํ' ให้เกิดความต่างกันให้ชัดเจนลงไป เพราะฉะนั้น
ถ้ากล่าวแบบสามัญทั่วไป ทุกข์ ก็หมายถึง ทั้งทุกข์ทางใจ และทุกข์ทางกาย
แต่กรณีการใช้ศัพท์ว่าทุกข์กับโทมนัสสองศัพท์คู่กันนั้น เป็นเรื่องดีเพราะทำให้แยกได้
บอกว่า คือทุกฺขทุกฺข ซึ่งเป็นเวทนาที่อาจจะเกิดจากตนเองกระทำหรือจากผู้อื่น
กระทำ ก็ทุกขเวทนานี้ ไม่มีอยู่ในรูปาวจร ฉะนั้นจึงกล่าวได้ว่าไม่มีทุกข์
ทุกข์ในชั้นรูปาวจร แต่ถ้าเป็นโลกมนุษย์ โลกสวรรค์ชั้นกามาวจร ก็ยังมีทุกข์ประเภทนี้อยู่
| ไฟล์แนป: |
|
pra+ram.png [ 244.28 KiB | เปิดดู 972 ครั้ง ] |