ความดับของหูและเสียงที่ได้ยิน
ยตฺถ โสตญฺจ นิรุชฺฌติ, สทฺทสญฺญา จ นิรุชฺฌติ เส อายตเน
"โสตประสาทและสัญญาในเสียงดับ ใน(อารัมมณ]ปัจจัยใด
บุคคลพึ่งรู้ [อารัมมณ]ปัจจัยนั้น (คือ นิพพานอันเป็นสภาวะดับของ
โสตประสาทและสัญญาในเสียง)

เมื่อสังขารุเปกขาญาณพัฒนาขึ้น ในเวลาได้ยินเสียงและ
กำหนดรู้การได้ยินจะรับรู้ได้ว่ารูปนามได้ดับไปและรู้สึกว่าร่างกาย
ทั้งหมดรวมทั้งโสตประสาทได้ดับไปหมด เหมือนไม่ได้ยินเสียงใดๆ
ทั้งสิ้น

ความดับของจมูกและกลิ่น

ยตฺถ ฆานญฺจ นิรุชฺฌติ, คนฺธสฺญฺญา จ นิรุชฺฌติ, เส อายตเน
เวทิตพฺเพ

"ฆานประสาทและสัญญาในกลิ่นดับ ใน(อารัมมณปัจจัยใด
บุคคลพึงรู้(อารัมมณ)ปัจจัยนั้น (คือ นิพพานอันเป็นสภาวะดับของ
ฆานประสาทและสัญญาในกลิ่น)

เมื่อสังขารุเปกขาญาณพัฒนาขึ้น จะรู้สึกได้ถึงกลิ่นที่ได้รับ
ครั้งก่อน จะบรรลุขั้นรู้ความดับของรูปนาม กระบวนการ
ทั้งหมดในการรู้กลิ่นก็ปรากฎเหมือนดับไปในขณะที่กำหนดรู้อยู่นั้น

ความดับของลิ้นและรส

ยตฺถ ชิวฺหา จ นิรุชฺฌติ, รสสญฺญา จ นิรุชฺฌติ, เส อายตเน
เวทิตพฺเพ

"ชิวหาประสาทและสัญญาในรสดับ ใน(อารัมมณ]ปัจจัยใด
บุคคลพึงรู้[อารัมมณ]ปัจจัยนั้น (คือ นิพพานอันเป็นสภาวะดับของ
ชิวหาประสาทและสัญญาในรส]"

เมื่อสังขารุเปกขาญาณพัฒนาขึ้น เวลารับประทานอาหาร
ผู้ปฏิบัติธรรมอาจกำหนดรัูรสอาหารที่กำลังรับประทานอยู่ และจาก
นั้นจะก้าวไปสู่ขั้นที่หยั่งเห็นความดับของรูปนาม

ในคัมภีร์อรรถกถากล่าวว่า ที่ประเทศลังกาในสมัยก่อน มี
พระภิกษุจำนวนมากที่บรรลุธรรมได้เป็นพระอรหันต์ เมื่อเจริญสติ.
กำหนดรู้ในขณะฉันข้าวยาคูอยู่ ท่านหยั่งเห็นถึงการดับไปของลิ้น
พร้อมทั้งสัญญาในรสที่ดับไปพร้อมกัน ดังข้อความว่า
เอทิสา จ ภิกขู ยาคุํ ปิวิตฺวา วิปสฺสนํ อารภิตฺวา พุทธ
สาสเน อรหตฺตปฺปตฺตา นาม คณนปถํ วีติวตฺตา. สีหฬทีเปเยว
เตสุ เตสุ คาเมสุ อาสนสาลายํ วา น ตํ อาสนมตฺถิ, ยตฺถ ยาคุํ
ปิวิตฺวา อรหตฺตปฺปตฺตา ภิกฺขู นตฺถีติ

อนึ่ง ชื่อว่าภิกษุเช่นนั้น ผู้ดื่มชัาวยาคูแล้วปรารภเจริญ
วิปัสสนาบรรลุอรหัตตผลในพุทธศาสนา ล่วงพันขอบเขตที่นับได้
ในประเทศลังกานั่นแหละ อาสนะที่ภิกษุทั้งหลายดื่มข้าวยาคูแล้ว
มีบรรลุอรหัตตผลไม่มีในหมู่บ้านนั้นๆ หรือในโรงฉัน"

ความดับของกายและสัมผัส

ยตฺถ กาโย จ นิรุชฺฌติ, โผฎฺฐพฺพสญฺญา จ นิรุชฺฌติ, เส
อายตเน เวทิตพฺเพ,

"กายประสาทและสัญญาในการกระทบสัมผัสดับ ใน(อา-
รัมมณปัจจัยใด บุคคลพึงรู้(อารัมมณปัจจัยนั้น (คือ นิพพานอัน
เป็นสภาวะดับของกายประสาทและสัญญาในการกระทบสัมผัส]"

ผู้ปฏิบัติธรรมต้องเฝ้าตามดูโผฎฐัพพารมณ์เกือบตลอดเวลา
เมื่อสังขารุเปกขาญาณพัฒนาขึ้นขณะกำหนดรู้การกระทบสัมผัสที่
ร่างกาย จะรู้ได้ถึงการดับของร่างกายพร้อมทั้งการกระทบสัมผัสที่
ดับไปพร้อมกัน