อริยสจฺจาน ทสุสนํ (การเห็นแจ้งอริยสัจ)
การเห็นแจ้งอริยสัจ ๔ คือ
๑. ทุกขสัจ ความจริงคือความทุกข์
๒. สมุทยสัจ ความจริงคือเหตุเกิดของทุกข์
๓. นิโรธสัจ ความจริงคือความดับทุกข์
๔. มรรคสัจ ความจริงคือทางสู่ความดับทุกข์
การเห็นแจ้งอริยสัจปรากฏขึ้นพร้อมกันได้อย่างสมบูรณ์
ที่บรรลุมรรคญาณ นั่นก็คือในขณะนั้นผู้ปฏิบัติ :
- ได้กำหนดรู้ทุกขสัจคือรูปนาม
- ละสมุทยสัจคือตัณหา
- เห็นแจ้งนิโรธสัจคือการดับรูปนาม รวมไปถึงความดับกิเลส
- บำเพ็ญมรรคสัจคืออริยมรรคมีองค์ ๘ อย่างสมบูรณ์ในขณะ
เดียวกัน
คำอธิบายโดยย่อของอริยสัจ ๔ มีดังต่อไปนี้
๑. ทุกข์ในอริยสัจนั้นคือรูปนาม หรืออุปาทานขันธ์ ๕ ไมใช่
ความรู้สึกเป็นทุกข์ เพราะความรู้สึกเป็นทุกข์ คือทุกขเวทนา ไม่ใช่ทุกข์
ที่เปิดขวด
๒. สมุทยสัจคือตัณหาที่เป็นรากเหง้าของภพชาติ ตราบเท่าที่
ยังมีความยินดีพอใจในการเกิด ภพชาติก็ยังมีต่อไป พระโสดาบันละ
ตัณหาที่ยินดีภพชาติเกินกว่า ๗ ชาติ, พระสกทาคามีละตัณหาที่ยินดี
ภพชาติมากกว่า ๑ ชาติ, พระอนาคามียินดีที่จะไปเกิดในพรหมโลก
ชั้นสุทธาวาส ท่านจึงมีตัณหาที่ต้องเกิดอีก แต่พระอรหันต์ไม่มีตัณหาที่
อยากไปเกิดในภพไหนๆ จึงไม่เกิดอีก
๓. นิโรธสัจเป็นการดับตัณหาได้ชั่วขณะในทุกๆ ขณะที่เจริญ
วิปัสสนา และสามารถดับตัณหาได้เด็ดขาดในขณะบรรลุมรรคญาณ
ถ้าเป็นพระอรหันต์ที่ยังมีชีวิตอยู่ ก็เป็นการดับตัณหาและกิเลสอื่นๆ
ทั้งหมดที่มีต้ณหาเป็นประธาน ส่วนพระอรหันต์ที่ปรินิพพานแล้ว ได้
ดับขันธ์คือรูปนามอีกด้วย
๔. มรรคสัจเป็นไตรสิกขา ได้แก่
ก. สัมมาทิฏฐิ และสัมมาสังกัปปะ อยู่ในหมวดปัญญา
เพราะทำให้เห็นประจักษ์ไตรลักษณ์ตามความเป็นจริง
ข. สัมมาวาจา สัมมากัมมันตะ และสัมมาอาชีวะ อยู่ในหมวด
ศีล เพราะทำให้งดเว้นจากทุจริตได้โดยเด็ดขาด คือ แม้กระทั่งจิตที่
คิดว่าจะฆ่าสัตว์เป็นต้นก็ไม่เกิดขึ้น
ค. สัมมาวายามะ สัมมาสติ และสัมมาสมาธิ อยู่ในหมวด
สมาธิ เพราะเป็นความเพียรมุ่งมั่นและลงมือปฏิบัติด้วยการเจริญสติ
จนกระทั่งจิตตั้งมั่นไม่ชัดส่ายฟุ้งซ่าน
| ไฟล์แนป: |
|
โปร่งใส__19_-removebg-preview.png [ 114.15 KiB | เปิดดู 1273 ครั้ง ] |