ผลของกรรมมี ๓ อย่าง คือ

๑.วิบากผล หมายถึง ผลของกุศลกรรม อกุศลกรรมที่สุกแล้ว
ย่อมได้รับผลทั้งชาตินี้และชาติต่อๆไป วิบากผล คือการเสวยผลของ
กรรมที่ตนทำมาแล้วในอดีตย่อมได้รับผลตรงตามกรรมที่ทำไว้
คือ กุศลกรรม กรรมดีย่อมได้รับผลเป็นสุข อกุศลกรรม กรรมชั่ว
ย่อมไดัรับผลไม่ดีเป็นทุกข์

ด้วยเหตุนี้ ความสุข ความทุกข์ ที่ได้รับในปัจจุบันนี้ ล้วนเป็น
ผลของกรรมที่ตนทำมาเองทั้งสิ้น ไม่ใช่คนอื่นทำให้
ะทำการงานด้วยตนเอง ทุกคนจึง มีกรรมเป็นของตน มีกรรมเป็น
ทายาท ต้องรับผลของกรรมที่คนทำไว้ มีกรรมเป็นกำเนิด เพราะกรรม
ย่อมจำแนกให้เกิดต่าง ๆ กัน มีกรรมเป็นเผ่าพันธ์ คือ กรรมที่
ติดตามตนไปทุกภพทุกชาติ ถ้าทำกรรมดี ก็ได้เผ่าพันธ์วงศ์ญาติที่ดี
ทำกรรมชั่ว ก็ได้เผ่าพันธ์วงศ์ญาติที่ชั่ว ทุกคนจึง มีกรรมเป็นที่พึ่งอาศัย
ถ้าทำกรรมดีก็ได้ที่พึ่งเป็นสุข ถ้าทำกรรมชั่วได้ที่พึ่งเป็นทุกข์ เพราะเมื่อ
ถึงคราวที่กรรมให้ผล จะสุขหรือทุกข์ก็ต้องรับทั้งนั้น

เหตุนี้เมื่อจะปรารถนาผลอะไร ก็ต้องทำเหตุให้ตรงกับผลที่ต้องการ
จึงจะได้ผลสมปรารถนา เพราะความสุข ความทุกข์ ที่ได้รับอยู่ทุกวันนี้ เป็น
สิ่งที่เลือกเอาไม่ได้ตามใจชอบ เพราะเป็นผลที่สำเร็จมาแล้วจากกรรมในอดีต
เหตุนี้เมื่อจะทำกรรมอะไรจงคิดถึงผลที่จะต้องได้รับไว้เสมอ

วิบากท่านจึงอุปมาว่าเหมือนเงา ส่วนกุศลกรรม อกุศลกรรม
อุปมาเหมือนคน ถ้าคนไม่มี เงาก็ไม่มี คือ กุศล อกุศลไม่มีวิบากจะมีแต่
ที่ไหน วิบากที่ได้รับในปัจจุบันนี้ย่อมสะท้อนให้รู้ถึงกรรมในอดีตว่าทำมา

๒. อานิสงส์ผล หมายถึงผลที่หลั่งไหลมาจากกรรมที่ทำในปัจจุบัน
ให้ได้รับผลในปัจจุบัน เช่นคนมีศีลดี ย่อมมีคนรักใคร่นับถือไว้วางใจ มีเกียรติยศ
ชื่อเสียง เป็นต้น ถ้าคนทุศีลทำความชั่ว ย่อมเป็นที่เกลียดชัง ถูกติเตียนด่าว่า
เป็นต้น นี้เป็นอานิสงส์ผลที่เกิดจากการทำดี ทำชั่วในปัจจุบัน ย่อมเห็น
ผลในปัจจุบัน ส่วนวิบากผลที่เกิดจากศีล ต้องรอให้กรรมสุกจึงจะได้ผล เช่น
วิบากผลของศีล ทำให้ได้เกิดเป็นมนุษย์ หรือเทวดาในชาติหน้าและยังทำให้
มีรูปสวย เป็นต้น ถ้าเป็นวิบากผลของกรรมในปัจจุบันก็มีได้ แต่ว่ามีผลน้อย

เพราะเป็นผลที่เกิดจากชวนะดวงที่ ๑ เท่านั้น เช่นคนทำกรรมดีก็ทำให้ใจ
สบาย ถ้าทำกรรมชั่วใจก็เป็นทุกข์ส่วนอานิสงส์ผลเป็นผลที่หลั่งไหล
มาจากการทำกรรมในปัจจุบันนี้เท่านั้น

ตัวอย่างอานิสงส์ผลที่ได้ในปัจจุบันชาตินี้ เช่นการเข้าฌาน
สมาบัติ เป็นอานิสงส์ของผู้ที่ได้ฌานเป็นวสี ถ้าเป็นวิบากผลทำให้ได้เกิด
เป็นพรหม การทำอภิญญา เป็นอานิสงส์ผลของผู้ที่ได้รูปาวจรปัญจมฌาน
จึงทำอภิญญาได้ แต่เป็นวิบากผลไม่ได้ ผลสมาบัติ เป็นอานิสงส์ผลของ
โลกุตตรจิตที่ประกอบด้วยฌาน พระอริยะผู้ได้ฌานย่อมเข้าผลสมาบัติได้
โดยมีพระนิพพานเป็นอารมณ์ พระอริยะไม่ได้ฌานย่อมเข้าผลสมาบัติไม่ได้
นิโรธสมาบัติเป็นอานิสงส์ผลของพระอริยบุคคลที่เป็นพระอนาคามี และ
พระอรหันต์ที่ได้สมาบัติ ๘ ย่อมดับจิต เจตสิก จิตตชรูป ไม่รู้อารมณ์เหมือน
ผู้ปรินิพพานแล้ว ปฏิสัมภิทา เป็นอานิสงส์ผลของปัญญาโลกุตตระ ต้อง
ได้ มัค ผล จึงจะเกิดปฏิสัมภิทาได้

๓. สามัญญผล หมายถึง ผลที่เกิดจากอริยมัคมีองค์ ๘ ที่เป็น
โลกุตตระ มีพระนิพพานเป็นอารมณ์ เป็นผลที่ทำให้เป็นพระอริยบุคคล
สามัญญผลไม่ใช่ผลของปุถุชน เพราะมีวิเคราะห์ศัพท์ว่า
สมณสฺส อตุโถ = สามญญณ๋ (ผลของสมณะ ชื่อว่าสามัญญผล)
สมณะคือผู้สงบจากกิเลสแล้วตามมัคที่ปหานกิเลสได้
สามัญญผล ให้ผลฉพาะปวัตติกาล ไม่ให้ผลในปฏิสนธิกาล เพราะ
เป็นผลที่ทำให้สิ้นภพชาติ