๙. กุสลา ขนฺธา เจโตปริยญาณสฺส ปุพฺเพนิวาสานุสฺสติญาณสฺส
ยถากมฺมูปคญาณสฺส อนาคตํสญาณสฺส อาวชฺชนาย อารมฺมณปจฺจเยน
ปจจโย (กุศลขันธ์ทั้งหลายย่อมเป็นปัจจัยแก่ เจโตปริยญาณ ปุพเพนิวา
สานุสสติญาณ ยถากัมมูปคญาณ อนาคตังสญาณ และอาวัชชนะ ด้วย
อำนาจอารัมมณปัจจัย)
กุ. ๒๑ เจ.๓๘ --> อภิญ.กิ. ๑ เจ.๓๐ มโนทวาราวัชชนะ ๑ เจ. ๑๑
พระอรหันต์ผู้ได้อภิญญา ย่อมรู้วาระจิตของบุคคลที่เกิดกุศลทั้งใน
อดีต อนาคต ปัจจุบันได้ด้วยเจโตปริยญาณ ส่วนผู้ใด้ปุพเพนิวาสานุสสติ
ญาณ ก็ระลึกรู้ถึงขันธ์ในอดีตของบุคคลที่เจริญกุศลได้ว่าชาติก่อน เคยเกิด
เป็นอะไร เกิดที่ไหน มีชื่ออะไร ส่วนผู้ที่ได้ยถากัมมูปคญาณ ก็ระลึกรู้ถึง
กุศลกรรมในอดีตของบุคคลที่ทำกุศลว่าได้เคยทำกุศลอะไรมา ส่วนผู้ที่ได้
อนาคตังสญาณ ก็ระลึกถึงกุศลของบุคคลนั้นได้ว่าจะไปเกิดในที่ไหน
แม้มโนทวาราวัชชนจิตของพระอรหันต์ผู้ใด้อภิญญา ก็สามารถรับ
เอากุศลเหล่านี้เป็นอารมณ์ได้ทั้งหมด เพราะมโนทวาราวัชชนะสามารถรับ
เอาอารมณ์ได้ทั้งหมด ไม่มีอารมณ์อะไรที่มโนทวารวัชซนะจะไม่รู้ไม่มีเลย
แม้แต่พระสัพพัญยุตญาณซึ่งเป็นปัญญาที่รู้ทุกสิ่งทุกอย่างก็ยังรู้ทีหลัง
มโนทวาราวัชชนะ เพราะมโนทวาราวัชชนะจะต้องเกิดขึ้นพิจารณาอารมณ์
ก่อนชวนะ
ด้วยเหตุนี้ท่านอรรถกถาจารย์ จึงได้เปรียบมโนทวาราวัชชนะว่า
เป็นจิตที่มีกำลังมาก เหมือนช้างใหญ่ จึงเรียกจิตดวงนี้ว่า มหาคชจิต เพราะ
มีกำลังรับอารมณ์ได้ทุก ๆอารมณ์ ดังนั้นท่านพุทธโฆสาจารย์ จึงได้ตั้งคำถามว่า
"จิตอะไรที่ไม่ใช่สัพพัญญุตญาณ แต่เป็นเหมือนสัพพัญญุตญาณ จิตดวงนี้
ชื่อว่าอะไร?" คำตอบ คือ "มโนทวาราวัชชนจิต"นี่เอง เพราะไม่มีอารมณ์
อะไรที่จะไม่เป็นอารมณ์ของมโนทวาราวัชชนจิตนั้นไม่มี และมโนทวารา
วัชชนจิตที่รู้อารมณ์ได้ทุกอารมณ์ก็ต้องเป็นมโนทวาราวัชชนจิตของพระ
อรหันต์ผู้ได้อภิญญา ๖ ปฏิสัมภิทา ๔ ด้วย
มหา กิ.สัม. ๔ อภิญ.กิ ๑ มโน ๑
| ไฟล์แนป: |
|
ei_1700776306347-removebg-preview.png [ 492.79 KiB | เปิดดู 2992 ครั้ง ] |
