อธิบาย เรื่องตายเกิดเกี่ยวกับปฏิสนธิของผู้ได้ฌาน
[๖๒๐] อนึ่ง ในมรณสมัยของบุคคลอีกคนหนึ่งผู้อยู่ในสุคติ ได้มทัคคตวิบากด้วย
อำนาจฌานมีปฐวีกสิณฌานเป็นต้น กามาวจรกุศลกรรม กรรมนิมิต และคตินิมิต อย่างใด
อย่างหนึ่งบ้าง นิมิตมีปฐวิกสิณเป็นต้นบ้าง มหัคคตจิตบ้าง ย่อมมาสู่คลองในมโนทวาร
อารมณ์อันประณีตอันเป็นเหตุเกิดกุศล มาสู่คลองในทวารใดทวารหนึ่ง บรรดาจักขุทวาร
และโสตทวารบ้าง ชวนะ ๕ ย่อมเกิดที่สุดแห่งโวฏฐัพพนะที่เกิดขึ้นตามลำดับมาบุคคล
นั้น เพราะเป็นจิตมีกำลังอ่อนด้วยความที่มรณะใกล้เข้ามา ก็พวกบุคคลผู้เข้าถึงคติมหรคต
ไม่มีตทารัมมณะ ฉะนั้น จุติจิตดวง ๑ กระทำอารมณ์แห่งภวังค์ให้เป็นอารมณ์ ย่อมเกิด
ขึ้นในลำดับแห่งชวนะนั่นเอง ปฏิสนธิจิตมีอารมณ์อย่างใดอย่างหนึ่ง บรรดาอารมณ์ตาม
ที่ปรากฏนับเนื่องอยู่ในสุคติอย่างใดอย่างหนึ่ง บรรดาสุคติที่เป็นกามาวจรและมหัคคต
ย่อมเกิดขึ้นในที่สุดแห่งจุติจิตนั้น.
นี้เป็นปฏิสนธิมีอารมณ์อย่างใดอย่างหนึ่ง บรรดาอตีตารมณ์ ปัจจุปันนารมณ์ และ
นวัตตัพพารมณ์ ในลำดับแห่งสุคติจุติอันเป็นนวัตตัพพารมณ์
แม้ปฏิสนธิในลำดับแห่งอารุปปจุติ ก็พึงทราบโดยทำนองนั้น
นี้เป็นอาการเป็นไปแห่งปฏิสนธิที่เป็นอตีตารมณ์ นวัตตัพพารมณ์ และปัจจุบันนา-
รมณ์ ในลำดับแห่งสุคติจุติติที่เป็นอตีตารมณ์ และนวัตตัพพารมณ์
[๖๒๖] (๑๕๕) ถามว่า แม้ปฏิสนธิในลำดับแบบแห่งอารูปปจุติ ก็พึงทราบโดย
ทำนองนั้น นี้ ท่านอาจารย์กล่าวไว้เพราะเหตุไร ปฏิสนธิแม้นี้ก็เข้ากันได้กับในนัยมีอาทิ
อย่างนี้ว่า สำหรับผู้หนึ่งซึ่งอยู่ในสุคติภูมิ ได้มหัคคตวิบากด้วยอ่านาจฌานมีปฐวีกสิณเป็น
อารมณ์เป็นต้น ดังนี้นั่นเองมิใช่หรือ ?
ตอบว่า ไม่ใช่ เพราะในที่นั้นท่านกล่าวปฏิสนธิ อันเป็นลำดับแห่งจุติในรูปาาจรภูมิ
เท่านั้น จริงอยู่ ในที่นั้นย่อมรู้ปฏิสนธิว่า ท่านกล่าวไว้ในลำดับแห่งรูปาวจรจุติเท่านั้น ด้วย
คำมีอาทิว่า กสิณนิมิต มีนินิมิตแห่งปฐวิกสิณเป็นต้นบ้าง มหัคคตจิตบ้าง มาสู่คลองในมโน
ทวาร. อิกอย่างหนึ่ง อารมณ์อันปราณีตอันเป็นเหตุเกิดกุศล มาสู่คลองในจักขุทวารหรือ
โสตทวารอันใดอันหนึ่ง แม้เมื่อเป็นอย่างนี้ ปฏิสนธิแม้นี้ก็เข้ากันได้ในที่นั้นเหมือนกัน โดย
การประกอบตามควร. แต่รูปาวจรปฏิสนธิ ในลำดับแห่งอรูปาวจรจุติ ไม่มี. และในอรูปา-
วจรปฏิสนธิชั้นต่ำ ๆ ในลำดับแห่งจุติขั้นสูนสูง ๆ ก็ไม่มิ เพราะเหตุนั้น ในอรูปาวจรจุติที่ ๔ จึง
ไม่มีปฏิสนธิที่เป็นนวัตตัพพารมณ์. ด้วยเหตุนั้น จึงควรประกอบปฏิสนธิที่มีอารมณ์เป็น
อติตในอรูปาวจรจุติที่ ๔ นั้นเท่านั้นโดยประการนั้น และควรประกอบปฏิสนธิที่มีอารมณ์
เป็นอดีตและปัจจุบันในกามาวจร. และจากปฏิสนธินอกนี้ก็ควรประกอบอรูปาวจรปฏิสนธิ
ที่มีอารมณ์เป็นอดีตและเป็นนวัตตัพพารมณ์ และควรประกอบกามาวจรปฏิสนธิที่มีอารมณ์
เป็นอดีตและเป็นปัจจุบัน เพราะเหตุนั้น ท่านจึงกระทำการขยายความไปเป็นแผนกหนึ่ง
เพื่อแสตงความต่างกันข้อนี้.
| ไฟล์แนป: |
|
Screenshot_20241006_074340_TikTok.jpg [ 120.61 KiB | เปิดดู 1210 ครั้ง ] |