องค์ที่ ๓ วิญญาณ
วิญญาณเป็นปัจจัยแก่นามรูป คือ นามรูปจะปรากฏขึ้นได้ ก็เพราะมีวิญญาณเป็น
ปัจจัย ลักขณาทิจตุกะของวิญญาณ คือ
วิชานนลกฺขณํ > มีการรู้อารมณ์ เป็นลักษณะ
ปุพฺพงฺคมรสํ > เป็นประธานแก่เจตสิกและกัมมชรูป เป็นกิจ
ปฏิสนฺธิปจฺจุปฎฺฐานํ > มีการสืบต่อระหว่างภพเก่ากับภพใหม่ เป็นผล
สงฺขารปทฎฺฐานํ > มีสังขาร (๓) เป็นเหตุใกล้
(วา) วตฺถารมฺมณปทฎฺฐานํ >( หรือ) มีวัตถุ (๖) กับอารมณ์ (๖) เป็นเหตุใกล้
ในบทก่อนกล่าวว่า วิญญาณอันเป็นปัจจุบับบันนธรรรมของสังขารนั้น จำแนกเป็น
๒ ประเภท คือ
ก. ปฏิสนธิวิญญาณ ได้แก่ ปฏิสนธิจิต ๑๙
ข. ปวัตติวิญญาณ ได้แก่ โลกียวิปาก ๓๒
ในบทนี้ก็กล่าวได้ว่า วิญญาณอันเป็นปัจจัยธรรม คือเป็นสิ่งอุปการะช่วยเหลือให้
เกิดนามรูปนั้น ก็จำแนกได้เป็น ๒ ประเภทเหมือนกัน คือ
ก. วิปากวิญญาณ ได้แก่ โลกียวิปากวิญญาณ ๓๒ ดวง วิปากวิญญาณนี้เป็นเหตุใกล้
(อาสนฺนการณํ)
ข. กัมมวิญญาณ ได้แก่ อกุศลจิต ๑๒ และโลกียกุศลจิต ๑๗ ที่สหรคตกับอกุสล
เจตนากรรมและโลกียกุศลเจตนากรรมในอดีตภพ กล่าวสั้น ๆ ก็ว่า กัมมวิญญาณก็คือกรรม
๒๙ นั่นเอง กัมมวิญญาณนี้เป็นเหตุไกล (ทูรการณํ)
ส่วน นามรูป อันเป็นปัจจยุบบันนธรรมของวิญญาณ นั้นมีความหมายดังนี้
นาม ในบทนี้หมายถึง เจตสิก เท่านั้น
| ไฟล์แนป: |
|
Screenshot_20241203-183510_TikTok~2.jpg [ 220.91 KiB | เปิดดู 1672 ครั้ง ] |