๔. อนันตรปัจจัย
๑. อนันตร หมายถึงว่า ไม่มีระหว่างคั่น
๒. ประเภท นามเป็นปัจจัย นามเป็นปัจยุบบัน
๓. ชาติ เป็นอนันตรชาติ หมายความว่า ปัจจัยธรรมนั้นช่วยอุปการะให้ปัจจยุบบัน
ธรรมเกิดโดยไม่มีระหว่างคั่น
๔. กาล เป็นอดีตกาล หมายความว่า ปัจจัยธรรมนั้นต้องดับไปเสียก่อน จึงจะช่วย
อุปการะให้ปัจจยุบบันนธรรมเกิดได้
๕. สัตติ เป็นชนกสัตติ แต่อย่างเดียว
๖. องค์ธรรมของปัจจัย ได้แก่ จิต ๘๙ เจตสิก ๕๒ ที่เกิดก่อน (เวันจุติจิตของพระ
อรหันต์)
องค์ธรรมของปัจยุบบัน ได้แก่ จิต ๘๙ เจตสิก ๕๒ ที่เกิดทีหลังรวมทั้งจุติของพระ
อรหันต์ด้วย
องค์ธรรมของปัจจนิก ได้แก่ รูปทั้งหมด
๗. ความหมายโคยย่อ อนันตรปัจจัยนี้เกี่ยวแก้วิถีจิตเป็นอย่างมาก ถ้าได้นึกถึงวิถี
จิตมาพิจารณาร่วมพร้อมกับปัจจัยนี้ด้วย ก็จะทำให้เกิดความเข้าใจได้เป็นอย่างดี ปัจจัยนี้มี
๗ วาระ คือ
(๑) กุสลเป็นปัจจัยแก่กุสล โลกียกุสลชวนะ ๑๗ ดวงที่เกิดก่อน (เว้นชวนะดวง
สุดท้าย) เป็นอนันตรปัจจัย กุสลชวนะที่เกิดทีหลัง (เว้นชวนะดวงแรก) อันได้แก่ กุสล
ชวนะ ๒๑ เป็นอนันตรปัจจยุบบัน มีรายละเอียดเช่น
มหากุสล ๘ เป็นอนันตรปัจจัย มหากุสล ๘ เป็นอนันตรปัจจยุบบัน
มหากุสล ๔ เป็นอนันตรปัจจัย มัคคจิต ๔ เป็นอนันตรปัจจยุบบัน
มหากุสล ๔ เป็นอนันตรปัจจัย มหัคคตกุสล ๙ เป็นอนันตรปัจจยุบบัน
มหัคคตกุศล ๙ เป็นอนันตรปัจจัย มหัคคตกุสล ๙ เป็นอนันตรปัจจยุบบัน
(๒)กุสลเป็นปัจจัยแก่อพยากตะ กุสลชวนะ ๒๑ ดวงสุดท้ายเป็น อนันตรปัจจัย
ตทาลัมพนะ ๑๑, มหัคคตวิบาก ๙, ผลจิต ๔ เป็นอนันตรปัจยุบบัน มีรายละเอียดเช่น
มหัคคตกุสล ๘ เป็นอนันตรปัจจัย ตทาลัมพนะ ๑๑ ภวังคจิต ๑๙เป็นอนันตรปัจจยุบบัน
มหัคคตกุสล ๙ เป็นอนันตรปัจจัย ติเหตุกภวังคจิต ๑๓ เป็นอนันตรปัจจยุบบัน
มัคคจิต ๔ เป็นอนันตรปัจจัย ผลจิต ๔ เป็นอนันตรปัจจยุบบัน
อนุโลมญาณ ๓ เป็นอนันตรปัจจัย ผลสมาบัติ ๓ เป็นอนันตรปัจจยุบบัน
เนวสัญญาฯกสล ๑ เป็นอนันตรปัจจัย อนาคามิผล ๑ เป็นอนันตรปัจจยุบบัน
(๓) อกุสลเป็นปัจจับแก่อกุสล อกุสลชวนะ ๑๒ ที่เกิดก่อน (เว้นดวงสุดท้าย) เป็น
อนันตรปัจจัยอกุสลชวนะ ๑๒ ที่เกิดทีหลัง (วันดวงแรก) เป็นอนันตรปัจจยุบบัน
| ไฟล์แนป: |
|
8baea75401c29648289f113af8515bf9.jpg [ 54.73 KiB | เปิดดู 1551 ครั้ง ] |