กุมภสูตร “เปรียบพฤติกรรมดุจหม้อน้ำ”
อาจารย์เสฐียรพงษ์ วรรณปก
“ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย หม้อน้ำ ๔ ชนิด คือ หม้อน้ำเปล่าปิดชนิด ๑ หม้อน้ำเต็มเปิดชนิด ๑
หม้อน้ำเปล่าเปิดชนิด ๑ หม้อน้ำเต็มปิดชนิด ๑
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บุคคลบางคนมีอากัปกิริยาดูน่าเลื่อมใส มารยาทเรียบร้อย แต่ไม่รู้อริยสัจ
บุคคลนี้เปรียบเหมือนหม้อน้ำเปล่าที่ปิดฝาไว้
บุคคลบางคนอากัปกิริยาดูไม่น่าเลื่อมใส ไม่ค่อยเรียบร้อย แต่รู้อริยสัจ
บุคคลนี้เปรียบเหมือนหม้อน้ำเต็มเปิด
บุคคลบางคนอากัปกิริยาดูไม่น่าเลื่อมใส มารยาทไม่เรียบร้อย และไม่รู้อริยสัจด้วย
บุคคลนี้เปรียบเหมือนหม้อน้ำเปล่าเปิด
บุคคลบางคนอากัปกิริยาดูน่าเลื่อมใส มารยาทเรียบร้อย และรู้อริยสัจด้วย
บุคคลนี้เปรียบเหมือนหม้อน้ำเต็มปิด”
ข้อความนี้จาก กุมภสูตร เปรียบคนเหมือนหม้อน้ำ ในเมืองอินเดียไปไหนๆ ก็จะเห็นหม้อน้ำ การยกเอาสิ่งที่พบเห็นอยู่ประจำมาสอนเปรียบเทียบ ทำให้ผู้ฟังเข้าใจได้ง่ายและเข้าใจได้เร็ว การสอนด้วยอุปมาอุปไมยเป็นวิธีการหนึ่งที่พระพุทธองค์ทรงใช้มากที่สุด
คนที่ไม่มีอะไรแล้วเปิดเผยให้คนเห็นว่าไม่มีอะไร ก็น่ารักไปอีกอย่างหนึ่ง ถึงจะเปรียบเหมือนหม้อน้ำเปล่าเปิดฝาก็ตาม แต่คนที่น่าเกลียดคือคนที่ไม่มีอะไรดีในตัว แถมยังปิดบังซ่อนเร้นนี้สิ เขาเปรียบเหมือนหม้อเปล่าปิดฝาไว้ ในหม้อเปล่านั้นซ่อนอสรพิษอยู่ด้วยหรือเปล่านี่ยากที่จะรู้
นี่เป็นการ “ตีความ” นัยหนึ่งเท่านั้นนะครับ อาจตีความอย่างอื่นอีกก็ได้ ฝากไว้ให้คิด
องฺ.จตุกฺก. ๒๑/๑๐๓/๑๓๘-๔๐
คัดมาจาก : หนังสือ พระสูตรสำคัญจากพระไตรปิฎก
ประวัติและความเป็นมาของพระสูตรต่างๆ
โดย...เสฐียรพงษ์ วรรณปก
อาจารย์เสฐียรพงษ์ วรรณปก
รวมคำสอน “อาจารย์เสฐียรพงษ์ วรรณปก” http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=72&t=38913
ประวัติและผลงาน “อาจารย์เสฐียรพงษ์ วรรณปก” http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=13&t=44336
