ธรรมะเพื่อสร้างสันติสุขในสังคม
พระธรรมเมธาภรณ์ (ระแบบ ฐิตญาโณ)
วัดบวรนิเวศวิหาร กรุงเทพมหานคร
หลักธรรมในกลุ่มนี้
ได้นำเอาหลักธรรมที่ทรงแสดงไว้ในรูปของการเป็นสมาชิกของสังคม
ที่จะช่วยให้การอยู่ด้วยกันของคนในสังคมสามารถอยู่ร่วมกันด้วยความเป็นมิตร
มีความอาทรห่วงใยดูแลกันอย่างไม่มีอะไร
ไม่สร้างปัญหาให้กับสังคมที่ตนเป็นสมาชิก
ทั้งหมดเป็นกลุ่มธรรมประเภท อริยมรรคอีกเช่นเคย
เพราะความสันติเป็นผลรวมของการเจริญกุศล ละอกุศล
ใครต้องการผลอันสันติ ก็ต้องทำด้วยเว้นเหตุแห่งความไม่สงบ
กับสร้างเหตุให้เกิดความสงบ
กุศลส่วนเหตุที่นำมาเป็นกรณีตัวอย่าง คือ
ธรรมคุ้มครองโลก ๒ ประการ คือ
๑. หิริ
ความละอายต่อบาป อกุศล ทุจริตต่างๆ ความชั่ว
มีลักษณะเป็นมโนธรรมสำนึก
เกิดจากจิตสันดานที่ดีงามของเขาส่วนหนึ่ง
ในขณะเดียวกันได้อาศัยสิ่งที่เกี่ยวโยงกับตนในปัจจุบัน
ผลักดันให้ปริมาณหิริเพิ่มขึ้นตามลำดับ
เช่น ชาติตระกูลที่ดีของตน อายุเพิ่มขึ้น
การศึกษาที่มุ่งพัฒนาจิตสำนึก และความเข้มแข็งภายในจิต
ที่ช่วยให้ไม่อ่อนไหวไปตามอารมณ์
๒. โอตตัปปะ
ผลของความสะดุ้งกลัวต่อบาป
การกระทำที่เป็นบาป ผลของบาปเป็นมโนธรรมสำนึกเช่นกัน
แต่อาศัยแรงผลักดันจากปัจจัยภายนอกเพิ่มความเข้มข้นให้
เช่น พิจารณาว่า หากตนทำความชั่วเช่นนั้นลงไป
แม้ตนเองก็ติเตียนตนเองได้
ท่านผู้รู้ได้รับรู้เรื่องเหล่านั้นแล้วจะติเตียน
อาจจะถูกจับกุมคุมขังลงโทษ
ที่สำคัญคือการต้องทนทุกข์ทรมานในอบายหลังจากตายไปแล้ว
(มีต่อ)
