ก า ร พู ด บี บ บั ง คั บ
มูลนิธิพุทธศาสนาศึกษา วัดบุรณศิริมาตยาราม
การพูดบีบบังคับทางบาลีใช้คำว่า “นิปเปสิกตา”
หมายถึงการพูดที่มีลักษณะหลายอย่างที่ค่อนข้างจะเป็นลักษณะเผ็ดร้อน
เหมือนการบังคับทางร่างกาย
เช่น การทรมานร่างกาย
เอาชะเนาะมาขันศีรษะ เอาผ้ามาอุดปากอุดจมูก
เพื่อบังคับให้สารภาพความผิด หรือบอกที่ซ่อนทรัพย์ตัว
แต่ว่านั่นเป็นลักษณะของการใช้แรงกาย
การบังคับที่จะกล่าวถึงในคราวนี้เป็นการบังคับด้วยการพูด
ถามว่าบังคับทำไม บังคับเพื่อให้ผู้ที่ตัวพูดบังคับเขานั้น
ให้ผลประโยชน์แก่ตัวเองในลักษณะที่ผิดธรรมมากก็ดี หรือผิดธรรมน้อยก็ดี
ท่านว่าการบังคับให้คนอื่นสนองประโยชน์ตัวเองนั้น
ไม่เป็นการถูกธรรมเลย เป็นความผิดอย่างเดียว
การพูดบีบบังคับลักษณะแรกคือ การพูดด่า ซึ่งถือว่าเป็นเรื่องที่หยาบมาก
ไม่ได้ใช้ศิลปะในลักษณะของการบังคับที่แยบยลแต่ประการใด
เพราะเรื่องด่านี้ใครๆก็ทำกันได้
การด่าบางทีก็ด่าด้วยความโกรธ
แล้วก็ไม่ได้คิดเอาผลประโยชน์จากที่ตัวด่า
แต่บางคนใช้วิธีการด่าเพื่อแสวงหาผลประโยชน์
เช่น สื่อมวลชน เพื่อเรียกร้องเอาผลประโยชน์
อย่างใดอย่างหนึ่งจากผู้ที่ตัวเองไปด่า
ถ้าการด่านั้นเป็นการด่าเพื่อบังคับให้คนอื่นให้สิ่งใดสิ่งหนึ่งแก่ตัว
ถือว่าเป็นการใช้การด่ามาเป็นการพูดบีบบังคับ
การพูดบีบบังคับลักษณะที่สอง คือ การพูดข่มซึ่งจะไม่ประเจิดประเจ้อเหมือนการด่า
การพูดข่มนั้นเป็นลักษณะของการพูดในลักษณะขู่
เพื่อที่จะให้บุคคลที่ตัวจะพูดด้วยนั้น ให้สิ่งใดสิ่งหนึ่งแก่ตัว
เช่น เราพูดข่มเขาว่า
ถ้าไม่ให้จะด่าด้วยความผิดอย่างนั้นอย่างนี้
หรือถ้าไม่ให้จะนำความลับของเขาไปเปิดเผยอย่างนั้นอย่างนี้
นี่เป็นลักษณะของการข่มขู่ หรือพูดข่มขู่ว่าถ้าเขาไม่ให้
ตนก็จะไม่ทำอะไรบางอย่าง ทั้งหมดนี้ในขณะที่พูดด้วยเจตนาจะเอา
ถือว่าเป็นการพูดข่มขู่ทั้งสิ้น
อย่างในกรณีของการข่มขู่เรียกค่าคุ้มครองในบางท้องที่ในบ้านเมืองเรา
การพูดบีบบังคับลักษณะที่สาม คือ การพูดติด การพูดติดนั้น ในที่นี้หมายความว่า พูดใส่ร้ายเขา
ท่านใช้คำว่าพูดติดดี
คือติดความชั่วที่อาจมีจริงหรือไม่มีจริง หรือมีจริงนิดหน่อย
แต่พูดเสียเป็นเรื่องใหญ่โต
บางคนนั้นกลัวการโดนตำหนิ
โดยเฉพาะอย่างยิ่งบางอาชีพ
แม้แต่คำตำหนิเล็กๆน้อยๆ
ก็อาจจะมีผลกระทบต่อความเสียหายเขาเป็นอย่างมาก
โดยเฉพาะกับบุคคลที่จะต้องทำงานเกี่ยวข้องกับบุคคลหมู่มาก
เช่น ผู้บริหารบ้านเมือง โดยเฉพาะในต่างประเทศ
ในวงการสงฆ์ก็เช่นกัน
ถ้ามีเสียงตำหนิติเตียนแล้ว ก็จะต้องมีการสืบสวนกัน
อย่างกรณีคนที่จะไปบวช เวลาจะเข้าโบสถ์
ถ้ามีใครมาติหรือทักท้วงว่าเป็นหนี้สินเขาอยู่
คนนั้นจะบวชไม่ได้
หรือมีใครมาติว่ามีโรคประจำตัวอย่างนั้นอย่างนี้
ที่วินัยบัญญัติว่าห้ามบวช คนนี้ก็บวชไม่ได้
ฉะนั้นคนที่กลัวการติคือคนที่มีแผล
ถ้ามีใครมาสะกิดก็จะเจ็บปวดทันที
พวกนี้จะกลัวมาก ที่เขาเรียกว่า วัวสันหลังหวะ
และในคนที่มีอาชีพเกี่ยวข้องกับความนิยม
หรือความเลื่อมใสศรัทธาของสังคม
เสียงครหา เสียงตำหนิจะเป็นเสียงที่ปวดร้าวสำหรับคนพวกนี้มาก
จึงเป็นช่องทางให้คนบางคนใช้วิธีการติดเอาความชั่วมาเปิดโปง
เพื่อจะเรียกร้องเอาผลประโยชน์อย่างใดอย่างหนึ่งจากเขา
(มีต่อ)
