บิณฑปาตปาริสุทธิสูตร
“การบิณฑบาตคือการโปรดสัตว์”
อาจารย์เสฐียรพงษ์ วรรณปก
พระพุทธเจ้าตรัสชมพระสารีบุตรว่า มีผิวพรรณผ่องใส เธออยู่ด้วยธรรมอะไร พระสารีบุตรกราบทูลว่าอยู่ด้วยความว่าง ทรงอนุโมทนาแล้วตรัสแนะนำให้ทำบิณฑบาตให้บริสุทธิ์ใจความย่อว่า
ถ้าภิกษุต้องการอยู่ด้วยความว่าง เวลาเข้าไปบิณฑบาตให้สังเกตจิตของตนว่า มีความพอใจ มีความกำหนัด มีความขัดเคือง มีความหลง มีความชอบ มีความชัง ในสิ่งที่มองเห็น เสียงที่ได้ยิน กลิ่นที่ได้สูดดม รสที่ได้ลิ้ม สัมผัสที่ได้ถูกต้อง และเรื่องที่คิดคำนึงหรือไม่
หลังจากกลับจากบิณฑบาตแล้ว มีความชอบ ความชัง ความหลง หรือได้กระทบอารมณ์ทางใจที่เป็นอกุศล ก็จงพยายามละเสีย ถ้าเป็นฝ่ายกุศลก็ให้รักษาไว้ด้วยความยินดี
พระพุทธองค์ทรงแนะนำต่อไปว่า ให้ละกามคุณ ๕ นิวรณ์ ๕ กำหนดรู้อุปมาทานขันธ์ ๕ เจริญสติปัฏฐาน ๔ อิทธิบาท ๔ อินทรีย์ ๕ พละ ๕ โพชฌงค์ ๗ และอริยมรรคมีองค์ ๘ ตามลำดับ
ข้อความนี้จากบิณฑปาตปาริสุทธิสูตร ให้ข้อคิดว่า การบิณฑบาตมิใช่เพียงไปขอข้าวชาวบ้านฉันอย่างเดียว หากเป็นอุบายฝึกฝนอบรมจิตด้วย ขณะเข้าไปรับอาหาร ให้กำหนดจิตของตนว่า ในขณะที่เห็นรูป ได้ยินเสียง เป็นต้น มีความชอบ ความชัง มีความกำหนัดขัดเคือง เป็นต้น หรือไม่อย่างไรกลับมาแล้วมีความรู้สึกเหล่านั้นหรือไม่อย่างไร ถ้ามีก็ให้พยายามละ ฝึกนึกคิดสิ่งที่ดีงาม อันจะเกื้อกูลการปฏิบัติขั้นสูงๆ ต่อไป เช่น การละกามคุณ ละนิวรณ์ เป็นต้น
เสียดายว่าเดี๋ยวนี้พระภิกษุจำนวนมากไม่ออกบิณฑบาตกันแล้ว ด้วยคิดเพียงว่า มีอาหารฉันเป็นประจำแล้ว กิจวัตรที่ควรทำก็เลยงดวันไป ที่โบราณเรียกการบิณฑบาตว่า “โปรดสัตว์” นั่นท่านหมายความเอา “โปรดตัวเอง” (คือ เป็นวิธีฝึกตนเอง) ด้วย นอกเหนือจากการไปโปรดชาวบ้านผู้มีจิตศรัทธาใส่บาตร
หนังสือ พระสูตรสำคัญจากพระไตรปิฎกประวัติและความเป็นมาของพระสูตรต่างๆ
โดย...เสฐียรพงษ์ วรรณปก
รวมคำสอน “อาจารย์เสฐียรพงษ์ วรรณปก” http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=72&t=38913
ประวัติและผลงาน “อาจารย์เสฐียรพงษ์ วรรณปก” http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=13&t=44336