สกุณัคฆีสูตร “หากินผิดถิ่น ย่อมพินาศ”
อาจารย์เสฐียรพงษ์ วรรณปก
นกมูลไถไปหากินในที่ที่มิใช่โคจร (คือหากินในถิ่นที่ตนเองไม่เคยไป) ถูกเหยี่ยวตัวหนึ่งจับไป รำพันว่า “สมควรแล้วที่เราถูกเหยี่ยวเฉี่ยวไป เพราะไม่รู้จักหากินในถิ่นปิตุภูมิของตน”
เหยี่ยวถามว่า “ที่ไหนล่ะเป็นถิ่นปิตุภูมิของเจ้า”
นกมูลไถบอกว่า “ที่ที่เขาไถนานั่นแหละคือถิ่นที่เป็นปิตุภูมิของข้า”
เหยี่ยวนึกลำพองว่าตนเองมีกำลังแข็งแรงโฉบเฉี่ยวได้เร็ว จึงปล่อยนกมูลไถไปยังที่นาที่เขาไถไว้ นกมูลไถยืนบนรอยไถท้าเหยี่ยวว่า แน่จริงโฉบลงมาจับข้าสิ
เหยี่ยวถลาลงมาด้วยความเร็ว กระแทกกับก้อนดินดิ้นตายตรงนั้นพอดี
พระพุทธเจ้าทรงยกอุปมาเรื่องนี้ แล้วตรัสสอนภิกษุสงฆ์ว่า
“ภิกษุทั้งหลาย พวกเธออย่าเที่ยวไปในที่มิใช่โคจรของตน มารจักได้ช่องทำลายพวกเธอ
มารนั้นคือ รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ (สัมผัส) ธัมมารมณ์ (ความคิดคำนึง) อันน่าใคร่ น่าปรารถนา น่าพอใจ ชวนให้กำหนัดยินดี
พวกเธอจงเที่ยวไปในถิ่นปิตุภูมิของตนเถิด
ถิ่นปิตุภูมิคือสติปัฏฐาน ๔ แล้วมารจักไม่สามารถทำลายพวกเธอได้ สติปัฏฐาน ๔ คือ ตั้งสติกำหนดพิจารณากายให้รู้เห็นตามเป็นจริง ไม่ใช่สัตว์บุคคลตัวตนเราเขา, ตั้งสติกำหนดพิจารณาเวทนาว่าเป็นเพียงความรู้สึก ไม่ใช่สัตว์บุคคลตัวตนเราเขา, ตั้งสติกำหนดพิจารณาจิตของตนว่ามีราคะ โทสะ โมหะ เป็นต้นหรือไม่ ตามที่เป็นอยู่ขณะนั้น, ตั้งสติกำหนดพิจารณาธรรมให้รู้ตามเป็นจริงว่าเป็นเพียงธรรม ไม่ใช่สัตว์บุคคลตัวตนเราเขา”
พระสูตรนี้ชื่อ สกุณัคฆีสูตร อุปมาอุปไมยฟังง่าย ชัดเจนดี
สํ.ม. ๑๙/๖๙๘-๗๐๐/๑๙๖-๘
หนังสือ พระสูตรสำคัญจากพระไตรปิฎกประวัติและความเป็นมาของพระสูตรต่างๆ
โดย...เสฐียรพงษ์ วรรณปก
รวมคำสอน “อาจารย์เสฐียรพงษ์ วรรณปก” http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=72&t=38913
ประวัติและผลงาน “อาจารย์เสฐียรพงษ์ วรรณปก” http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=13&t=44336
