จริมจิต จริมกจิต จริมวิญญาณ จริมกวิญญาณ มีความหมายอย่างเดียวกัน
คือแปลว่า จิตสุดท้าย หรือวิญญาณสุดท้าย (บางทีแปลแถมเข้าให้ชัดขึ้นว่า
จิตดวงสุดท้ายในภพ) หมายถึงจุติจิต หรือจุติวิญญาณของพระอรหันต์
หรือเรียกนัยหนึ่งว่า ปรินิพพานจิต คือจิตสุดท้ายที่สิ้นชีวิตของพระอรหันต์
หรือจิตขณะที่ปรินิพพาน
(ดู วินย.ฏีกา ๒/๔; และฎีกาแห่งทีฆนิกาย ฉบับอักษรพม่า ๑/๓๖๔; ๒/๑๖๑, ๔๑๙
ฉบับอักษรไทยขณะเขียนนี้ ยังไม่ได้พิมพ์)

คำว่า “จริมวิญญาณ” มีใช้ครั้งแรกในจูฬนิทเทส ซึ่งเป็นคัมภีร์ชั้นรองในพระไตรปิฎก
ดังความว่า “เมื่อพระอรหันต์ปรินิพพานด้วยอนุปาทิเสสปรินิพพานธาตุนั้น เพราะความดับ
ไปแห่งจริมวิญญาณ ธรรมเหล่านี้ คือ ปัญญาและสติ นามและรูป ย่อมดับ คือสงบ
ถึงความไม่ตั้งอยู่ ระงับไป ณ ที่นี้”
(ขุ.จู. ๓๐/๘๙/๒๓ อธิบาย ขุ.สุ. ๒๕/๔๒๕/๕๓๑ อ้างใน สงฺคณี อ. ๓๖๕)

ในสมัยอรรถกถา คำว่าจริมวิญญาณและจริมจิต มีใช้มากขึ้น บางแห่งกำหนด
เอาการบรรลุอนุปาทิเสสนิพพาน ด้วยการดับจริมจิต พร้อมกันนั้นก็กำหนดเอาการ
บรรลุอนุปาทีเสสนิิพพาน หรือเริ่มดำรงอยู่ในสอุปาทิเสสนิพพาน
ด้วยการบรรลุอรหัตตผล
(ดู ธ.อ.๔/๔๗; อิติ.อ.๓๘๙; สุตฺต.อ.๑/๓๔๗; นอกจากนี้ พึงดูประกอบ
นิทฺ.อ.๒/๒๑๖; วินย.อ.๑/๒๓๕; ที.อ.๑/๒๒๔ =ม.อ.๓/๒๗๐ =สํ.อ.๒/๒๒๖
=องฺ.อ.๒/๔๘๕ =อุ.อ.๓๙๐ =ปญฺจ.อ.๑๑๔ =วินย.ฏีกา ๔/๒๔๒; องฺ.อ.๒/๒๙๑; ๓/๑๗๗;
ที.อ.๑/๒๘๐ =อุ.อ.๒๑๙ =ม.อ.๑/๑๗๖ =องฺ.อ.๒/๑๙๒ =วินย.ฏีกา ๔/๙๑; สุตฺต.อ.๒/๔๐๘;
ขุทฺทก.อ.๒๑๓ =สุตฺต.อ.๒/๔๓; ปฏิสํ.อ.๒๐๗; วิสุทฺธิ.๓/๓๔๓; ที.อ.๑/๔๔๙; นิท.อ.๒/๒๑๗;
สํ.อ.๒/๑๐; อุ.อ.๒๗๑; วิสุทฺธิ.๓/๙๗ (ฉบับอักษรไทยไม่มี แต่มีในฉบับอื่น เช่น พม่า และโรมัน)

อนึ่ง พึงสังเกตว่า ในคัมภีร์ฉบับอักษรไทย จริมจิต และจริมวิญญาณ เป็นปุริมจิต
และปุริมวิญญาณ (จิตหรือวิญญาณที่มีมาก่อน) หลายแห่ง (เช่น ขุ.จู. ๓๐/๘๙/๒๓; สํ.อ.๒/๑๐;
ขุททก.อ.๒๑๓ เป็นต้น) แต่หลักฐานยันกันเอง ว่าที่ถูกเป็น “จริม”
(เช่นในบาลีเป็น ปุริม แต่อรรถกถาที่อธิบายความตรงนั้นเป็น จริม, ข้อความเดียวกัน
อยู่ในคัมภีร์คนละเล่ม เล่มหนึ่งเป็น ปุริม แต่อีกเล่มหนึ่งเป็น จริม เป็นต้น)