๑๓๒

บุคคลย่อมห้ามวิตกด้วยอินทรีย์ใด อินทรีย์นี้ชื่อว่า สตินทรีย์
บุคคลใดย่อมห้ามพยาบาทวิตกด้วยอินทรีย์ใด อินทรีย์นี้ชื่อว่า สมาธินทรีย์
บุคคลใดห้ามวิหิงสาวิตกด้วยอินทรีย์ใด อินทรีย์นี้ชื่อว่า วิริยินทรีย์
บุคคลใดย่อมละ ย่อมบรรเทา ย่อมทำให้สิ้นไป ย่อมทำให้ถึงความไม่มี
ย่อมไม่อดกลั้นอกุศลธรรมอันทรามที่เกิดขึ้นแล้ว(คือ ไม่ยอมให้อกุศลธรรมเกิดขึ้น)
ด้วยอินทรีย์ใด อินทรีย์นี้ชื่อว่า ปัญญินทรีย์

ศรัทธาที่มั่นคงในอินทรีย์ ๔ เหล่านี้ ชิ่อว่า ศรัทธินทรีย์

ท่านกล่าวอินทรีย์ ๕ ไว้ดังนี้ คือ

๑. ศรัทธินทรีย์ คือความเชื่อมั่นในอินทรีย์ ๔ กล่าวคือ ศรัทธาก่อให้เกิดวิริยะ วิริยะก่อให้เกิดสติ
สติก่อให้เกิดสมาธิ สมาธิก่อให้เกิดปัญญา ปัญญาย่อมก่อให้เกิดศรัทธา อินทรีย์ ๕ เหล่านี้เป็นเหตุ
เป็นผลของกันและกันอย่างนี้

๒. วิริยินทรีย์ ห้ามวิหิงสาวิตก เพราะวิหิงสาวิตกย่อมถูกข่มไว้ด้วยวิริยะ เนื่องจากผู้ที่ปรารภความเพียร
ในกุศลธรรมย่อมอดกลั้นโทษของผู้อื่นได้ง่าย

๓. สตินทรีย์ ห้ามกามวิตก เพราวิหิงสาวิตกย่อมถูกข่มไว้ด้วยสติปัฏฐานภาวนาที่เป็นการเพ่งอสุภกรรมฐาน

๔. สมาธินทรีย์ ห้ามพยาบาทวิตก เพราะพยาบาทวิตกที่เป็นปัจจัยแก่ความฟุ้งซ่าน และมีความทุกข์ใจ
เป็นที่ตั้งย่อมถูกข่มไว้ด้วยสมาธิที่ไม่ฟุ้งซ่านและมีสุขเป็นเหตุใกล้

๕. ปัญญินทรีย์ ห้ามอกุศลทั้งหมด เพราะการละปฏิปักษ์ของสมาธิเป็นต้น ย่อมสำเร็จแก่ผู้มีปัญญาเท่านั้น