กิเลสที่เป็นฝา่ยดำ ตัวใหญ่ๆ ไ้่ด้แก่ โลภะ (ราคะ) โทสะ และโมหะ ที่ในจิตใจคน
คนเป็นธรรมชาติ กิเลสที่เกาะกุมจิตใจคนอยู่ก็เป็นธรรมชาติ แต่เป้นธรรมชาติฝ่ายอธรรม ฝ่ายร้ายฝ่ายทำลาย ไม่ใช่ฝ่ายสร้างสรรค์

กรรม มีสาม อยา่ง คือ กายกรรม วจีกรรม และมโนกรรม ถ้าเ็ป็นกรรมกิเลสฝ่ายร้าย ก็คิดนึกหาช่องทาง ทางอธรรม (คิดก่อน) เช่นกรูจะทำยังไงดีถึงจะเผารถคันนี้ได้.. (มโนกรรมฝ่ายอกุศล ฝ่ายดำเกิดทางใจแล้ว) อ้อ...ต้องไปหาไม้ขีดมา ไปหยิบไปหาน้ำมันมา (กายกรรมฝ่ายอกุศล) บอกเพื่อนร่วมทีมว่า พูดชักชวนกันไปเผา..(วจีกรรมฝ่ายดำ) ต้นกำเนิดของกายกรรม วจีกรรม เกิดที่ในจิตใจคือมโนกรรมก่อน แล้วก็ไปทำ ไปพูด ตามที่ใจสั่ง

ในทางกุศลก็ทำนองเดียวกัน คิดดี พูดดี ทำดี (กายกรรมฝ่ายกุศล ตามลำดับ)

หลักธรรมคำสอนทุกๆศาสนาเป็นความเชื่อ ใครเชื่อก็ได้ ไม่เชื่อก็ได้ มีก็ได้ ไม่มีก็ได้ เพราะความเชื่อเป็นนามธรรม คนที่เชื่อก็เชื่อไปมีกันไป แต่เชื่อแล้วมีกันแล้ว ไปทำในสิ่งตรงข้ามกับความเชื่อก็ได้ เพราะไม่มีใครมาตัดหัวขั้วแห้ง ....ดังนั้น หลักธรรมคำสอนเทางศาสนาเพียงอย่างเดียวคุมสังคมให้สงบสุขก็ได้ ถ้าคนในสังคมนั้นคิดเหมือนกันเชื่อคำสอนทางศาสนาของตนอย่างเคร่งครัดเหมือนกัน

แต่คนคิดไม่เหมือนกันคิดไม่เท่ากัน ดูตัวอย่างนี้แล้วจะเห็นภาพดังว่า




เมื่อมองเขาแล้ว ก็กลับมามองพุทธศาสนิกชนกันเอง ก็ทำนองๆนั้นแหละ

มีคนตั้งคำถามว่า คนไทยนับถือพุทธศาสนามากที่สุดถึง 90 % แล้วทำไมจึงเป็นยังงี้ ขโมยขโจรปล้นจี้ ตีชิงวิ่งราวมีให้เห็นไม่เว้นแต่ละวัน ฯลฯ บ้างก็ว่าศาสนาเสื่อม บ้างก็ว่าสอนกันผิดหรือเปล่า บ้างก็ว่า (...) ตัวอย่างนั่นแหละคือคำตอบ

...ธัมมะทั้งหลายเป็นอนัตตา...
...ไม่สามารถบังคับบัญชาได้...
...ต่างคนต่างใจไม่มีใครสอน...
...แค่สอนใจตนให้ยอมฟังก็พอ...
...แม้ตถาคตก็เป็นแต่เพียงผู้บอก...
...ละชั่ว...ทำดี...ทำจิตให้ผ่องใส...
...จิตที่ปราศจากความไม่รู้ไม่บริสุทธิ์ค่ะ...
...ฟังเพื่อรู้ละความไม่รู้...ปัญญาดับอวิชชา...
...ปัญญาเป็นกุศลเจตสิกกุศลจิตที่เกิดเมื่อเข้าใจค่ะ...
https://www.youtube.com/watch?v=W7mgA0wuErk