ที่ผ่านมา ก็ศึกษาธรรมะบ้าง ได้มีโอกาสปฏิบัติบ้างตามสมควร ก็คิดว่าตนเองมีสติเข้มแข็งดี สามารถแก้ปัญหาชีวิตและการงานได้ เพราะชีวิตไม่มีปัญหาอะไรร้ายแรงเลย แต่พอเจอปัญหานี้ เซเลยค่ะ...คือว่าในครอบครัวเราเลี้ยงหลานวัยรุ่น ( ลูกพี่สาว ซึ่งเสียไปแล้ว ) อยู่คนหนึ่ง เขากำพร้าทั้งพ่อและแม่ แต่ครอบครัวที่เหลือ คือตา ยาย ป้า และน้า ( ดิฉัน ) ทุกคนก็รักใคร่กันดี ส่วนนิสัยที่เป็นปัญหาของเขาคือ นิสัยโกหก แก้ไม่หาย ตั้งแต่เรียชั้นมัธยมแล้ว ตอนนี้เรียนมหาวิทยาลัย ปี 2 ตลอดเวลาที่ผ่านมา ก็พยายามสอน และยกตัวอย่างคนดี ไม่ดี สอนด้วยใจเมตตามาตลอด เขาก็รับฟังดี แต่ก็ปฏิบัติไม่ได้ ท้ายที่สุดเมื่อจับโกหกได้ก็ได้คาดโทษเขา บอกว่าหากโกหกอีก จะไม่ส่งเสียให้เรียนต่อไป เขาก็บอกขอโทษ และจะปรับปรุงตัว แต่สิ่งที่เขาทำกลับเป็นเพียงการพยายามตบตาเราให้แนบเนียนขึ้นเท่านั้นเอง เราก็รู้ทั้งรู้ แต่ไม่อยากรุนแรง เพราะเลี้ยงเด็กวัยรุ่นแสนยาก ไม่รู้จะทำยังไงดี...จะพาไปปฏิบัติธรรม ก็เกรงว่าจะเป็นการยัดเยียดสิ่งที่เขาไม่สนใจ ไม่รู้ว่าจะเกิดประโยชน์หรือไม่....เพราะอันที่จริงแล้ว การเรียนจบปริญญาตรีว่าสำคัญแล้ว การเป็นคนดีน่าจะสำคัญมากกว่า กลัวเหลือเกินว่าชีวิตเขาจะล้มเหลวเพียงเพราะมีการบ่มเพาะนิสัยแบบนี้ และพอกพูน ไม่ได้รับการแก้ไข ใครพอมีแนวทางแก้ไข รบกวนช่วยชี้แนะด้วยค่ะ

ภาษิตจีนว่า "น้ำที่สะอาดมากๆ ปลาก็อยู่ไม่ได้"

ผมว่า

อาจจะลองสำรวจที่ผุ้ใหญ่ดูว่า
เราเองนั่นแหละ หรือเปล่า ที่พยามทำน้ำให้มันสะอาดเกินไป
เราไม่ยอมรับความขุ่น มลทิน ความบกพร่อง
ความไม่เพอร์เฟ็ค ความไร้สาระของเด็กๆ

ระเบียบเกินไปมั๊ย บงการเกินไปมั๊ย วางแผนเกินไปมั๊ย

เลี้ยงลูกเหมือนปลูกต้นไม้นั่นแหละ
ปลูกยังไงก็ได้อย่างนั้น

เราเองเป็นผู้ตกแต่งเขา พอผลออกมาไม่ดี โทษต้นไม่ได้นะ
เพราะลูกคนอื่นที่เขาเลี้ยงแล้วดีๆก็มีเยอะแยะ
เด็กเกิดมามันก็เหมือนกันหมด เหมือนผ้าขาวบาง
เรานี่แหละวาดสิ่งต่างๆลงไป ถึงเราไม่ใช่ผุ้วาดทั้งหมด
แต่ก้ต้องยอมรับว่าเรามีส่วนอย่างมาก

มีเด็กอยู่คนนึง ความสัมพันธ์กับพ่อแม่ตัวเองแท้ๆไม่ค่อยดีเท่าไหร่
ทำอะไรก็ผิดหมด หายใจยังผิด เข้ากับครอบครัวตัวเองไม่ได้
แต่ไปเข้ากับครูพละได้ รักเหมือนแม่ เพราะอะไร
เพราะครูพละ"รับฟัง" ดีเลวอย่างไร..รับหมด
คิดเห็นถูกผิดอย่างไร...รับหมด
ทั้วความโง่ง่าวเต่าตุ่นอะไรก็รับได้หมด รับฟังหมด
แล้วช่วยเหลือชักนำ

และเพราะไม่ใช่ลูกแท้ๆนี่แหละ เพราะเป็นคนอื่นที่แหละ
ครูเลยไม่ยึดมาก สงสารเด็กก็สงเคราะห์ไปตามทีช่วยได้
ครูก็รู้เสมอว่านี่ไม่ใช่ลูก เด็กก็รู้เสมอว่านี่ยังไงก็ไม่ใช่แม่
มันเลยเกิดความพอดีขึ้นตรงนี้ ต่างคนต่างประมาณความต้องการของตนเอง
ไม่พยามจะเป็นเจ้าข้าวเจ้าของของอีกคน

บางทีความรักก็ทำลายนะ
คือมากไปมันทำลาย คารังคาซังกันอยู่
ต้องยอมรับว่าลูกไม่ใช่สำเนาของเรา "ลูกเรา"ก้คือลูกของเรา
แต่ไม่ใช่"ตัวเรา"

พอเราไปคิดว่านี่ตัวเรา เราก้จะไปบงการลูก คิดแทนลูก วางพล๊อตทุกอย่างให้ลูก


ไม่อยากจะบอกว่าสมัยนี้นะ (แหม ผมก้ยังเที่ยวกลางคืนอยู่)
เจอเยอะว่าลูก"ผู้ดี" เยอะแยะนะ บางคนนี่เชื้อนู่นนี่นั่น
อยู่กับบ้านเป้นคุณหนู พอมาเจอเพื่อนนี่ ขอโทษนะ "แรดเรียกแม่"
เห็นเอยะนะ เพราะอะไร เพราะถูกกดข่มเอาไว้มาก
ถึงเวลามันปล่อย มันระเบิดนะ
ความรู้สึกคนเรานี่นะครับ ถ้าถูกบังคับให้กดไว้มากๆ
ถึงเวลามันสบโอกาสปล่อยออกมา มันจะระเบิดเลย

ปัญหาเรื่องเลี้ยงลูก 8/10 ผมว่าแก้ที่ผู้ปกครองนะ

ส่งเขาเรียนให้จบ และก็อดทนจ้ำจี้จ้ำไชสอนสั่งตักเตือนเขาให้พอเหมาะแต่อย่าพร่ำเพรื่อ
เมื่อถึงวาระที่เขาจะต้องเรียนรู้การใช้ชีวิตด้วยลำแข้งของเขาเอง

เมื่อนั้นก็ควรเป็นเวลาที่เรา จะเป็นแค่เพียงผู้เฝ้าดูเขาอยู่ห่างๆ
เพื่อเปิดโอกาสให้เขาได้เรียนรู้การใช้ชีวิตจริง และเรียนรู้ถึงโทษภัย สุขทุกข์ทั้งหลาย
ด้วยตัวเขาเอง

หน้าที่เราแค่ทำให้ดีที่สุด เท่าที่เขายังอยู่ในเขตรับผิดชอบของเรา
ถึงเขาจะยังไม่เป็นอย่างที่เราอยากให้เป็น แต่เราก็ยังไม่ยอมหยุดความหวังดี
และชักนำเขาให้รู้ถึงสิ่งที่ดีอยู่เสมอ

ในวาระอันใกล้เขาอาจไม่เปลี่ยนไปตามใจเราหวัง แต่ในอนาคตอันไกล
เขาก็อาจเกิดจิตสำนึกขึ้นมาได้ทุกเวลา และเมื่อนั้นความหวังดีที่มีมาสารพัดของเรา
ก็จะลอยปรากฏขึ้นมาในใจของเขา และจะเป็นเครื่องนำพาเขาให้เปลี่ยนไปสู่สิ่งที่ดีกว่า

และถึงแม้อนาคตอันไกล เขาจะไม่เปลี่ยนแปลงพฤติกรรมอะไร นั่นก็เพราะ
อุปนิสัยอันเป็นวาสนา บารมีของเขายังไม่ถึงวาระจะพัฒนาให้ก้าวข้ามอกุศลบางประการไปได้
เขาจะต้องเกิดตายอีกหลายๆครั้งก่อน จิตของเขาจึงจะมาถึงจุดที่เป็นจิตซึ่งหนักน้อมไปใน
กุศลธรรม

อนาคตก็ย่อมคืออนาคต ถึงเขาจะเป็นไปอย่างที่เรากังวล
เมื่อถึงเวลานั้น ก็เป็นเวลาของเรา ที่จะต้องฝึกความเข้าใจในสามัญชีวิตที่หลายหลากในโลก
และฝึกการปล่อยวาง อย่างผู้รู้

ปล่อยวางเขา ตามวิถีที่เขาเลือก ให้วิถีของเขารับหน้าที่ต่อไปในการสอนสั่งและดูแลเขา

เพราะนี่เป็นวัฏจักรของสังสารวัฏ ซึ่งเหล่าสัตว์ จะค่อยๆพัฒนาขึ้นมาเองตามลำดับ
โดยผ่านเส้นทางแห่งการดิ้นรนการคงอยู่การเกิดตาย เพื่อเป็นส่วนเติมเต็มตกแต่งสิ่งดีงามของชีวิต

คุณชาติสยามก็พูดถูกนะ...เห็นด้วยนะ

ส่วนความเห็นส่วนตัวคิดว่า การโกหกเป็นธรรมชาติของมนุษย์อย่างนึงนะ เป็นเรื่องปกติมากเลย การโกหกเพื่อปกปิดความผิดของตัวเองก็นับว่ายังดีเพราะว่าอย่างน้อยก็ยังรู้ว่าอะไรผิด อะไรถูก ก็พอมีหวังครับสามารถฝึกได้

บางทีการยกตัวอย่างของคนดี หรือคนไม่ดี ให้เขาดูเป็นตัวอย่างก็เหมือนกับเราด่าเขานะ ถ้าจะให้ดีก็พุ่งไปที่เขาโดยตรงเลย บางทีมันอาจจะดูว่ารุนแรง แต่ว่ามันก็ดูจริงใจดีนะ เราว่างั้นนะ เช่นว่า เวลาที่เราจับโกหกเขาได้ เราก็บอกเขาไปตรงๆเลยว่าเรารู้นะว่าเขากำลังโกหกเรา และเราก็รู้สึกเสียใจยังไงเพราะอะไร และผิดหวังมากเพราะอะไร เขาเองก็เรียนมาถึงขนาดนี้แล้ว คงจะคิดเองได้อยู่หรอกว่าจะต้องทำยังไงต่อไป

ขอบคุณทุกท่านค่ะ..
โดยเฉพาะคุณ บัวศกล...ที่ชี้แนะแนวทางให้ ดิฉันอ่านความเห็นของคุณด้วยน้ำตา
หากเป็นเช่นนั้น ดิฉันก็คงต้องทำหน้าที่ตัวเองให้ดีที่สุด ดังที่คุณแนะนำ ด้วยสัตย์จริงดิฉันไม่เคยจะคาดหวังอะไรใครให้เป็นดังใจตนเองเลย แต่ที่ทุกข์นี่เพียงเพราะสงสารเขา และรู้สึกผิดด้วยว่าเราสอน และอบรมเขามาผิดทางหรือไม่ แต่ก็จะพยายามปล่อยวางจิตใจให้ได้ดังคุณว่า
ก่อนนี้ดิฉันเคยพาเขาไปพบจิตแพทย์ เขาก็ยอมไป เพราะเขารู้ว่าเรารักเขา และเขาก็บอกว่าเขารักเรา ( แต่ทำไมเขาถึงโกหกตลอดเวลาก็ไม่ทราบ) ไปพบจิตแพทย์แล้ว ให้ยารับประทาน มีผลข้างเคียงของยา เขาจะเบลอๆ เรียนหนังสือไม่ได้ ทุกอย่างไม่ดีขึ้น ดิฉันสงสารหลานมาก คิดว่าตัวเองคิดผิดที่ทำอย่างนั้น
แล้วถ้าหากจะพาไปปฏิบัติธรรมเล่าคะ จะเป็นการยัดเยียดให้เขามากเกินไปหรือไม่ ถ้าหากว่าเขาไม่ได้เกิดความสนใจด้วยตัวเอง..แต่เคยมีเกริ่นๆ ถามเขาเหมือนกัน เวลาที่ไปไปปฏิบัติธรรมกลับมา ก็จะเล่าให้เขาฟัง ว่าเป็นอย่างนั้นอย่างนี้ เล่าให้ดูสนุก แล้วถามเขาว่าหนูอยากไปบ้างไหม เขาตอบว่า ก็ดีเหมือนกันนะ เท่านั้นจบ......คนที่ไปโดยไม่เคยได้สนใจมาก่อนนั้นจะเกิดประโยชน์หรือโทษมากกว่ากันคะ โดยเฉพาะสำหรับวัยรุ่น...ขอบคุณล่วงหน้าค่ะ

ดูกรภิกษุทั้งหลาย
ต้นสาละใหญ่อาศัยขุนเขาหิมวันต์ ย่อมเจริญ ด้วยความเจริญ ๕ ประการ
๕ ประการเป็นไฉน คือ
ย่อมเจริญด้วยกิ่งและใบ ๑
ย่อมเจริญด้วยเปลือก ๑
ย่อมเจริญด้วยกะเทาะ ๑
ย่อมเจริญด้วยกระพี้ ๑ ฌ
ย่อมเจริญด้วยแก่น ๑

ดูกรภิกษุทั้งหลาย
ต้นสาละใหญ่อาศัยขุนเขาหิมวันต์ ย่อม เจริญด้วยความเจริญ ๕ ประการนี้แล ฉันใด





ชนภายในอาศัยเจ้าบ้านผู้มีศรัทธา ย่อมเจริญด้วยความเจริญ ๕ ประการ
ฉันนั้นเหมือนกันแล

ความเจริญ ๕ ประการ เป็นไฉน คือ
ย่อมเจริญด้วยศรัทธา ๑
ย่อมเจริญด้วยศีล ๑
ย่อมเจริญด้วยสุตะ ๑
ย่อมเจริญด้วยจาคะ ๑
ย่อมเจริญด้วยปัญญา ๑

ดูกรภิกษุทั้งหลาย ชนภายในอาศัยเจ้าบ้านผู้มีศรัทธา
ย่อมเจริญด้วยความเจริญ ๕ ประการนี้แล ฯ

คุณ bong คำถามคุณ เป็นประโยชน์กับหลายๆ คนมากเลย
และคำแนะนำจากท่านผู้รู้ ก็เป็นแนวทางปฎิบัติในการที่เราจะเลี้ยงลูก หลานในสมัยนี้ดีที่สุดเลยค่ะ
เรามีตัวอย่างมาเล่า
เมื่อก่อนเราเคยเป็นครูสอนหนังสือ โรงเรียนชายล้วน เด็กประมาณ 9-10 ปี
กำลังซน ดื้อ โกหกที่สุดเลย มีเด็กคนหนึ่งนะคะ พ่อแม่ดีมากๆ ฐานะก็ดีด้วย แต่เด็กคนนี้
ติดนิสัยโกหกตลอด ไม่ส่งการบ้าน จะไม่มีการบ้านตลอด จับได้ไล่ทันทุกครั้งก็จะถูกทำโทษ
แกก็จะร้องไห้และจะไม่ทำอีก เป็นแบบนี้มาตลอด จนเรียนมหาลัยก็ยิ่งหนักขึ้น ไม่ยอมเรียนด้วยและก็ไม่จบ
แต่เมื่อ 3 ปีที่แล้ว เราเจอเค้าอายุก็ 29 ปีแล้วเรียนไม่จบ ไม่มีความรู้ทำงานที่จะทำงานดีๆได้
เค้าเปิดร้านขายบะหมี่ กิจการดีพอใช้การพูดจากับลูกค้าเค้าเปลี่ยนไปเป็นคนละคน
ตอนแรกเค้าอาจจะจำเราไม่ได้
พอเราแกล้งเรียกชื่อเค้า เค้าจำคุณครูคนนี้ได้ทันที เข้ามาไหว้ กอดมือเราดีใจใหญ่
เค้าก็เล่าให้ฟังว่า ตอนนี้เค้าสำนึกผิดที่เค้าเคยทำไม่ดี ทำให้พ่อแม่เสียใจ เรียนก็ไม่จบ
โกหกทุกๆคนในทุกๆเรื่อง
แต่ณ.วันนี้เค้าต้องดำเนินชีวิตด้วยตัวเอง หมดเวลาของพ่อ แม่ที่จะมาทุกข์ใจกับตัวเค้า
ถ้าเค้าไม่ปรับตัวเองเค้าจะอยู่อย่างไร มองกลับไปดูเพื่อนๆที่มีอนาคตสดใส
แล้วกลับมาดูตัวเอง แล้วเค้าก็เริ่มเปลี่ยนพฤติกรรมเอง มองหาอาชีพ มองหาอนาคต
อยากเป็นคนดีคนหนึ่ง ตอนนี้เค้ามีภรรยา แล้วและเตรียมพร้อมที่จะมีครอบครัวที่ดี
เพราะทุกๆคนมีกรรมเป็นของตนเอง เราคิดว่าพอถึงเวลาที่กรรมดีมาเค้าก็จะทำได้เอง
โดยไม่ต้องมีใครมาบอกกล่าวเค้าเลย เราถามว่าคิดได้เมื่อไหร่ที่จะกลับตัวเป็นคนดี
เค้าบอกตอนที่บวช เค้าเริ่มเข้าใจในผิด ชอบ ชั่ว ดี และตั้งแต่นั้นมาเค้าก็เริ่มเปลี่ยนตัวเอง
ที่เล่ามาเพียงอยากยกตัวอย่างให้เห็นจริงน่ะค่ะ เราเองก็พลอยดีใจไปกับเค้าด้วย
อย่างน้องก็ได้รู้ว่าเด็กที่เราสอน มาณ.วันนี้เค้าเป็นคนดีได้แล้ว
ก็ขอเป็นกำลังใจให้คุณbong นะคะ ที่มีใจเมตตาต่อหลานขนาดนี้
ด้วยใจจริงๆค่ะ

อยากให้คุณbong อดทนนิดหนึ่ง ช่วงนี้อาจจะเป็นไปตามวัย สภาพแวดล้อมที่มหาลัย และเพื่อนค่ะ...เราเชื่อนะว่าทุกอย่างจะผ่านไปได้ด้วยดี ก็เพราะคุณเลี้ยงเขาด้วยความรักนี่...

ขอเป็นกำลังใจให้นะคะ

นู๋เอเองจ้า...

เขาป่วยหรอกเหรอ...

ถ้าพาไปหาหมอยังยอมไป พาไปปฏิบัติธรรมก็คงไม่ยากมั้ง ลองดูก็ไม่เสียหายอะไรนี่ ยังไงซะเขาก็รู้ว่าเรารักเขา สถานที่ปฏิบัติธรรมส่วนมากจะเป็นเหมือนแหล่งรวบรวมคนมีความรู้ ความสามารถ และเต็มไปด้วยกระแสของความเมตตา หลานคุณอาจจะเจอคนที่สอนเขาได้ในสถานที่ปฏิบัติธรรมก็ได้

อนุโมทนาค่ะ

ได้อ่านจากที่ทุกท่านตอบมาแล้วก็ได้มุมมองที่ต่างกันเสริมไปด้วย ดีจังค่ะ แต่ขอช่วยเสริมอีกนิดนะคะ ทุกสิ่งทุกอย่างมีเรื่องของห้วงเวลามาเกี่ยวข้องด้วย เช่น

มีเพื่อนคนหนึ่งคนดื่มเหล้าทุกวันจนเรียกว่าติดเหล้าก็ได้ ดื่มทุกวันจริงๆ แต่พอนึกจะหยุดก็หยุดเลยไม่มีที่มาที่ไปทั้งที่ญาติพี่น้องเคยขอให้เบาๆลงบ้างก็ยังไม่ยอม ถามเหตุผลเค้าก็ตอบว่า เบื่อก็เลยหยุด

เพื่อนอีกคนสูบบุหรี่จัดมาก วันละหลายๆซอง ภรรยาและลูกบอกว่าเหม็นหรือขอร้องให้เลิกก็ไม่สนใจ แต่อยู่ดีๆเค้าก็หายเงียบไปประมาณหนึ่งสัปดาห์ เราพยายามติดต่อเค้าแต่ติดต่อไม่ได้ หลังจากนั้นเค้าก็โทรมาแล้วเล่าให้ฟังว่า เค้าไม่สบายเพราะหักดิบอยู่ เลิกหมดแล้วพอหยุดสูบบุหรี่ก็พลอยเหม็นเหล้าเบียร์ไปด้วย เหตุผลที่ได้คือ เบื่อ เช่นกันค่ะ

อาจจะดูว่าไม่ค่อยเข้าเรื่องสักเท่าไหร่ แต่เราไม่อยากให้ใครทุกข์น่ะค่ะ เพราะเมื่อทุกข์แล้วจิตเราจะไปจับจ้องอยู่ในสิ่งๆนั้นทำให้เห็นผิดมากขึ้น เช่นเดียวกับที่ทุกข์เพราะคำโกหก จึงทำให้คอยฟังคอยคิดอยู่เสมอว่า เขาโกหก เขาโกหก จนกลายเป็นเหมือนจ้องจับผิดตลอดเวลา ให้ความรักความอบอุ่นมากๆ ใช้เหตุและผลในการบอกกล่าวเขามากๆ เขาเข้าใจค่ะ แล้ววันหนึ่งจะถึงเวลาที่เขา ปรับตัวเองได้ด้วยตัวเขาเอง เขาจะภูมิใจและขอบคุณเราค่ะ

เป็นกำลังใจให้นะคะ