การที่เราจะอธิบาย สภาวะของปรมัตถ์
ที่แท้จริงได้นั้นเราก็ต้องอาศัยบัญญัติขึ้นเพื่อสื่อสารกัน
ว่าอย่างนี้ คือ อย่างนี้ เป็นอย่างนั้น เป็นต้น

ถ้าไม่บัญญัติออกมาเป็นคำสอนเพื่อให้เกิดความเข้าใจแล้ว ย่อมไม่มีใครรู้ได้เลย
เพราะคำพูดที่สื่อสารกันนั้นก็ถูกบัญญัติขึ้นมาเรียกชื่อนั้นๆ เช่น ความเค็ม รู้ได้ทางลิ้น
พูดออกมาเพื่ออธิบายความเค็ม สิ่งที่พูดก็เป็นบัญญัติ ผู้ฟังก็ไม่สามาถที่จะรู้ความค็มอยู่ดี
แต่ถ้าจะรู้ความเค็มได้นั้นก็ต้องอาศัยการปฏิบัติ คือเข้าไปได้ชิมเอง เมื่อความเค็มปรากฎ
บัญญัติว่าเค็มก็หายไป

ดังมีคำว่า "อนัตตาปรากฏ อัตตาก็หายไป" ความจริงแล้วความเป็นอนัตตานั้น
เขาปรากฎอยู่ตลอดเวลา แต่เพราะเรามีจิตที่วิปลาสไปจากความจริง ไม่เข้าใจ
จึงเข้าใจได้ว่ามันเป็น อัตตา ฉะนั้นในขั้นแรกเราต้องอาศัยบัญญัติก่อน
อุปมาเหมือนว่าเราจะข้ามฝากก็ต้องอาศัยเรือ เมื่อถึงฝั่งแล้วเรือก็หมดหน้าที่ เช่นกัน

ดีแล้ว คำว่า "ตนเป็นเป็นที่พึ่งแห่งตน" ส่วนมากมักคิดไปว่า "ตัวตน" ที่เป็น "อัตตา"
แท้จริงแล้วในหลักพระพุทธศาสนาจะปฏิเสธตัวตน ไม่มีตนเข้ามาเกี่ยวข้อง
ถ้าหากมีตนเข้าเกี่ยวข้องก็จะมีอุปาทานเข้ายึดว่ามีตัวตนทันที่
พระองค์สอนให้ละตัวตนซึ่งเป็นที่ยึดของ ตัณหา อุปาทาน

ฉะนั้นคำว่า "อัตตาหิ อัตตาโนนาโถ" แปลว่า ตนเป็นที่พึ่งแห่งตนนั้น
"ตน"ในที่นี้มีตนอยู่ ๒ ตน ตนแรกนั้นท่านหมายถึง ศีล สมาธิ ปัญญา
ว่าโดยย่อก็ได้แก่ มรรค ๘ เป็นเกาะเป็นที่พึ่ง มิให้ตกล่วงไปในอบายภูมิ
ส่วนตนหลังนั้น ท่านหมายถึง ขันธ์ ๕ ที่ปรากฎอยู่ในโลกนี้

แต่ในทางโลกทั่วๆ ไปมักใช้ไปในทางที่ว่า ตนเป็นที่พึ่งแห่งตน
นั้นหมายถึงว่าเราต้องพึ่งตัวเราเอง ฉะนั้นแล

อัตตนา โจทธัตตานัง ....ตนพึงกล่าวโจดโทษตน..
ตนในที่นี้หมายถึงขันธ์ ๕ นี้พึงสำรวมระวังอินทรีย์มี จักขุนทรีย เป็นต้น
ตนหลัง ได้แก่ อกุศลที่กำลังเกิด เพียรละไม่ให้เกิด และที่ยังไม่เกิดก็เพียรมิให้เกิดขึ้น

ถ้าเราไปพยายามอธิบาย ปรมัตถบัญญัติที่เรียกว่า "อนัตตา" นั้นมันจะยิ่งยากและสับสนมากขึ้นเรื่อยๆ
เหมือนคนที่พยายามจะอธิบาย "ความเค็ม" ให้กับคนที่ไม่เคยสัมผัสความเค็มได้เข้าใจ

ทางที่ถูกต้องเราควรอธิบายวิธีที่บุคคลจะสามารถเข้าไปสัมผัสสภาวะ "อนัตตา" ให้ละเอียดชัดเจน และง่าายต่อการปฏิบัติ จะดีกว่า เพราะผู้ที่เข้าใจวิธีการโดยทฤษฎีแล้ว...เมื่อนำมาลงมือปฏิบัติ ไม่ช้านานเกินรอ เขาก็จะได้สัมผัสสภาวะ อนัตตา และถึงบางอ้อ ด้วยตนเอง

ทางเข้าถึงอนัตตา

อธิบายภาพ

ถ้ายังมี...เหตุ....คือความเห็นผิดว่าเป็นอัตตา ตัวกู ของกูอยู่ เมื่อ มีปัจจัย คือผัสสะของทวารทั้งหก มากระทบ จึงก่อให้เกิด ตัณหา และกรรมเหตุ ขึ้นมา กรรมเหตุนั้น ส่งให้เกิด กรรมผล หรือวิบาก ให้ต้องเสวยเวียนว่ายตายเกิดใน 31 ภพภูมิ อันมีอบาย 4 มนุษย์ 1 เทวดา 6 พรหม 20 ชั้น

ต่อเมื่อได้พบพุทธธรรมคำสอนอันถูกต้องของสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า จึงได้รู้ว่า คู่ปรับของ อัตตา ความเห็นผิด คือ อนัตตา ความเห็นถูกต้อง จึงได้เอาปัญญา สัมมาทิฏฐิและ สัมมาสังกัปปะ อันมี สติและศีล สมาธิเป็นกองหนุน ค้นคว้าเข้าไปในกายและจิต จนพบสมุทัย คือความเห็นผิดเป็น อัตตา ต่อสู้และทำลายความเห็นผิด ด้วยปัญญา สติ วิริยะ อุตสาหะ ตบะ ขันติ จนความเห็นผิดดับไป ความเห็นถูกต้อง คือ อนัตตา ซึ่งถูกบังไว้ก็จะปรากฏชัดขึ้นมา อัตตาดับ มรรคเกิด ผลเกิด เข้านิพพาน

การสอนในเรื่องปรมัตถ์ มันไม่ใช่แบบที่คุณพูดครับ การสอนปรมัตถ์บัญญัติ
คือการสอนให้เข้ารู้ว่า สภาวะธรรมที่เขารู้และเคยสัมผัส เรียกว่าอะไรในบัญญัติ

สภาวะปรมัตถ์อันเกิดจาก รูป รส กลิ่น เสียง สัมผัสและธัมมารมณ์
บุคคลที่มีปสาทรับรู้ครบถ้วน ต่างก็เคยสัมผัสมาแล้วทั้งนั้น
เพียงแต่เขายังไม่รู้ว่า สภาวะธรรมที่เกิดในกายใจเขา
มีบัญญัติเรียกว่าอะไรครับ

มันตลกดีมั้ยครับ ลิ้นเราเอง รสชาติเราเป็นคนสัมผัส
ทำไมจะต้องให้คนอื่นมาอธิบายให้ฟัง ที่เขาอธิบายมันเป็นบัญญัติ
ส่วนสภาวะเรารู้ของเราเอง แล้วก็เป็นการรู้สภาวะธรรมก่อนที่คนอื่นจะมาอธิบายบัญญัติให้ฟัง

สภาวะธรรมมันมีอยู่แล้วในตัวบุคคล เพียงแต่ครูบาอาจารย์จะมีวิธีบอกให้
เขารู้ถึงสภาวะธรรมนั้นๆและบอกเหตุปัจจัยที่ทำให้เกิดสภาวะนั้นได้อย่างไร

การสอนในเรื่องปรมัตถ์ มันไม่ใช่แบบที่คุณพูดครับ การสอนปรมัตถ์บัญญัติ
คือการสอนให้เข้ารู้ว่า สภาวะธรรมที่เขารู้และเคยสัมผัส เรียกว่าอะไรในบัญญัติ

สภาวะปรมัตถ์อันเกิดจาก รูป รส กลิ่น เสียง สัมผัสและธัมมารมณ์
บุคคลที่มีปสาทรับรู้ครบถ้วน ต่างก็เคยสัมผัสมาแล้วทั้งนั้น
เพียงแต่เขายังไม่รู้ว่า สภาวะธรรมที่เกิดในกายใจเขา
มีบัญญัติเรียกว่าอะไรครับ

อัตตาไม่ใช่ความเห็นผิด แม้ผู้มีสัมมาทิฐิแล้ว ก็ยังมีอัตตาได้

อนัตตาก็ไม่ใช่ความเห็นถูก อนัตตาเป็นผลจากความเห็นถูก แล้วปล่อยวางสิ่งที่เห็นนั้น

สิ่งที่เป็นคู่ปรับของอัตตาก็คือ โพธิปักขิยธรรม

ความหมายของความเห็นผิด หมายถึงผู้ที่ยังไม่มีสัมมาทิฐิ
การจะมีสัมมาทิฐิได้จะต้องเจริญสติ(ไม่เกี่ยวกับปัญญาด้วยละซิ?)

เมื่อมีความเห็นถูกหรือสัมมาทิฐิแล้ว ก็ยังไม่นับว่าเป็นอนัตตา
แต่ยังต้องปฏิบัติเพื่อให้ถึงอริยมรรคมีองค์แปดอีก จนถึงสัมมาญานเป็นสัมมาวิมุติ
แบบนี้จึงจะเรียกว่า ละอัตตา เป็นอนัตตาแล้ว

การจะมาเข้าใจบัญญัติได้นั้น บุคคลจะต้องรู้เห็นสภาวะธรรมของตนเองก่อน
แล้วจึงมาทำความเข้าใจว่า สภาวะธรรมของตน ตรงกับบัญญัติตัวใด
ไม่ใช่อ่านบัญญัติแล้วค่อยไปหาสภาวะธรรม หาให้ตายก็ไม่เจอ
เพราะบัญญัติที่เราอ่านก่อน มันจะเป็นเพียงความคิด ไม่ใช่สภาวะธรรม