เพื่อไม่ให้เกิดการเข้าใจผิด คุนน้องควรจะตอบตามความเป็นจริง ตอนที่คุนน้องนั่งสมาธิคุนน้องไม่ได้สงสัยหรือมีคำถามอะไรเรื่องตัวสภาวะอะไรที่มีชื่อเรียกนั่นหรอกเจ้าค่ะ แต่ด้วยความที่เคยกล่าวคำสัจไว้ว่าถ้านั่งสมาธิจนเกิดปัญญารู้เห็นสภาวะธรรมนั้น คุนน้องก็จะนำความรู้ที่เกิดจากการปรากฏที่กายใจคุนน้อง เป็นธรรมทานแก่ผู้อื่น แก่นักปฏิบัติภาวนาเช่นกัน และดว้ยความที่กระทู้นี้เป็นเรื่องอานาปานสติ คุนน้องเลยต้องสร้างเหตุออกไป เพื่อต้องการเผยแพร่ภาคปฏิบัตินี้ สิ่งที่ปรากฏ สิ่งที่คนชอบพูดปัจจัตตังของใครของมัน แต่ถ้าคุนน้องจะพูดจะเอ่ยเพียงลำพัง นักภาวนาย่อมจะไม่สามารถหยิบขึ้มาพิจารณาได้ เลยต้องสร้างเหตุออกไป เพื่อเรียกร้องสัตบุรุษที่มีวาสนาเกื้อหนุนธรรมต่อกัน เข้ามาวิตกวิจารณ์ในสภาวะธรรมนี้ เพื่อเป็นธรรมทานแก่นักภาวนา

สิ่งที่จะต้องแก้ไขขณะภาวนาจริง เป็นประสบการณ์ขณะฝึกอบรมจิต




แต่เรากลับไปยกศัพท์ซึ่งบัญญัติทางธรรม มาคิดหาเพ้อลอยว่าเป็นธรรม

ถ้าไม่เข้าใจ....ก็อย่าไปตีความธรรมของครูบอาจารย์...มั่วๆอย่างนีอีกนะครับ...

รู้...ต้องรู้ที่ปราศจากความฟุ่งซ่าน...และรู้ก็ต้องรู้จากการโยนิโส

ครับ...อโสกะ

เข้าใจ จับประเด็น และตีความกันไปตามชั้นสติปัญญาของใครของมันนะครับ กบ

รู้ โดยหยุดคิดนั้น ลึกซึ้งกว่า รู้ โดยปราศจากความฟุ้งซ่านมากเลยนะครับ เคยทำได้หรือยังล่ะ กบ

โยนิโสโดยบัญญัติ ก็รู้ได้แค่ที่บัญญัติจะบอกได้
แต่โยนิโส โดยไม่ต้องใช้ความคิดก็มีได้นะ กบ ทบทวนหรือลองพิสูจน์ดูให้ดีๆ ก่อนตัดสินอะไรลงไปโดยรู่้เท่าไม่ถึงการณ์

สิ่งที่กระทำลงไปแล้ว จะด้วยเหตุจากสิ่งใดก็ตาม เหตุมี ผลย่อมมี

ส่วนคำกล่าวที่ว่า นั่งสมาธิ จนเกิดปัญญา รู้เห็นสภาวะดังที่เล่ามา

สภาวะที่เล่ามา หาใช่ปัญญาแต่อย่างใด
สภาพธรรมตามความเป็นจริง เป็นเพียงสภาวะสัญญาเท่านั้นเอง

และก็เป็นความปกติของสภาวะที่เกิดขึ้นด้วย เกิดขึ้นกับทุกคนเหมือนกันหมด
ส่วนจะเกิดช้าหรือเร็ว ขึ้นอยู่กับเหตุปัจจัยของผู้นั้นด้วย

ที่ว่าเป็น สภาวะสัญญา เพราะอะไรน่ะหรือ
เพราะไม่สามารถนำสิ่งที่คิดว่ารู้ มากระทำเพื่อดับเหตุความเกิดขึ้นแห่งภพได้

เพียงชี้ให้เห็นว่า สภาวะสัญญา กับ สภาวะปัญญา มีความแตกต่างกันอย่างไร

"หยุดคิดถึงรู้ แต่จะรู้ก็ต้องคิด"


ประโยคนี้ ถ้าตีความหมายซับซ้อนไปเรื่อย มันก็ไปเรื่อยของมันได้

แต่ถ้ามองกับแบบง่าย ๆ พื้น ๆ เลยก็คือ

คนเราเวลาที่ไหลไปกับความคิด อารมณ์มันก็ฟุ้งไปตามสิ่งที่คิด
เมื่อหยุดคิด
อารมณ์ที่ฟุ้งไปก่อนหน้านี้มันก็ สงบลง

หยุดคิดจึงรู้

ก็รู้ในอาการที่มัน สงบ นั่นล่ะ

และจากอาการที่สงบ เมื่อมีสิ่งมากระตุ้น มันก็พร้อมที่จะฟุ้งต่อได้
และกระนั้นมันก็พร้อมที่จะกลับไป สงบ ได้อีก

แค่เข้าใจเพียงเท่านี้
คนเราก็เรียนรู้ที่จะควบคุม ปรับ ประคอง พลิกอารมณ์ตนเองให้เป็นไปในทิศทางที่ต้องการได้...

จิตเขาทำงานตอบสนองตามเจตนา



ตอบสนองในลักษณะเดียวกันกับ
ถ้าเราอยากจะกินทุเรียน
มันก็จะแสดงในหนทางที่จะทำให้เรารู้ว่าเราจะต้องทำอย่างไรจึงจะได้กินทุเรียน
จะต้องมีกำลังที่จะไปยังแหล่งที่มีทุเรียน จะต้องมีเงินพอที่จะซื้อ เป็นต้น
ซึ่งถ้าไม่มีเงิน หนทางที่จะได้กินมันก็กุดไปส่วนหนึ่งแล้ว
ซึ่งมันก็จะไปคิดหาหนทางที่จะได้เงินมาก่อน ... หรือคิดหาหนทางอื่น ๆ ที่จะให้ได้มา

ปกติจิตมีการแสดงการโต้ตอบกันอยู่ตลอดเวลาอยู่แล้ว
ไม่ว่าจะเป็นในทางใช้ชีวิตไปในทางโลก
หรือ จะเป็นในทางการใช้ชีวิตเพื่อสู่ความสงบจากทางโลก
...
เพียงแต่ว่า ผู้ปฏิบัติมองทางหนึ่งเป็นหนทางการแสดงออกของจิตที่พิเศษออกไป
ซึ่งโดยเนื้อแท้แล้ว จิต...มีความเป็นสามัญ

ทำนองเดียวกัน

เมื่อแม่น้องก้องมีเจตนาในทางอันเป็นกุศล
เมื่ออยู่ในสภาวะการณ์ที่เหมาะ
จิตก็แสดงการสนองตอบออกมาในแนวทางอันเป็นกุศล

แต่กระนั้น ถ้าจิตในขณะนั้น กำลังแห่งอารมณ์อันเป็นกุศลจิตไม่เพียงพอ
การตอบสนองในลักษณะนี้ก็จะออกมาไม่ได้ หรือแสดงออกมาได้แบบไม่เต็มที่
คือ...คำตอบอันจะนำไปสู่ทัศนะทางจิตที่จะน้อมนำไปสู่อารมณ์อันเป็นกุศลจะออกมาไม่ได้
หรือออกมาแบบกระท่อนกระแท่น

ดังนั้น การแสดงออกของจิต มันก็เป็นไปตามเจตนา
และเป็นไปตามอารมณ์จิต ที่จะเป็นไปได้น่ะ

ก็เมื่อรู้ว่าอารมณ์ดี ๆ หนทางดี ๆ ทัศนะดี ๆ มักจะปรากฎกับอารมณ์จิตอันเป็นกุศล
ก็หมั่นประคองจิตให้เป็นกุศลไว้...

ตัวอย่างนี้ หากพิจารณาลงขันธ์5 นะครับ ประสบการณ์นี้ไม่ลงอะไรเลยที่เกี่ยวกับรูปขันธ์ หรือ เวทนาขันธ์

มีแต่สังขารขันธ์ แต่วิญญาณขันธ์ก็ถูกปล่อยให้ไหลไปตามความคิด

ความเห็นผมยังไม่รู้สภาวะรูปขันธ์ครับ

ต้องเข้าไปรู้สภาวะรูปขันธ์ให้ได้ครับคือแนวทางแก้ไข

หากเข้าใจเรื่องจิตใจ จะไม่พูดไม่ถามคำถามประมาณนั้นเด็ดขาด



คุณน้องเคยเห็น/ได้ยินข่าว คนฆ่าตัวตายไหม ใครสั่ง ? เคยได้ยินข่าวคนฆ่าผู้อื่นเสียชีวิตไหม ใครสั่ง? คุณน้องเอง เคยรัก ชอบ ชัง เคยโกรธใครไหม ใครสั่งให้ตัวเองรัก ชอบชัง เคยทำดีพูดดี เป็นต้นไหม ใครสั่ง เคยเห็นคนพูดดีทำดีเป็นต้นไหม ใครสั่ง ฯลฯ


ผู้จะศึกษาพุทธธรรมเรื่องชีวิต โดยเฉพาะด้านจิตใจ พึงมองให้กว้างคลุมถึงชีวิตทุกๆชีวิตบนโลกใบนี้ด้วย (รวมตนเองด้วย) ซึ่งการขยับเขยื้อนเคลื่อนไหว การกระทำ พูด ทั้งดีทั้งร้ายของเขา การเดิน ยืน นั่ง นอน กิน ดื่ม พูด...ของเขา แหล่งสั่งการคือจิตใจ จิตใจเป็นตัวบ่งการให้เขาเคลื่อนไหว กระทำการต่างๆ คนตกอยู่ใต้อิทธิพลของความคิด อยู่ในอำนาจของมัน

ตัวอย่างเป็นต้นนั่นคือปฏิกิริยาของมัน อันได้แก่จิตใจ (นามธรรม) บ่งการเขาอยู่


สรุปด้วยบาลีในธรรมบทที่ว่า

ผู้ใด จักสำรวมจิต ที่ไปไกล เที่ยวไปดวงเดียว ไม่มีรูปร่าง มีถ้ำคือกายนี้เป็นที่อาศัย ผู้นั้นจักพ้นจากบ่วงแห่งมาร.

แล้วก็คงเข้าใจการฝึกฝนพัฒนาจิตแบบสติปัฏฐาน 4 ขึ้นบ้างด้วย

ต้องฝึกแล้วก็ฝึกอย่างถูกวิธี ถ้าเล่นกับมันไม่ถุูกต้องไม่ถูกวิธี ศรีธัญญาขอรับ

เรื่องราวเกี่ยวกับสิ่งที่เกิดขึ้น หรือที่เรียกว่า สภาวะ
ถ้าเรียกให้ตรงกับสภาวะที่เกิดขึ้น ตามความเป็นจริง เรียกว่า ผัสสะ

ผัสสะต่างๆ ที่เกิดขึ้น ไม่ว่าจะเกิดขึ้นในชีวิตประจำวัน หรือ เกิดขึ้น ขณะ จิตเป็นสมาธิอยู่
ล้วนเป็นบททดสอบ เป็นการทำข้อสอบ เกี่ยวกับกิเลสสังโยชน์ ที่มีอยู่

เมื่อมีสภาวะใดเกิดขึ้น(ผัสสะ) แล้วให้ค่าให้ความหมาย ให้คำเรียกต่างๆ สำทับลงในสภาวะ
หรือ แม้ไม่รู้เกี่ยวกับคำเรียกต่างๆเลย ไม่เคยได้ยิน หรือเคยศึกษา จากที่ไหนมาก่อน ก็ตาม

ด้วยเหตุปัจจัยที่มีอยู่(ที่เคยกระทำไว้ คือ เกิดกันมา ไม่รู้กี่อสงไขย จดจำไม่ได้ว่า เคยทำสิ่งใดไว้บ้าง)
เมื่อมีสภาวะใดเกิดขึ้น กลไกของกิเลสสังโยชน์ ที่มีอยู่ จะทำงานเอง โดยอัตโนมัติ

ทีนี้อยู่ที่ว่า ผู้ปฏิบัติ จะรู้เท่าทันต่อสภาวะที่เกิดขึ้นหรือไม่
หรือเกิดความยินดี พอใจ กับสภาวะที่เกิดขึ้น โดยไม่รู้ว่า ผัสสะที่เกิดขึ้นนั้น เกิดจากอะไร เป็นเหตุปัจจัย

เมื่อมีความรู้สึกใดๆเกิดขึ้น หรือ ไม่รู้ชัดต่อสภาวะที่เกิดขึ้น(ไม่รู้สึก)
จิตย่อมไหลไปตามกิเลส(โมหะ) เหตุจากอวิชชาที่มีอยู่



อย่างกรณี ที่ยกตัวอย่างมา

ความไม่รู้ชัดในสภาวะต่างๆ ที่เกิดขึ้น จึงต้องขอเจ้ากรรมนายเวรก่อนนั่ง(อุปทานที่มีอยู่)

แท้จริงแล้ว เจ้ากรรม นายเวร ล้วนเกิดจาก การกระทำของตัวเองทั้งสิ้น
เรื่องนอกตัว ล้วนเกิดจากเหตุปัจจัยที่มีอยู่(ที่เคยทำต่อกัน)

หากมีสติ รู้อยู่กับสภาวะที่เกิดขึ้น
สิ่งที่สมมุติเรียกว่า เจ้ากรรมนายเวร ตามความเข้าใจของตน ไม่สามารถทำอะไรได้เลย

ที่คิดว่า เจ้ากรรมนายเวรนั้น ทำกับตนได้
ล้วนเกิดจากการ น้อมเอา คิดเอาเอง

เหตุเก่าที่เคยทำไว้ ยังมีอยู่
เหตุใหม่ ทำให้เกิดขึ้นอีก โดยการกล่าวโทษนอกตัว โดยโยนให้นอกตัวไปซะ

ทั้งที่แท้จริงแล้ว เกิดจาก กำลังสติที่ยังมีกำลังไม่มากพอ และกำลังสมาธิล้ำหน้า
เป็นเหตุให้ พบเจอสภาวะที่เรียกว่า แปลกประหลาดมากมาย


เช่น บางคนนั่งแล้ว ขณะจิตเป็นสมาธิอยู่
มีสภาวะเหมือน ร่างกายถูกจับฉีกออกมาเป็นชิ้นๆ
ทุกส่วนของร่างกาย ระเบิดออกเป็นจุล ไม่มีอะไรเหลือ

แล้วพบเจอสภาพโล่ง โปร่ง เบาสบาย แสงสว่างไม่มีประมาณ
อุปมาว่า ทั้ง ๓ แดนโลกธาตุ ราบเป็นหน้ากอง ไม่มีสิ่งใดเหลืออยู่เลย

พออกจากสมาธิ เจอผัสสะต่างๆ รอบๆตัว
เห็นคน เห็นต้นไม้ เห็นสิ่งต่างๆ สักแต่ว่า สิ่งที่เกิดขึ้น ไม่มีคำเรียก

จิตเป็นสมาธิอัตโนมัติ เกิดขึ้นเนืองๆ
ทุกสิ่งทั้งในตัว และรอบตัว นิ่งสงบ ไม่มีอะไรทำให้เกิดการกระเพื่อม

หรือ แม้บางครั้ง มีการแว่บของความรู้สึกเกิดขึ้นมา คือ รู้ว่ามีความรู้สึกเกิดขึ้น
ความรู้สึก สักแต่ว่า ความรู้สึก ดับหายไปเร็วมาก แค่รู้ว่า มีเกิดขึ้น และดับไป



สภาวะที่ยกมาเป็นตัวอย่างนี้ หากเกิดขึ้นกับผู้ใด
แล้วไม่สามารถรู้เท่าทัน ต่อสภาวะที่เกิดขึ้น ย่อมถูกโมหะครอบงำ
อวิชชา ทำงานอัตโนมัติ

เหตุของอวิชชาที่มีอยู่ ความไม่รู้ชัดในผัสสะที่เกิดขึ้น
แม้เกิดขึ้น ขณะจิตเป็นสมาธิอยู่ ก็คือ ผัสสะ สักแต่ว่าผัสสะ ไม่ใช่คุณวิเศษอันใดทั้งสิ้น

เป็นความปกติของสภาวะที่เกิดขึ้นกับจิต
เกิดจาก เหตุปจจัยที่มีอยู่(ที่เคยทำไว้) และที่กำลังทำให้เกิดขึ้นใหม่ ตามกิเลสสังโยชน์ ที่มีอยู่

แม้มีสิ่งที่เรียกว่า ความรู้ หรือสภาวะจิตคิดพิจรณาเกิดขึ้น
หากแม้นไม่รู้เท่าทันต่อสภาวะต่อเกิด ย่อมยึดมั่นถือมั่นว่า เป็นสิ่งที่เรียกว่า ปัญญา

แต่ทว่า สิ่งที่คิดเอาเอง น้อมเอาเองว่า เป็นปัญญา
ตัวเองไม่สามารถ หยิบยกสิ่งที่เรียกว่า เป็นปัญญานั้น มากระทำเพื่อดับเหตุของการเกิดได้เลย

นี่แค่ตัวอย่าง ที่หยิบยกมาให้ได้อ่านกัน
เพียงจะบอกว่า ให้มีสติ รู้เท่าทันต่อสภาวะที่เกิดขึ้น

อย่าไหลตามอุปทานที่เกิดขึ้น แค่รู้ว่า มีเกิดขึ้น
อย่าปล่อยให้ถึงขั้น นำไปสร้างเหตุนอกตัว
เพราะมีแต่การสร้างเหตุของการเกิด มากกว่าการดับเหตุของการเกิด

ภพชาติปัจจุบัน(ผัสสะ ที่เกิดขึ้น ในชีวิตประจำวัน) ดับที่เหตุของการเกิด ยังไม่ได้
นับประสาอะไร กับภพชาติการเวียนว่าย ตายเกิดในวัฏฏสงสาร ยิ่งห่างไกลเกินจะกล่าวถึง

สภาวะ หรือ สิ่งที่เกิดขึ้นในชีวิต
ทั้งที่มีเกิดขึ้นในการดำเนินชีวิต และเกิดขึ้น ขณะจิตเป็นสมาธิอยู่

โดยสภาพธรรม ตามความเป็นจริง ของสิ่งที่เกิดขึ้นนี้
เป็นลักษณะอาการ ที่เกิดขึ้นตามความเป็นจริง ของสิ่งที่เรียกว่า ผัสสะ


ว่าด้วยผัสสะ

ภิกษุ ท. ! อาศัยตากับรูป เกิด จักขุวิญญาณ (ความรู้แจ้งทางตา) ขึ้น,
อาศัยหูกับเสียง เกิด โสตวิญญาณ (ความรู้แจ้งทางหู) ขึ้น,
อาศัยจมูกกับกลิ่น เกิด ฆานวิญญาณ (ความรู้แจ้งทางจมูก) ขึ้น,
อาศัยลิ้นกับรส เกิด ชิวหาวิญญาณ (ความรู้แจ้งทางลิ้น) ขึ้น,
อาศัยกายกับโผฏฐัพพะ เกิด กายวิญญาณ (ความรู้แจ้งทางกาย) ขึ้น,
และอาศัยใจกับธรรมารมณ์ เกิด มโนวิญญาณ (ความรู้แจ้งทางใจ) ขึ้น ;

ความประจวบกันแห่งสิ่งทั้งสาม (เช่น ตา รูป จักขุวิญญาณ เป็นต้น แต่ละหมวด) นั้น
ชื่อว่า ผัสสะ.

เพราะผัสสะเป็นปัจจัย จึงเกิดมีเวทนา อันเป็นสุขบ้าง ทุกข์บ้าง ไม่ทุกข์ไม่สุขบ้าง.

บุคคลนั้น เมื่อ สุขเวทนา ถูกต้องแล้ว ย่อมเพลิดเพลิน ย่อมพร่ำสรรเสริญ เมาหมกอยู่,
อนุสัยคือราคะ ย่อมนอนเนื่อง อยู่ในสันดานของบุคคลนั้น.

เมื่อ ทุกขเวทนา ถูกต้องแล้ว ย่อมเศร้าโศก ย่อมระทมใจ คร่ำครวญ
ตีอกร่ำไห้ ถึงความหลงใหลอยู่,

อนุสัยคือปฏิฆะ ย่อมนอนเนื่องอยู่ในสันดานของบุคคลนั้น.

เมื่อ เวทนาอันไม่ทุกข์ไม่สุข ถูกต้องแล้ว ย่อมไม่รู้ตามเป็นจริง
ซึ่งเหตุให้เกิดเวทนานั้นด้วย ซึ่งความดับแห่งเวทนานั้นด้วย

ซึ่งอัสสาทะ (รสอร่อย) ของเวทนานั้นด้วย ซึ่งอาทีนพ (โทษ) ของเวทนานั้นด้วย
ซึ่งนิสสรณะ (อุบายเครื่องออกพ้น) ของเวทนานั้นด้วย,

อนุสัยคืออวิชชา ย่อมนอนเนื่องอยู่ในสันดานของบุคคลนั้น.


ภิกษุ ท. ! บุคคลนั้นหนอ ยังละอนุสัย คือ ราคะในเพราะสุขเวทนาไม่ได้,
ยังบรรเทาอนุสัย คือ ปฏิฆะในเพราะทุกขเวทนาไม่ได้,
ยังถอนอนุสัย คือ อวิชชาในเพราะอทุกขมสุขเวทนาไม่ได้,
ยังละอวิชชาไม่ได้ และยังทำวิชชาให้เกิดขึ้นไม่ได้แล้ว

จักทำที่สุดแห่งทุกข์ ในทิฏฐธรรมนี้ ดังนี้ :
ข้อนี้ไม่ใช่ฐานะที่จักมีได้เลย.
- อุปริ. ม. ๑๔/๕๑๖/๘๒๒.

คุณกรัชกายเขียน





สนใจตรงนี้ค่ะ คุณกรัชกายหรือใคร
พอจะอธิบายเพิ่มอีกได้หรือปล่าวค่ะ

สังขารขันธ์เป็นตัวสั่งครับ เหตุเพราะตัวรู้หรือวิญญาณขันธ์ไปจมอยู่กับความคิดซึ่งเป็นผัสสะที่เกิด
ขึ้นจากธรรมารมณ์ เป็นความขัดข้อง คับอกคับใจ อยากเป็นอยากไม่เป็น (ถูกตัญหาเข้าครอบ)
เลยกลายเป็นอุปาทาน คือการทำให้เกิดการแสวงหา

ทุกๆวันนี้ ผมคิดว่าได้ต่อสู้กับเจ้ากรรมนายเวรอยู่แล้ว
การปฎิบัติจึงเป็นตามกิจที่พึงจะทำ ไม่สนใจในเจ้ากรรมนายเวรว่า
จะจ้องเข้ามาขัดขวาง

สั่งขารขันธ์ไม่ได้เป็นตัวสั่ง แต่ตันหากิเลศที่เข้าไปเจือใน สังขารขันธ์ที่เกิดร่วมกับเวทนา เป็นตัวควบคุมและสั่งให้เป็นไปในทิศทางนั้น สภาวะที่ปรากฏ สภาวะที่บีบคั้น ความทุกข์ที่ต้องการจะหลุดพ้นไปจากสภาวะนั้น เมื่อไม่รู้ใม่มีความเข้าใจในสภาวะที่เกิด ไม่รู้ในทุกข์ของสภาวะที่ถูกบีบคั้น จิตก็จะหาทางหลุดจากสภาะที่เป็นอยู่ ทำให้ความคิดกับเวทนาเป็นเหตุให้อยากฆ่าตัวตาย เพราะต้องการหลุดจากสภาะที่เป็นทุกข์สภาวะที่บีบคั้น และเค้าคิดว่าความตายจะช่วยให้เค้าหลุดไปจากสภาะที่เป็นอยู่นั้น