34126.ความสุขและคิหิสุข

วรานนท์

ความสุขและคิหิสุข

ความสุข
ความสุข หมายถึง ความสบายกายสบายใจ เป็นสิ่งที่เราต้องการมากที่สุด ตรงกันข้ามกับความทุกข์ที่ไม่มีใครต้องการ ต่างกันแต่บางคนมีความสุขมากกว่าความทุกข์ บางคนมีความทุกข์มากกว่าความสุข ความสุข เกิดจากกรรมฝ่ายกุศล ตรงข้ามกับความทุกข์ที่เกิดจากกรรมฝ่ายอกุศล เช่น อบายมุข ๖ ที่กล่าวมาแล้ว ความสุขจัดอยู่ในนิโรธ (ธรรมที่ควรบรรลุ) ความสุข มี ๒ อย่าง คือ

๑. กายิกสุข คือ ความสุขทางกาย เป็นความสุขที่ได้รับทางประสาทสัมผัส เช่น ตาได้เห็นรูปสวยถูกใจ หูได้ยินเสียงไพรเราะ จมูกได้กลิ่นหอม ลิ้นได้ลิ้มรสอาหารอร่อย กายได้สัมผัสกับสิ่งที่อ่อนนุ่ม รวมทั้งการอยู่ในที่ปลอดภัย และในสิ่งแวดล้อมที่ดี ความสุขทางกาย จัดเป็นโลกียสุข คือ ความสุขที่ชาวโลกปรารถนา เป็นความสุขที่เกิดจากสิ่งที่น่าใคร่ น่าปรารถนา จึงมีชื่อเรียกว่า กามสุข
ความสุขทางกายนี้ไม่คงทนและเปลี่ยนแปลงตลอดเวลา ขึ้นอยู่กับความชอบของแต่ละบุคคล เช่น บางคนชอบอาหารรสจัด บางคนชอบอาหารรสจืด บางคนชอบกลิ่นหอม เป็นต้น เฉพาะฉะนั้นความสุขทางกายจึงเป็นความสุขเพียงชั่วขณะ มนุษย์ในโลกนี้ยึดติดและแสวงหาความสุขทางกายมากที่สุด การแสวงหาความสุขทางกายมากเกินไปทำให้เกิดความทุกข์ได้ เพราะถ้าไม่ได้ในสิ่งที่เราอยากได้ ความผิดหวังก็เกิดขึ้น ซึ่งกลายเป็นความทุกข์ทางใจไปโดยอัตโนมัติ

๒. เจตสิกสุข คือ ความสุขทางใจ เป็นความสุขที่เกิดจากการได้ทำสิ่งดี ๆ ไม่ผิดกฎหมายและศีลธรรม เช่น การบริจาคทานหรือการให้สิ่งของที่จำเป็นแก่คนยากจน การทำบุญอุทิศส่วนกุศลแก่ผู้ที่จากไป การถวายอาหารบิณฑบาตแต่พระสงฆ์ การได้รับความรักและความอบอุ่นหรือกำสังใจจากพ่อแม่ญาติพี่น้องและเพื่อน การได้อยู่ร่วมกันกับคนที่เรารักในสถานที่ปลอดภัยและในสิ่งแวดล้อมที่ดี เป็นต้น

คิหิสุข
คิหิสุข คือ ความสุขของคฤหัสถ์ หรือชาวบ้านผู้มีครอบครัว เกิดจากกรรมฝ่ายกุศล และจัดอยู่ในนิโรธ (แต่มีความหมายแคบกว่าความสุข ๒ ) กล่าวคือ คิหิสุข เป็นความสุขของผู้ครองเรือน เป็นเครื่องวัดความสำเร็จในการครองเรือน ความน่าเคารพนับถือ เป็นแบบฉบับของผู้มีครอบครัวที่ดำเนินชีวิตตามแนวพุทธจนได้รับความสำเร็จ คิหิสุขมี ๔ ประการคือ

๑. อัตถิสุข คือ ความสุขอันเกิดจากการมีทรัพย์ หมายถึง ความภูมิใจ ความเอิบอิ่มใจว่าตนมีโภคทรัพย์ที่ได้มาโดยชอบธรรม ด้วยความขยันหมั่นเพียรของตนเอง และมีความอุ่นใจว่า จะไม่ขาดแคลนสิ่งของเครื่องใช้ที่จำเป็นในชีวิต

๒. โภคสุข คือ ความสุขอันเกิดจากการใช้จ่ายทรัพย์ หมายถึง ความภูมิใจ เอิบอิ่มใจว่าตนได้ใช้ทรัพย์ให้เป็นไปในทางที่ชอบที่ควร คือ ใช้เลี้ยงตัว เลี้ยงครอบครัว และบำเพ็ญคุณประโยชน์ เป็นต้น

๓. อนณสุข คือ ความสุขอันเกิดจากความไม่เป็นหนี้ หมายถึง ความภูมิใจ เอิบอิ่มใจว่าตนเป็นไท ไม่มีหนี้สินติดค้างผู้ใด

๔. อนวัชชสุข คือ ความสุขอันเกิดจากความประพฤติไม่มีโทษ หมายถึง ความภูมิใจ เอิบอิ่มใจว่าตนมีความประพฤติสุจริต ไม่บกพร่องเสียหายทั้งกาย วาจา และใจ เช่น การประกอบอาชีพสุจริต ไม่ลักขโมย ไม่โกง ไม่ปล้น เป็นต้น

:b8: