วิปัสสนา


เมื่อมีผัสสะเกิดขึ้น(สิ่งที่มีเกิดขึ้นในชีวิต) ขณะดำเนินชีวิต
และมีเกิดขึ้น ขณะจิตเป็นสมาธิ


สิ่งที่เกิดขึ้น(ทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ)
มีผลกระทบทางใจ
ทำให้เกิดความรู้สึกนึกคิด




ที่มีเกิดขึ้น ขณะดำเนินชีวิต

พิจารณาเห็นธรรมที่มีเกิดขึ้น ขณะนั้นๆ

โดยความเป็นสภาพไม่เที่ยง

โดยความเป็นทุกข์

โดยความเป็นอนัตตา




ที่มีเกิดขึ้น ขณะจิตเป็นสมาธิ

พิจารณาเห็นธรรมที่เกิดในสมาธินั้น

โดยความเป็นสภาพไม่เที่ยง

โดยความเป็นทุกข์

โดยความเป็นอนัตตา

วิปัสสนา

แบ่งออกตามลักษณะอาการที่มีเกิดขึ้น
ตามความเป็นจริง ของคำเรียกนั้นๆ



อนิจจัง
ทุกขัง
อนัตตา

อนิจจานุปัสสนา
ทุกขานุปัสสนา
อนัตตานุปัสสนา





วิโมกข์ มี ๓ อย่าง

อนิมิตตวิโมกข์ ความรู้ชัดในลักษณะอาการที่มีเกิดขึ้นตามความเป็นจริง
ของคำที่เรียกว่า อนิจจัง(อนิจจลักขณะ)

อัปปณิหิตวิโมกข์ ความรู้ชัดในลักษณะอาการที่มีเกิดขึ้นตามความเป็นจริง
ของคำที่เรียกว่า ทุกขัง(ทุกขลักขณะ)

สุญญตวิโมกข์ ความรู้ชัดในลักษณะอาการที่มีเกิดขึ้นตามความเป็นจริง
ของคำที่เรียกว่า อนัตตา(อนัตตลักขณะ)



วิโมกขมุข มี ๓ อย่าง

อนิมิตตานุปัสสนา วิปัสสนาที่เนื่องจาก อนิจจลักขณะ

อัปปณิหิตานุปัสสนา วิปัสสนาที่เนื่องจาก ทุกขลักขณะ


สุญญตานุปัสสนา วิปัสสนาที่เนื่องจาก อนัตตลักขณะ



เป็นเหตุปัจจัยให้แจ้งใน นิพพาน ตามความเป็นจริง


๑. เป็นเหตุปัจจัยให้รู้ชัดในเหตุปัจจัยของการเกิดภพชาติปัจจุบัน
การดับเหตุปัจจัยของการเกิด ภพชาติปัจจุบัน
และวิธีการกระทำเพื่อดับเหตุปัจจัยของการเกิด ภพชาติปัจจุบัน

๒. เป็นเหตุปัจจัยให้รู้ชัดในเหตุปัจจัยของการเกิดภพชาติการเวียนว่ายตายเกิดในสังสารวัฏ
การดับเหตุปัจจัยของการเกิดภพชาติการเวียนว่ายตายเกิดในสังสารวัฏ
และวิธีการกระทำเพื่อดับเหตุปัจจัยของการเกิดภพชาติการเวียนว่ายตายเกิดในสังสารวัฏ