ฉะนั้นต้องมีรู้อยู่เสมอวิปัสสนา
แต่ไม่ไปยึดไม่ไปอยากไม่ไปเอา
มันมีความปล่อยวางอยู่ รู้แต่ปล่อยวาง
ปล่อยวางอยู่แต่ก็ยังรู้อยู่
มันก็จะทำให้เกิดความสม่ำเสมอ
เกิดความพอดิบพอดีความเป็นกลาง

มีความเมตตาปรารถนาดีนี่ก็ปรุงอยู่ในจิต
ถือว่าเป็นสังขารขันธ์

มีกรุณาความสงสารอยากจะช่วยเหลือเขา
ที่เขามีความทุกข์ที่เขาไม่รู้
อยากจะช่วยมันก็เป็นกรุณา เกิดปรุงแต่งในจิต

เกิดมุทิตาพลอยยินดีเห็นเขาได้ดีรู้สึกชื่นชมยินดีด้วย
เกิดปรุงแต่งในจิต เกิดปัญญาขึ้นมาก็เป็นสังขารขันธ์

นี่ต้องพิจารณาต้องสังเกตสิ่งเหล่านี้

ฉะนั้นที่จิตใจมันเกิดขึ้นนี่มันมีรายการต่าง ๆ
เหมือนคนที่เล่นคอมพิวเตอร์เปิดโปรแกรมเข้าไป
มันก็มีรายการต่าง ๆ ให้ดูต่าง ๆ
ในจิตใจนี่ก็เหมือนกัน พอไปรู้ที่จิตก็สังเกตดูว่ามันมีรายการต่าง ๆ

มีชอบมีไม่ชอบ มีสงบไม่สงบ มีขุ่นมัวมีผ่องใสแสดงให้ดู
แต่ว่าเวลาเข้าไปดูเข้าไปรู้นั้นต้องรักษาความปรกติ
ไม่ใช่ดูด้วยความเร่าร้อนใจ ไม่ใช่ดูไปด้วยความเกลียดชัง

ไม่ใช่ดูด้วยความชอบอยากจะได้อยากจะให้ได้
ไม่ใช่ดูด้วยการผลักไสไม่เอาเกลียดชัง อย่างนี้ดูไม่เป็น
ต้องดูด้วยความรู้สึกเป็นปรกติ
รักษาความปรกติความนิ่ง ๆ ความเฉย ๆ

เป็นผู้ดูละครที่เขาแสดงหน้าเวที
เขาจะเต้นเขาจะแสดงบทรัก บทชัง
บทพระเอก นางเอก ตัวโกง
จะต้องรักษาตัวเองซึ่งเป็นผู้ดูนั้นอย่างปรกติไว้
ดูเขาเป็นไปแต่ไม่มีปฏิกิริยากับเขาด้วย
ไม่รัก ไม่ชัง ทำหน้าที่ดู

(มีต่อ)

ฉะนั้นนอกจากดูที่เวทีแล้วดูตัวละครแล้ว
ต้องสังเกตตัวเองอยู่ตลอด
หมายถึงใจเขาจะสังเกตใจเขาตลอด
ใจเขาจะดูอะไรเขารักษาความนิ่งความเฉยความปรกติ

เมื่อมันไม่ปรกติ ทำอย่างไรมันปรกติ
มันก็จะเข้าใจว่ามันต้องปรับอย่างนี้ต้องทำอย่างนี้

เช่น เพ่งเกินไปมันไม่ปรกติก็ผ่อนหน่อย
ผ่อนไปมันเผลอมันล่องลอยมันหลับก็เติมหน่อย สังเกตหน่อย
พิจารณาสังเกตขึ้น มันก็เป็นเรื่องปรุงทั้งหมดนั่นน่ะ
แต่ว่าสติสัมปชัญญะมันก็เป็นตัวปรุงแต่ง

แต่มันเป็นการปรุงแต่งที่จะเอาชนะความปรุงแต่ง
ก็คือรู้เท่ากัน ปล่อยวางแล้วก็เกิดความแจ่มแจ้งขึ้น

เพราะว่าไม่มีใครมาทำให้
ที่จะดับทุกข์นี่ไม่มีใครมาทำให้
ต้องธรรมชาติของมันเองที่ทำ

ธรรมชาติของมันเองก็คือจิตใจ สภาวะ
สติสัมปชัญญะมันเป็นธรรมชาติ
มันจะต้องพัฒนาตัวของมันเองให้มันหลุดพ้น
ให้มันมีปัญญาแจ่มแจ้งหลุดพ้น
ถ้ามันไม่พัฒนามันก็จะหลงเป็นตัวเราของเรา
เป็นสัตว์เป็นบุคคล
แล้วก็ตกอยู่ในความหลงความมืดบอด เป็นทุกข์อยู่อย่างนี้

นี่พระพุทธศาสนาจะสอนให้เห็นว่า

ตนเป็นที่พึ่งของตนจริง ๆ แล้วก็ตนในที่นี้ไม่ใช่ใคร
โดยลึกซึ้งแล้วก็คือธรรมะ ตัวสติ ตัวปัญญาที่จะต้องพึ่งตนเอง
หรือว่าจิตใจจะต้องพึ่ง

คือจิตจะต้องมีสติมีปัญญาพัฒนาจิตใจตัวเอง
ให้เกิดปัญญา เกิดการละความหลงความไม่รู้ออกไป

เพราะฉะนั้นให้สังเกตผู้รู้ ในผู้รู้ก็มีรายการต่าง ๆ ดังที่กล่าว
มีทั้งเวทนา มีทั้งสัญญา มีทั้งสังขาร มีทั้งวิญญาณ
แล้วก็ตัวของมันเองก็คือจิตคือวิญญาณ

(มีต่อ)

เฉพาะวิญญาณเขาก็ทำหน้าที่ผู้รู้อารมณ์
ถ้าเขารู้แบบไม่มีสติ
เขาก็ไปรู้อารมณ์เป็นเรื่องเป็นราว รู้สีรู้เสียงรู้กลิ่นรู้รส
แล้วเขาก็รู้ต่อไปเป็นความหมายเป็นเรื่องเป็นราว

แต่ถ้าหากวิญญาณเขามีสติประกอบ
เขาก็จะรู้จักรู้แค่ธรรมชาติที่เป็นปรมัตถ์
รู้จักที่จะกลับเข้าสู่ภายในของมัน
ไม่หลุดออกไปสู่บัญญัติ หรือไปบัญญัติก็ไม่มาก

คือถ้าปล่อยหลุดออกไป
คือมันไปทางตาเป็นเรื่องเป็นราว

ผ่านทางหูไปเป็นเรื่องเป็นราว
ผ่านทางจมูกแล้วก็ปรุงเป็นความหมายเป็นสิ่งของ
ทางลิ้นก็ปรุงไป หรือบางทีก็ปรุงไปทางใจโดยตรง

แต่ถ้าจิตใจมันมีสติมีปัญญาพอ
จิตออกไปรับรู้ประตูหูไปได้ยินเสียง
มันก็ระลึกเข้ามาภายในดูจิตดูใจภายใน
มันก็ไม่เลยออกไปเป็นคนเป็นสัตว์
หรือมันจะเลยไปบ้างมันก็ยังไม่ไกล
มันกลับรู้ขึ้นภายในจิตใจ

สรุปแล้วคือ

มันต้องรู้กันอยู่ภายใน
ในกายในจิตในสังขารร่างกายนี้
ไม่ส่งจิตออกนอกตัว

วันนี้ก็ได้พูดถึงเรื่องผู้รู้มา ย้ำแล้วย้ำอีกต่าง ๆ
ก็หวังว่าจะไปเป็นผู้รู้ ผู้ดู ผู้รู้ได้ถูกขึ้น
ต้องหัดต้องสังเกตให้มากขึ้นไป

ก็ขอยุติการปรารภธรรมะไว้แต่เพียงเท่านี้

ขอความสุขความเจริญในธรรมจงมีแก่ทุกท่านเทอญ



(ที่มา : ธรรมบรรยายเรื่อง "ดูผู้รู้" โดย พระครูเกษมธรรมทัต (พระอาจารย์สุรศักดิ์ เขมรํสี)
วัดมเหยงคณ์ จ. พระนครศรีอยุธยา)
http://www.watmahaeyong.net

อนุโมทนาสาธุค่ะ คุณกุหลาบสีชา

อนุโมทนาสาธุค่ะ คุณกุหลาบสีชา
ขอให้เจริญในธรรมยิ่งๆขึ้นไปค่ะ
ด้วยความเคารพ

อนุโมทนา สาธุ !!! ครับ

เจริญในธรรมครับ

อนุโมทนาค่ะ คุณกุหลาบสีชา
ขอให้เจริญในธรรมยิ่งๆขึ้นไปค่ะ