สมาธิ และ นิวรณ์ 5
หมายถึง การที่จิตตั้งมั่นจดจ่ออยู่กับสิ่งใดสิ่งหนึ่ง เช่น การอ่านหนังสือจิตก็จะรวมมาอยู่ที่หนังสือเป็นสมาธิ
ก็จะได้สมาธิระดับขนิกสมาธิ เป็นต้น สมาธิมีลักษณะหินทับหญ้า คือ เมื่อไม่มีสมาธิกิเลสก็จะงอกเงยขึ้นมาได้อีก การทำสมาธิจะเรียกกว่าการเจริญสมถะกรรมฐาน สมาธิที่ควรใช้ในวิปัสสนากรรมฐานคือ ขณิกสมาธิ เท่านั้น สมาธิแบ่งเป็น 3 ระดับคือ
ขณิกสมาธิ คือ สมาธิชั่วขณะ สมาธิที่เกิดขึ้นเป็นครั้งคราวในปุถุชนที่กำลังปฏิบัติหน้าที่การงานในชีวิตประจำวันให้ได้ผลดี เป็นสมาธิที่เกิดชั่วขณะหนึ่งแล้วก็หายไป เหมาะแก่การเจริญวิปัสสนากรรมฐาน
อุปจารสมาธิ คือ สมาธิที่เป็นระดับใกล้ฌาน เป็นสมาธิที่มีความตั้งมั่นใกล้จะถึงปฐมฌานหรือ ปฐมสมาบัตินั่นเอง อุปจารสมาธิคุมอารมณ์สมาธิไว้ได้นานพอสมควร มีอารมณ์ใสสว่างพอใช้ได้ อันเป็นภาวะจิตที่ทำให้เกิด "ฌาน" คือภาวะที่จิตสุขสงบผ่องใส ไม่มีความเศร้าหมองขุ่นมัว
อัปปนาสมาธิ คือ เป็นสมาธิจิตที่แน่วแน่และแนบแน่นมาก เป็นสมาธิระดับฌานซึ่งผู้ปฎิบัติส่วนใหญ่จะต้องผ่านเมื่อผู้ปฏิบัติผ่านมาถึงระดับนี้จะรู้ได้ว่าจิตจะรวมเป็นหนึ่ง (เอกัค คตาจิต=มหากุศลจิตในทางพระอภิธรรม) แล้วจะไม่ได้ยินเสียงสิ่งใดทั้งสิ้นจิตจะพักจะสบายอยู่ตลอดไม่เหนื่อยไม่ง่วงมักจะเป็นเครื่องพักจิตของผู้ที่ผ่านธรรมะแล้ว
นิวรณ์ 5
นิวรณ์5 เป็นเครื่องทำลายสมาธิและกุศลธรรม เมื่อมีนิวรณ์5จะไม่เกิดสมาธิ มี 5 ประการคือ
กามฉันท์ คือ ความอยากได้ อยากเอา พอใจในกามคุณทั้ง 5 คือ รูป รส กลิ่น เสียง สัมผัส เป็นกิเลสพวกโลภะ คิดอยากได้โน่นอยากได้นี่
ความพยาบาท คือ ความขัดเคือง แค้นใจ เกลียดชัง หงุดหงิด ฉุนเฉียว ขัดใจ ไม่พอใจ เป็นกิเลสพวกโทสะ
ถีนมิทธะ คือ ความหดหู่ เซื่องซึม เฉื่อยชา ง่วงเหงา ไม่คล่องตัว ไม่เหมาะแก่การใช้งาน ไม่อาจเป็นสมาธิได้
อุทธัจจกุกกุจจะ คือ ความคิดฟุ้งซ่านวุ่นวายใจ กลุ้มใจ คิดระแวง จิตย่อมไม่สงบเป็นสมาธิได้
วิจิกิจฉา คือ ความลังเลสังสัย ในคุณพระรัตนตรัย อันมี พระพุทธ พระธรรม และ พระสงฆ์ และในเรื่องราวต่างๆ ย่อมไม่สามารถทำสมาธิได้

***********************************************

นิวรณ์ 5 ประการนี้ เมื่ออย่างใดอย่างหนึ่งเกิดขึ้น ย่อมเป็นอุปสรรคกั้นความดีไม่ให้เราได้ดี ทำให้เกิดความขี้เกียจเบื่อหน่าย ง่วงนอน พอนั่งกรรมฐานหน่อยก็ง่วง เดินจงกรมหน่อยก็ง่วง ไม่เอาเหนือเอาใต้เลย ดูหนังสือใกล้สอบ...พอจะจบหน่อยก็ง่วง นี่แหละอุปสรรคไหม แตเราอยากได้ดี อยากชนะอุปสรรคนี้ ต้องใช้ขันติธรรม....อดทน ตายให้มันตาย ต้องตั้งสติไว้ให้ดี ทำด้วยความตั้งใจแล้วจะได้ผลดีชนะอุปสรรคก้คือนิวรณ์และความขี้เกียจทั้งหลายนั่นเอง

เรียน ท่าน จขกท ครับ




สมาธิภาวนา๔ประเภท ที่พระพุทธองค์ทรงตรัสแสดงไว้ คือ

โรหิตัสสวรรคที่ ๕

สมาธิสูตร

[๔๑] ดูกรภิกษุทั้งหลาย สมาธิภาวนา ๔ ประการนี้ ๔ ประการเป็นไฉน คือ

สมาธิภาวนาอันบุคคลเจริญแล้ว กระทำให้มากแล้ว ย่อมเป็นไปเพื่ออยู่เป็นสุขในปัจจุบันมีอยู่ ๑

สมาธิภาวนาอันบุคคลเจริญแล้ว กระทำให้มากแล้ว ย่อมเป็นไปเพื่อได้เฉพาะซึ่งญาณทัสสนะมีอยู่ ๑

สมาธิภาวนาอันบุคคลเจริญแล้ว กระทำให้มากแล้ว ย่อมเป็นไปเพื่อสติสัมปชัญญะมีอยู่ ๑

สมาธิภาวนาอันบุคคลเจริญแล้ว กระทำให้มากแล้ว ย่อมเป็นไปเพื่อความสิ้นอาสวะมีอยู่ ๑


สมาธิที่มีลักษณะหินทับหญ้า คือ การที่บุคคลติดในสุขที่เกิดจากสมาธิ(ข้อแรก) แล้ว ไม่ได้ใช้สภาวะจิตที่สงัดจากกาม สงัดจากอกุศล(นิวรณ์สงบ) มาเอื้อประโยชน์ในการเจริญปัญญา. กล่าวคือ ไม่พัฒนามาสู่ข้อสาม(สมาธิภาวนาอันบุคคลเจริญแล้ว กระทำให้มากแล้ว ย่อมเป็นไปเพื่อสติสัมปชัญญะ) และ ข้อ๔(สมาธิภาวนาอันบุคคลเจริญแล้ว กระทำให้มากแล้ว ย่อมเป็นไปเพื่อความสิ้นอาสวะ)

ความผิดพลาดเกิดจากการที่บุคคลไม่ปฏิบัติสมาธิภาวนาตามพุทธวิธีที่ทรงแนะนำไว้
หาใช่ว่า เป็นความผิดพลาดของสมาธิภาวนาเอง

ถ้า จะกล่าวถึงสมาธิภาวนา เพียงด้านเสียที่อาจเกิดขึ้นได้จากการหลงเพลินในสุขของสมาธิ(ข้อ๑)อย่างเดียว ก็ถือว่า เป็นการเลือกกล่าวเพียงด้านเสียที่อาจจะเกิดได้(ในกรณีที่ผู้เจริญสมาธิภาวนาหลงติดสุขเข้า)....
โดยละเลยการกล่าวตามเนื้อธรรมแห่งพระพุทธพจน์ดั้งเดิมให้ครบบริบูรณ์ในทุกด้าน และ ทุกแง่มุม





พระพุทธองค์ทรงตรัสเช่นนี้ เอาไว้ในพระสูตรไหนครับ?
พอจะช่วยนำมาลงเป็นธรรมทานได้ไหมครับ

จขกท. นะ ที่ยกมา เป็นตำราที่สอนผิดๆ นะ

วิปัสสนาญาณ ต้องใช้สมาธิระดับสูง ประเภทสมาธิชั่วครั้งชั่วคราว ชั่วขณะ ก็ได้แค่การตามดูอารมณ์แบบธรรมดา

(ห้ามชวนภิกษุไปบิณฑบาทด้วยแล้วไล่กลับ)

พระอุปนนทะ ศากยบุตร ชวนภิกษุรูปหนึ่งไปเที่ยวบิณฑบาตด้วยกัน แล้วไล่เธอกลับ พระผู้มีพระภาคจึงทรงบัญญัติสิกขาบท ห้ามทำเช่นนั้น ทรงปรับอาบัติปาจิตตีย์แก่ภิกษุผู้ล่วงละเมิด

ขอเพื่อนกัญญามิตรพึงเจริญธรรม

เทพบุตร

เมื่อนำมารวมกันเข้าจะได้ = โพธิปักขิยธรรม 37 ประการ หมายถึง ธรรมที่ดำเนินไปเพื่อการตรัสรู้ ธรรมเป็นไปในทางปัญญา ประกอบด้วยธรรม 7 หมวดตามที่ จขกท.ว่าไว้