๑. สัมมาทิฏฐิ ความรู้ ความเห็นชอบ... สุตมยปัญญา
๒. สัมมาสังกัปโป ดำริชอบ ... จินตามยปัญญา
...
...
๘. สัมมาสมาธิ ... ภาวนามยปัญญาหรือวิปัสสนาปัญญาจะเกิดในขั้นนี้ เพราะต้องอาศัยสมาธิเป็นฐาน
เป็นปัญญาสูงสุด ทำให้ปุถุชนคนธรรมดากลายเป็นพระอริยะบุคคล

สุตมยปัญญาและจินตามยปัญญา เป็นโลกียปัญญา
ภาวนามยปัญญาหรือวิปัสสนาปัญญา เป็นโลกุตรปัญญา

ขอบคุณครับ

สวัสดีครับพี่วิริยะ
ผมพิจารณาตามแล้วรู้สึกมันติดๆในใจ เรียกว่าใช่ก็ไม่เต็มปากจะว่าไม่ใช่ก็ไม่เต็มปาก รู้สึกมันขาดไม่ครบถ้วน ผมขอพูดแค่นี้แหละครับ ต้องขอโทษในความเขลาของผมด้วยที่ไม่เข้าใจว่ามันไม่สมบูรณ์ที่ตรงไหน
ขอบคุณครับ

สวัสดีครับ ..พิจารณาก่อนถูกแล้วครับ อย่าเพิ่งเชื่อ ให้เทียบเคียงกับความเห็นของท่านอื่นด้วย
ติดขัด ตั้งกระทู้ถามได้ มีหลายท่านสามารถให้คำแนะนำและตอบคำถามของคุณได้

ถูกของคุณวิริยะ...และมันก็จริงอย่างคุณลูกพระป่า...

สัมมาทิฏฐิ...สัมมาสังกัปปะ..

ตอนแรกมันก็ต้อง...สุตตะกันมาทั้งนั้นแหละ

แล้วก็...จินตะ...ตาม...

นั่งนึกไปเล่น ๆ ...นี้มันยังไม่พ้นอำนาจสังขารปรุงแต่ง

ผลที่ได้จากการปรุ่งแต่ง...ก็เลยขึ้นอยู่กับ...ประสบการณ์

หากให้บังเอิญ...นึกเพลิน...จนไม่ได้คิดอะไรอย่างอื่น...รู้แต่ว่าตัวเองนึกอะไรอยู่

เรื่องที่นึกเป็น...วิตก
รู้ว่านึกอะไรเป็น...วิจารณ์

มีปิติ...สุข...เอกัตคตา

มันจะ..เอ๊าะ...แล้วจะลงใจสนิทกับเรื่องที่นึกขึ้นมาเองได้

ว่ามันจริงเพราะอย่างนี้นี่เอง

ทุกข์..ก็ทุกข์จริง...เพราะมีเหตุ...ไม่มีเหตุก็ไม่ทุกข์...เป็นอย่างนี้จริง ๆ

สัมมาทิฏฐิ...เกิดสมบูรณ์ตรงนี้...ตรงที่เห็นจริงด้วยตัวเอง

มรรค 8 ก็เริ่มเดินเครื่องจริงจากตรงนี้คือมีสัมมาทิฏฐิเป็นหางเสือ

ก่อนหน้านี้ก็จริงอยู่...จริงระดับความรู้สึกนึกคิด

ปัญญาไม่เกิด...กับผู้ไม่มีฌาณ...ก็เพราะอย่างนี้

เพราะปัญญาตัวนี้..เป็นปัญญาจริง...ไม่ใช่จินตนาการ

แต่พอบอกว่าฌาณ....ก็พาลไปนึกถึงฤาษีกันซะนี่

กิเลสมันพาหลบ..นะ..รู้ตัวรึเปล่า...

ทีนี้....ความลุ้มลึกในสัมมาทิฏฐิ...ก็แตกต่างกันไปตามความละเอียดของใจ...ของผู้นั้น

สัมมาทิฏฐิของปุถุชน...ละเอียดอย่างหนึ่ง...ของโสดา...สกิทาคา...ก็ละเอียดขึ้นไปอย่างหนึ่ง

อันนี้...นึก ๆ เอานะ

"ปัญญาไม่เกิดขึ้นกับผู้ไม่มีฌาณ
ฌาน ก็ไม่เกิดเขึ้นกับผู้ไม่มีปัญญาด้วย" ต้องเอามาอ้างให้ครบครับ

เรารู้จัก อริยสัจ 4 และมรรคทั้ง 8 โดยสุตตมยปัญญา คิดพิจารณาตามแล้วเห็นจริง จึงเกิดจินตมยปัญญา จึงเกิดสัมมาทิฐิโดยภาคทฤษฎีขึ้นมาก่อน

หลังจากที่ได้ลงมือปฏิบัติภาวนาจริงๆทั้ง สมถะและวิปัสสนา จึงเกิดภาวนามยปัญญา ถ้าทำลายสักกายทิฐิได้ ใจสัมผัสอนัตตาเต็มร้อยแล้ว สัมมาทิฐิโดยภาคฏิบัติก็ถึงความสมบูรณ์

สัมมาสติและสัมมาสมาธินั้นเป็นเพียงกองหนุนของปัญญา หาใช่ตัวทำให้เกิดวิปัสสนาภาวนาไม่

ปัญญาสัมมาสังกัปปะต่างหากที่ทำให้เกิดวิปัสสนาภาวนา เพราะปัญญาสัมมาสังกัปปะในปฏิบัติการ คือตาปัญญาที่ไปทำหน้าที่ สังเกต (ไม่ใช้ความคิด ไม่ใช้บัญญัติ) พิจารณา (ใช้ความคิด ใช้บัญญัติ)

เมื่อรู้จักคุณค่าและอานุภาพของความสังเกตแล้ว วิปัสสนาภาวนาหรือการปฏิบัติธรรมก็จะกลายเป็นของง่ายไปทันที

"ไม่มีความสังเกต วิปัสสนาปัญญาจักไม่เกิด
มีความสังเกตเกิดขึ้นที่ใด วิปัสสนาเริ่มต้นขึ้นที่นั่นทันที
ความสังเกตนี้ คือปัญญาสัมมาสังกัปปะในมรรค 8 นั้นเลยทีเดียว"

"ความสังเกต จะทำให้สติรู้ทันปัจจุบันอารมณ์ และความสังเกตจะทำให้ปัญญาสัมมาทิฐิ คือรู้ธรรมตามความเป็นจริงเกิดขึ้น"

สาธุอนุโมทนาเป็นที่สุดกับท่านเจ้าของกระทู้ครับ

มาเร็วกว่าที่คิด....

ไม่ได้เจตนา...

ทำไม่เป็น...ไม่เคยทำมา...ก็ทำฌาณไม่ได้

ทำเป็น...เคยทำมา..จึงว่าเป็นปัญญา

คนละตัวกับปัญญาความรู้ความจำ...นะ

ปัญญาสังกัปปหรือจินตามยปัญญา เป็นปัญญาสามัญทั่วไป ใช้ประกอบในชีวิตประจำวัน เช่น ค้าขายอย่างไรจึงจะดีมีกำไร ปัญญาเพื่อวางแนวทาง จะรักษาศีลแบบไหนจึงจะถูกต้องบริสุทธิ์ จะทำสมาธิแนวทางใดจึงจะเหมาะกับจริตตน เป็นต้น ฯลฯ

ถามว่า ปัญญาขั้นนี้มีสติสมาธิหนุนหรือไม่ มี แต่เป็นสติสมาธิที่อ่อน เพราะ "ถูกนิวรณ์ครอบงำอยู่" ปัญญาที่เกิด จึงไม่ใช่ ปัญญาความรู้แจ้งเห็นจริง ไม่สามารถปล่อยละวางอะไรได้ เหมือนการมองวัตถุผ่านเมฆหมอก ได้แต่คาดเดา ทึกทักเอา หรือ "คิดเอาเอง" เท่านั้น

ถูกต้องครับ ผมจะใช้คำว่า สมาธิเป็นฐานของปัญญา

วิปัสสนาปัญญาหรือภาวนามัยปัญญา ต้องอาศัยสัมมาสติและสัมมสมาธิเป็นกองหนุน อย่างที่คุณว่า เพราะสัมมาสติสัมมาสมาธินั้น "ไม่ถูกนิวรณ์ครอบงำ" ปัญญาที่เกิดจึงเป็นปัญญารู้แจ้ง เห็นจริง ตามความเป็นจริงของสรรพสิ่งเป็นปัญญาที่ปล่อย ละ วาง อุปทานความยึดมั่นถือมั่นและกิเลสตัณหาทั้งปวง เหมือนการมองวัตถุที่ไม่มีเมฆหมอกปิดบัง ฉันนั้น ...


คำว่า สังเกตุ นั้นคือ สติ ไม่ใช่ตาปัญญา
คำว่า พิจารณา คือ การคิด การใช้ปัญญา

ฌาณ หรือ ญาณ จริง ๆ เราแยกคำสองคำนี้ไม่ออกด้วยบัญญัติ
ให้อ่านตำรากี่หนต่อกี่หน ก็จำไม่เคยได้ แยกไม่เคยออกจั๊กที

แต่ในการทำสมาธิ เราจะสังเกตเห็นลักษณะอย่างหนึ่งของ การเคลื่อน/โคจร/กริยา/วิถี ของจิต

ที่แสดงลักษณะเหมือน การเล่นว่าว

ตั้งแต่ช่วงที่ วิ่งเพื่อให้ว่าวเล่นลม ช่วงบังคับว่าวเพื่อให้ว่าวไต่เพดานลม
ช่วงประคองว่าว เมื่อว่าวติดลมบน ทรงตัว/บังคับทิศทาง ช่วงเอาว่าวไต่เพดานลมลงมา
ช่วงประคองตอนว่าวตกหลุมอากาศ
และ ช่วงที่ สายว่าวขาด ลอยไปตามธรรมชาติแห่งว่าวและลม จนตกลง
ซึ่ง เราเดินตามว่าวที่ลอยไปและเก็บมันขึ้นมา



ว่าว ในแต่ละลักษณะ มีกิจที่เหมาะสมตาม ลักษณะของเขา



สมาธิ หรือ ญาณ หรือไม่ เราไม่รู้
เรารู้แต่ว่า มันมีอยู่ สภาวะที่ ธรรมร่วมทำกิจเดียวให้เป็นไป

ข้าน้อย .. มึนตึ๊บ รอท่านอื่นมาขยายความนะ ตะเอง อิอิ..

ง๊าาาาาาาา

ขอโทษจ๊ะเธอออออ
ฉันไม่เก่ง ฉันแค่มั่ววววว หน้ามึน

วิปัสสนาภาวนาต่างหากที่ทำให้เกิด ปัญญาสัมมาสังกัปปะ
กระบวนการก็คือ ใช้สัมมาทิฐิเป็นตัวนำ และใช้องค์ประกอบอื่นเช่น
สัมมัปปทาน, อิทธิบาท ,วิปัสสนา,อินทรีย์,พละและโพชฌงค์
ทำทุกอย่างให้พร้อมเพียงกัน ก็จะเกิด สัมมาสังกัปปะ

สัมมาที่เหลือก็ทำเช่นนี้เหมือนกัน เมื่อทำให้เกิดองค์มรรคทั้งแปดแล้ว
ก็จะเกิดสัมมาญาณะและสัมมาวิมุติตามมา