ครั้งหนึ่ง ท่านอเจลกัสสปะทูลถามพระพุทธองค์ว่า
ท่านพระโคดม ! ทุกข์ (ชีวิต) นี้ ตัวเองสร้างขึ้นมาหรือ?
พระพุทธเจ้าตรัสตอบว่า กัสสปะ! เธออย่าว่าอย่างนั้นเลย.
ถ้าเช่นนั้น ทุกข์นั้นคนอื่นสร้างมาหรือ?
พระพุทธเจ้าตรัสตอบว่า กัสสปะ! เธออย่าว่าอย่างนั้นเลย.
ถ้าเช่นนั้น ทุกข์นั้น ทั้งตัวเองและคนอื่นสร้ามาหรือ?
พระพุทธเจ้าตรัสตอบว่า กัสสปะ! เธออย่าว่าอย่างนั้นเลย.
เมื่อตัวเองไม่ได้สร้าง คนอื่นก็ไม่ได้สร้าง ทุกข์ก็เกิดขึ้นมาลอยๆอย่างนั้นหรือ?
พระพุทธเจ้าตรัสตอบว่า กัสสปะ! เธออย่าว่าอย่างนั้นเลย.
เมื่อพระพุทธเจ้าตรัสตอบอย่างนี้ ท่านอเจลกัสสปะก็ยังไม่เข้าใจ จึงทูลซักถามต่อไปว่า
ท่านสมณโคดม ถ้าอย่างนั้นความทุกข์ก็ไม่ใครสร้างล่ะซิ
กัสสปะ! ทุกข์จะไม่มีก็หามิได้ ทุกข์นั้นมีอยู่.
ท่านสมณโคดม! ถ้าทุกข์มีอยู่ พระองค์ก็ไม่รู้จักทุกข์ ไม่ทรงเห็นทุกข์ล่ะซี?
กัสสปะ! เรารู้จักทุกข์ด้วย และเห็นทุกข์ด้วย.
เมื่อท่านอเจลกัสสปะได้ฟังพระพุทธเจ้าก็ยิ่งไม่เข้าใจ จึงทูลถามต่อไปว่า ท่านสมณโคดม! ขอได้โปรดบอกข้าพระองค์ แสดงให้ข้าพระองค์ทราบด้วยว่า ทุกข์(ชีวิต)นั้นเป็นอย่างไร?
พระพุทธองค์จึงทรงชี้แจงแก่ท่านอเจลกัสสปะ ว่า
กัสสปะ! เมื่อเราตั้งแต่แรกผู้สร้างกับผู้เสวย(ทุกข์)เป็นคนเดียวกัน จึงมีลัทธิที่ถือว่า ทุกข์นั้นตนเองสร้างขึ้น เมื่อถืออย่างนี้ก็เป็นสัสสตทิฎฐิ(คือเห็นว่าตนและโลกเที่ยง)
เมื่อยึดถือตั้งแต่แรกว่าผู้สร้างกับผู้เสวยเป็นคนละคนกัน จึงมีลัทธิที่ถือว่าทุกข์นั้นคนอื่นสร้างขึ้น เมือเป็นอย่างนี้ก็เป็นอุจเฉททิฏฐิ(คือเห็นว่าตนและโลกสูญ)
กัสสปะ! เราตถาคตแสดงธรรมเป็นกลางๆไม่ข้องแวะลัทธิสุดโต่งทั้งสองนั้ คือเราตถาคตแสดงว่า เพราะอวิชชาเป็นปัจจัย จึงมีสังขาร เพราะสังขารเป็นปัจจัยจึงมีวิญญาณ เพราะมีวิญญาณเป็นปัจจัยจึงมีนามรูป เพราะนามรูปเป็นปัจจัยจึงมีสฬายตนะ เพราะสฬายตนะเป็นปัจจัยจึงมีผัสสะ เพราะมีผัสสะเป็นปัจจัยจึงมีเวทา เพราะเวทนาเป็นปัจจัยจึงมีตัณหา เพราะตัณหาเป็นปัจจัยจึงมีอุปาทาน เพราะอุปาทานเป็นปัจจัยจึงมีภพ เพราะภพเป็นปัจจัยจึงมีชาติ เพราะชาติเป็นปัจจัยจึงมีชรามรณะ......
กองทุกข์ (ชีวิต) ทั้งมวลนี้ย่อมเกิดขึ้นโดยการอาศัยกันและกันดังกล่าวนี้ จากพุทธพจน์นี้ จึงเห็นได้ว่า ชีวิตนี้คือกองทุกข์ซึ่งเกิดขึ้น เป็นอยู่ และเป็นไปตามกฏแห่งเหตุผล หรือตามหลักปฏิจจสมุปบาท

ความหมายของชีวิต ถ้าเราไม่มีปัญญา ยังไม่เข้าใจความหมายที่ลึกซึ้งได้
เราก็ต้องเอาปริยัติหรือทฤษฎีมาช่วยตีความ พูดง่ายๆก็คือใช้สมองธรรมดา
ช่วยคิดตีความ
อย่างเรื่องนี้เป็นต้น ชีวิตคืออะไร ดันไปยกเอาสิ่งที่เป็นปรมัตถ์มาพูดซะเป็น
ตุเป็นตะเป็นตัวตนขึ้นมา

ชีวิตคืออะไร มันต้องคำนึงถึงธรรมชาติที่เป็นธรรมะและวิทยาสตร์
วิทยาสตร์บอกให้รู้ว่า ชีวิตคืออะไร พระธรรมหรือธรรมะสอนให้หลุดพ้นจาก
ความเป็นชีวิตในแง่เดิมๆ

ถ้ามีใครเขาถามว่าชีวิตคืออะไร มันต้องเอาเรื่อง.....พืชนิยามในนิยามห้ามาตอบ
และถ้าใครอ่านพืขนิยามแล้ว ยังบอกว่าชีวิตคือกองทุกข์ ผมว่าคนๆนั้นน่าสงสารมาก

ในความเป็นจริง ขันธ์ห้าคือกองทุกข์ ไม่ใช่ชีวิตคือกองทุกข์
ชีวิตไหนรู้เรื่องไตรลักษณ์ รู้ธรรมนิยาม นั้นก็คือรู้ว่าขันธ์ห้าไม่เที่ยง เป็นทุกข์ ไม่ใช่ตัวตน
เมื่อขันธ์ห้าไม่ใช่ตัวตน อัตตาก็ไม่เกิด ความทุกข์ก็ไม่มี

ที่ใครบอกว่า......ชึวิตคือขันธ์ห้า นั้นเป็นบุคคลที่พระพุทธเจ้าหมายถึงคนที่ยังมี อวิชา
พระพุทธองค์ทรงสอนให้ ชีวิตเป็นไตรลักษณ์ ไม่ใช่สอนให้ชึวิตเป็นขันธ์ห้า เข้าใจมั้ย

ครั้งหนึ่ง ท่านอเจลกัสสปะทูลถามพระพุทธองค์ว่า
ท่านพระโคดม ! ทุกข์ (ชีวิต) นี้ ตัวเองสร้างขึ้นมาหรือ?
พระพุทธเจ้าตรัสตอบว่า กัสสปะ! เธออย่าว่าอย่างนั้นเลย.
ถ้าเช่นนั้น ทุกข์นั้นคนอื่นสร้างมาหรือ?
พระพุทธเจ้าตรัสตอบว่า กัสสปะ! เธออย่าว่าอย่างนั้นเลย.
ถ้าเช่นนั้น ทุกข์นั้น ทั้งตัวเองและคนอื่นสร้ามาหรือ?
พระพุทธเจ้าตรัสตอบว่า กัสสปะ! เธออย่าว่าอย่างนั้นเลย.
เมื่อตัวเองไม่ได้สร้าง คนอื่นก็ไม่ได้สร้าง ทุกข์ก็เกิดขึ้นมาลอยๆอย่างนั้นหรือ?
พระพุทธเจ้าตรัสตอบว่า กัสสปะ! เธออย่าว่าอย่างนั้นเลย.
เมื่อพระพุทธเจ้าตรัสตอบอย่างนี้ ท่านอเจลกัสสปะก็ยังไม่เข้าใจ จึงทูลซักถามต่อไปว่า
ท่านสมณโคดม ถ้าอย่างนั้นความทุกข์ก็ไม่ใครสร้างล่ะซิ
กัสสปะ! ทุกข์จะไม่มีก็หามิได้ ทุกข์นั้นมีอยู่.
ท่านสมณโคดม! ถ้าทุกข์มีอยู่ พระองค์ก็ไม่รู้จักทุกข์ ไม่ทรงเห็นทุกข์ล่ะซี?
กัสสปะ! เรารู้จักทุกข์ด้วย และเห็นทุกข์ด้วย.
เมื่อท่านอเจลกัสสปะได้ฟังพระพุทธเจ้าก็ยิ่งไม่เข้าใจ จึงทูลถามต่อไปว่า ท่านสมณโคดม! ขอได้โปรดบอกข้าพระองค์ แสดงให้ข้าพระองค์ทราบด้วยว่า ทุกข์(ชีวิต)นั้นเป็นอย่างไร?
พระพุทธองค์จึงทรงชี้แจงแก่ท่านอเจลกัสสปะ ว่า
กัสสปะ! เมื่อเราตั้งแต่แรกผู้สร้างกับผู้เสวย(ทุกข์)เป็นคนเดียวกัน จึงมีลัทธิที่ถือว่า ทุกข์นั้นตนเองสร้างขึ้น เมื่อถืออย่างนี้ก็เป็นสัสสตทิฎฐิ(คือเห็นว่าตนและโลกเที่ยง)
เมื่อยึดถือตั้งแต่แรกว่าผู้สร้างกับผู้เสวยเป็นคนละคนกัน จึงมีลัทธิที่ถือว่าทุกข์นั้นคนอื่นสร้างขึ้น เมือเป็นอย่างนี้ก็เป็นอุจเฉททิฏฐิ(คือเห็นว่าตนและโลกสูญ)
กัสสปะ! เราตถาคตแสดงธรรมเป็นกลางๆไม่ข้องแวะลัทธิสุดโต่งทั้งสองนั้ คือเราตถาคตแสดงว่า เพราะอวิชชาเป็นปัจจัย จึงมีสังขาร เพราะสังขารเป็นปัจจัยจึงมีวิญญาณ เพราะมีวิญญาณเป็นปัจจัยจึงมีนามรูป เพราะนามรูปเป็นปัจจัยจึงมีสฬายตนะ เพราะสฬายตนะเป็นปัจจัยจึงมีผัสสะ เพราะมีผัสสะเป็นปัจจัยจึงมีเวทา เพราะเวทนาเป็นปัจจัยจึงมีตัณหา เพราะตัณหาเป็นปัจจัยจึงมีอุปาทาน เพราะอุปาทานเป็นปัจจัยจึงมีภพ เพราะภพเป็นปัจจัยจึงมีชาติ เพราะชาติเป็นปัจจัยจึงมีชรามรณะ......
กองทุกข์ (ชีวิต) ทั้งมวลนี้ย่อมเกิดขึ้นโดยการอาศัยกันและกันดังกล่าวนี้ จากพุทธพจน์นี้ จึงเห็นได้ว่า ชีวิตนี้คือกองทุกข์ซึ่งเกิดขึ้น เป็นอยู่ และเป็นไปตามกฏแห่งเหตุผล หรือตามหลักปฏิจจสมุปบาท

ธรรมะสูงๆไม่ไหวก็เอาขั้นต้นๆไปก่อน อย่างที่เคยบอก เช่น ทอดกฐิน ทอดผ้าป่า สร้างหอระฆัง สร้างห้องน้ำ ปล่อยกุ้งหอย ปู ปลาลงแม่น้ำ ไหว้พระสวดมนต์ ปิดทองพระประจำวัน ...นี่ก็เข้าหน้าหนาวแล้ว จะทำบุญโดยนำเครื่องกันหนาวแจกเด็กๆในถิ่นทุรกันดารกก็ได้ ... จะสิ้นปีแล้วจะร่วมสวดมนต์ข้ามปีก็เอา มีข่าวว่าบริเวณสนามหลวงก็จัดสวดไปร่วมได้ หรือไปวัดใกล้ๆบ้านก็ได้ เอาเรื่องง่ายๆไปก่อน

อย่างกรัชกายกับลุงหมาน เขาเรียก.......

เพื่อนร่วมขันธ์

อ้าว...ทำไมมีขันธ์เดียวล่ะ

บอกห้าขันธ์ไม่ได้ เพราะมันเป็นมหาห้าขัน(มหาเทียม)
นั้นมันไม่ใช่เพี่อน มันเป็นศัตรูของกรัชกาย หรือว่าไม่จริง

ขอบคุณลุงหมานครับ สำหรับคำตอบ
ผมแนบลิงค์ พจนานุกรมของ พระธรรมปิฎกแล้วก็จากธรรมสังคณีปกรณ์ไว้ด้วย

http://84000.org/tipitaka/dic/v_seek.ph ... &detail=on
http://www.etipitaka.com/compare?lang1= ... &volume=35

สรุปได้ว่าชีวิตินทรีย์ก็คือ อายุ ความดำรงอยู่ ความเป็นไปอยู่ ความหล่อเลี้ยงอยู่จะของรูปธรรม หรือ นามธรรมก็ตาม ก็เป็นสภาพที่ไม่เที่ยง เป็นสภาวะที่แตกทำลายและไม่ใช่ตัวตน

สุดท้ายก็ขอสวัสดีปีใหม่ขอให้ทุกท่านมีความสุขทั้งกายและใจ
เจริญในธรรมกันถ้วนหน้า จนถึงฝั่งในที่สุด

ชีวิตินทรีย์ อินทรีย์คือชีวิต, สภาวะที่เป็นใหญ่ในการตามรักษาสหชาตธรรม (ธรรมที่เกิดร่วมด้วย) ดุจน้ำหล่อเลี้ยงดอกบัว เป็นต้น มี ๒ ฝ่ายคือ
๑. ชีวิตินทรีย์ที่เป็นชีวิตรูป เป็นอุปาทายรูปอย่างหนึ่ง (ข้อที่ ๑๓) เป็นเจ้าการในการรักษาหล่อเลี้ยงเหล่ากรรมชรูป (รูปที่เกิดแต่กรรม) บางทีเรียก รูปชีวิตินทรีย์
๒. ชีวิตินทรีย์ที่เป็นเจตสิกเป็นสัพพจิตตสาธารณเจตสิก (เจตสิกที่เกิดกับจิตทุกดวง) อย่างหนึ่ง (ข้อที่ ๖) เป็นเจ้าการในการรักษาหล่อเลี้ยงนามธรรมคือจิตและเจตสิกทั้งหลาย บางทีเรียก อรูปชีวิตินทรีย์ หรือ นามชีวิตินทรีย์

พระพุทธศาสนา เป็นศาสนาที่สอนให้รู้จักชีวิต คือกองทุกข์ และสอนให้ปฏิบัติเพื่อหลุดพ้นจากกองทุกข์นี้ ที่ว่าสอนให้รู้จักชีวิตนั้น คือสอนให้รู้ว่า ชีวิตเป็นมา เป็นอยู่ และเป็นไปตามกฎเหตุผล หรือตามหลักปฏิจจสมุปบาท คือภาวะที่อาศัยกัเกิดขึ้น ซึ่งหมายถึงระบบการกำเหนิดของชีวิต คือกองทุกข์หรือชีวิตนี้ เกิดขึ้น ตั้งอยู่ และดับไป โดยเป็นเหตุเป็นผลสืบเนื่องกันเป็นลูกโซ่ คือเพราะอวิชชาเป็นปัจจัยจึงมีสังขาร เพราะสังขารเป็นปัจจัยจึงมีวิญญาณ ฯลฯ เมื่อถึงมรณะถ้าตัดอวิชชาไม่ขาด อวิชชาก็จะมาเป็นปัจจัยให้สังขารต่อไปอีกจะหมุนเวียนอยู่อย่างนี้ตลอดไป

ลุงอธิบายต่อไปเรื่อยนะคะ