ขึ้นชื่อว่า ผัสสะ เรียกว่า การกระทบ
แต่การกระทบนั้นจะต้องมีของ ๓ สิ่ง
อันได้แก่
วัตถุ ๑ (หรือทวาร)
อารมณ์ ๑
จิต ๑
จึงจะเรียกว่า ผัสสะ ตามนัยปฏิจจสมุปบาท

จุดที่อายตนะภายนอก (รูป เสียง กลิ่น รส สัมผัส ธัมมารมณ์) กระทบกับอายตนะภายใน (ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ) เรียกว่า ผัสสะ

ส่วนอารมณ์ นั้นเกิดขึ้นภายหลัง เมื่อมีเวทนาเกิดขึ้นตอบโต้กับผัสสะนั้นๆ

อายตนะภายใน กระทบอายตนะภายนอก มีวิญญาณ คือเกิดผัสสะ เกิดเวทนา เกิดตัญหา และอุปทาน ตามลำดับ

บุคคลอาศัยอายตนะภายในและอายตนะภายนอก จึงเกิด วิญญาณ

ความประจวบของธรรมทั้ง ๓ เป็น ผัสสะ

เพราะผัสสะเป็นปัจจัย จึงมี เวทนา

เพราะเวทนาเป็นปัจจัย จึงมี ตัณหา

ผัสสะ เป็นปัจจัย จึงมีตัณหา

ดูกรภิกษุทั้งหลาย เหตุเกิดแห่งกามเป็นไฉน คือ ผัสสะเป็นเหตุเกิด
แห่งกามทั้งหลาย
http://www.84000.org/tipitaka/pitaka2/v.php?B=22&A=9611&Z=9753

ผัสสะเป็นปัจจัย สัญญาจึงมี

ข้อที่เรากล่าวว่า ดูกรภิกษุทั้งหลาย เธอทั้งหลายพึงทราบสัญญา ฯลฯ
ปฏิปทาที่ให้ถึงความดับแห่งสัญญา ดังนี้นั้น เราอาศัยอะไรกล่าว ดูกรภิกษุ
ทั้งหลาย สัญญา ๖ ประการนี้ คือ รูปสัญญา สัททสัญญา คันธสัญญา
รสสัญญา โผฏฐัพพสัญญา ธรรมสัญญา เหตุเกิดแห่งสัญญาเป็นไฉน คือ
ผัสสะเป็นเหตุเกิดแห่งสัญญา
[url]http://www.84000.org/tipitaka/pitaka2/v.php?B=22&A=9611&Z=9753
[/url]

ผัสสะ เป็นปัจจัย กรรม จึงมี

ข้อที่เรากล่าวว่า ดูกรภิกษุทั้งหลาย เธอทั้งหลายพึงทราบกรรม ฯลฯ
ปฏิปทาที่ให้ถึงความดับแห่งกรรม ดังนี้นั้น เราอาศัยอะไรกล่าว ดูกรภิกษุทั้งหลาย
เรากล่าวเจตนาว่าเป็นกรรม บุคคลคิดแล้วจึงกระทำกรรมด้วยกาย ด้วยวาจา
ด้วยใจ ก็เหตุเกิดแห่งกรรมเป็นไฉน คือ ผัสสะเป็นเหตุเกิดแห่งกรรม
http://www.84000.org/tipitaka/pitaka2/v.php?B=22&A=9611&Z=9753

อนุโมทนาสาธุ ^^