นั่นๆๆ ไปไม่ได้แล้ว ไปไม่เป็นแล้ว กรัชกายจึงปิดได้ 1 แยก (แยกขันธ์) แล้ว คิกๆๆ

วันนี้จะ ชัต ดาวน์แยกไหนนอ จะปิดให้เป็นอัมพาต นอนหยอดน้ำข้าวต้มเชียเนี่ยะ

ขันธ์ แปลว่า กอง,หมวด

ตัวอย่าง เช่น

๑. รูปขันธ์ กองแห่งรูป (หรือหมวดแห่งรูป)
๒. เวทนาขันธ์ กองแห่งเวทนา
๓. สัญญาขันธ์ กองแห่งสัญญา
๔. สังขารขันธ์ กองแห่งสังขาร
๕. วิญญาณขันธ์ กองแห่งวิญญาณ


ดูกว้างออกไปอีก

แม้แต่องค์ประกอบของมรรค ๘ อย่าง ท่านก็จัดเป็นขันธ์ หรือธรรมขันธ์ แปลว่า หมวดธรรม หรือกองธรรม มี ๓ ขันธ์ หรือ ๓ ธรรมขันธ์ กล่าวคือ ศีลขันธ์ สมาธิขันธ์ และปัญญาขันธ์

การจัดแบบธรรมขันธ์ ๓ นั้น มุ่งเพียงให้เห็นองค์ธรรมเป็นหมวดหมู่ตามประเภท แต่การจัดเป็นไตรสิกขา มุ่งให้เห็นลำดับในกระบวนการปฏิบัติหรือใช้งานจริง


ดูกว้างออกไปอีก สังขารที่พูดถึงบ่อย คือ สังขารในขันธ์ ๕ กับ สังขารในไตรลักษณ์


สังขาร ๒ นัยนี้มาในหลักธรรมสำคัญ กล่าวอ้างกันบ่อย และความหมายคล้ายจะซ้อนกันอยู่ ทำให้ผู้ศึกษาสับสนได้ง่าย ยกคำมาดูให้เห็นชัด


๑. สังขาร ในขันธ์ ๕ รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ

๒. สังขาร ในไตรลักษณ์ สังขารทั้งปวง ไม่เที่ยง สังขารทั้งปวง เป็นทุกข์ ธรรมทั้งปวงเป็นอนัตตา

นำความหมายทั้ง ๒ นั้น มาทบทวน โดยเข้าคู่เทียบให้เปรียบกันดู ดังนี้

๑. สังขาร ซึ่งเป็นข้อที่ ๔ ในขันธ์ ๕ หมายถึงสภาวะที่ปรุงแต่งจิต ให้ดี ให้ชั่ว ให้เป็นกลาง ได้แก่ คุณสมบัติต่างๆของจิต มีเจตนาเป็นตัวนำ ที่ปรุงแปรการตริตรึกนึกคิดในใจ และการแสดงออกทางกาย วาจา ให้เป็นไปต่างๆ เป็นตัวการของการทำกรรม เรียกง่ายๆว่า เครื่องปรุงของจิต เช่น ศรัทธา สติ หิริ โอตตัปปะ เมตตา กรุณา ปัญญา โมหะ โลภะ โทสะ เป็นต้น (คัมภีร์อภิธรรมจำแนกไว้ ๕๐ อย่าง เรียกว่า เจตสิก ๕๐ ในจำนวนทั้ง ๕๒) ซึ่งทั้งหมดนั้น ล้วนเป็นนามธรรม มีอยู่ในใจทั้งสิ้น นอกเหนือจาก เวทนา สัญญา และวิญญาณ


๒. สังขาร ที่กล่าวถึงในไตรลักษณ์ หมายถึง สภาวะที่ถูกปรุงแต่ง คือ สภาวะที่เกิดจากเหตุปัจจัยปรุงแต่งขึ้นทุกอย่าง ประดามี ไม่ว่าจะเป็นรูปธรรมหรือนามธรรมก็ตาม เป็นด้านร่างกายหรือจิตใจก็ตาม มีชีวิตหรือไร้ชีวิตก็ตาม อยู่ในจิตใจหรือเป็นวัตถุก็ตาม เรียกอีกอย่างหนึ่งว่า สังขตธรรม คือทุกสิ่งทุกอย่าง เว้นแต่นิพพาน

จะเห็นว่า สังขาร ในขันธ์ ๕ มีความหมายแคบกว่า สังขาร ในไตรลักษณ์ หรือเป็นส่วนหนึ่งของสังขารในไตรลักษณ์นั่นเอง


(สังขารที่กล่าวในไตรลักณ์ รวมคนหมดทั้งตัว คือทั้งกายและจิตใจ ทั้งรูปธรรม นามธรรม)