มีตำราบางตำราไปยกเอาจิตมาเป็นตัวตนแล้วก็บอกว่า จิตเป็นดวงๆ
ยิ่งไปกว่านั้นยังบอกอีกว่า จิตมี๑๒๑ดวง แบบนี้ผมว่าถ้าจะมโนเลอะเทอะไปกันใหญ่
นี่แสดงให่เห็นว่า ผู้ยกเอาคำว่าจิตขึ้นมากล่าว ไม่ได้มีความเข้าใจในความเป็นพระอภิธรรมเลย

ถ้าเราจะศึกษาเรื่องของจิต เราต้องเอาพระอภิธรรมปิฎกเป็นหลัก ถ้าตำราเล่มใดกล่าวขัดแย้ง
กับพระอภิธรรมปิฎกให้ถือว่า ตำรานั้นกล่าวิดเพี้ยนจากธรรม(อภิธรรม)

ในอภิธรรมปิฎกกล่าวบัญญัติเรื่องจิตไว้ดังนี้.......


......................พระไตรปิฎก เล่มที่ ๓๔ พระอภิธรรมปิฎก เล่มที่ ๑
..............................ธรรมสังคณีปกรณ์

[๗๖๗] ธรรมเป็นจิต เป็นไฉน?
จักขุวิญญาณ โสตวิญญาณ ฆานวิญญาณ ชิวหาวิญญาณ กายวิญญาณ
มโนธาตุ มโนวิญญาณธาตุ สภาวธรรมเหล่านี้ชื่อว่า ธรรมเป็นจิต.

พิจารณาจากพระอภิธรรมปิฎกแล้วจะเห็นได้ว่า อะไรคือจิตและจิตมีองค์ธรรมจำนวนเท่าไร
หาใช่๑๒๑ตามตำราบางเล่มไม่

คงจะรวมเอาจิตเจตสิกเข้ามานับด้วยหรือปล่าวครับ

แต่แนวทางในการเรียนการตั้งอยู่ของจิต อย่างคุณโฮฮับอธิบาย ก็ชัดเจนและง่ายต่อการศึกษาด้วยครับผมว่า

จะนับวนไปมาสองสามรอบ อย่างไรก็ไม่ถึง๑๒๑หรอกครับ และในความเป็นจริงนั้น
ความเป็นเจตสิกที่บัญญัติไว้ในพระอภิธรรมปิฎกมีดังนี้....

[๗๖๘] ธรรมเป็นเจตสิก เป็นไฉน?
เวทนาขันธ์ สัญญาขันธ์ สังขารขันธ์ สภาวธรรมเหล่านี้ชื่อว่า ธรรมเป็นเจตสิก.

ธรรมไม่เป็นเจตสิก เป็นไฉน?
จิต รูปทั้งหมด และอสังขตธาตุ สภาวธรรมเหล่านี้ชื่อว่า ธรรมไม่เป็นเจตสิก.

ธรรมหรือสภาวธรรมที่เป็นเจตสิกมีแค่ เวทนาขันธ์ ๑ สัญญาขันธ์๑ สังขารขันธ์๑

การที่จะบอกว่าเอาจิตเจตสิกไปนับรวมกัน....ทำไม่ได้ครับ
เพราะในอรรถของพระอภิธรรมท่านบอกว่า จิตไม่ใช่เจตสิก

คนที่ศึกษาพระธรรมจากตำราโดยเข้าใจไปเองว่า สามารถเรียนรู้กันได้หรือจะเกิดปัญญาได้เพราะตำรา
เช่นนี้เป็นความเข้าใจผิดอย่างมาก

การจะเข้าใจธรรมะได้นั้นตนจะต้องมีปัญญาเสียก่อน
ปัญญาที่ว่าก็ไม่ได้แปลกประหลาดเกินความสามารถของเรา
แต่ทิฐิมานะทำให้เกิดความหยิ่งยโส ไม่ยอมรับความเห็นของคนที่เขาเข้ามาชี้แนะ นี่ไม่เป็นไร
เพียงแต่ไอ้เรื่องย้อนไปดูถูกดูแคลนพูดจาประชดประชดเขานี่ซิ
แบบนี้ไม่มีทางเข้าใจธรรมะที่แท้จริงหรอกครับ

ปัญญาเบื้องตนที่ผมอยากจะนำมากล่าวเพื่อให้เรารู้...สภาพที่แท้จริงของธรรมที่เรากำลังกล่าวถึง
ในสภาพความเป็นจริงของธรรมนั้น มันเป็นไตรลักษณ์

สภาพธรรมหรือสภาวธรรมในกายใจของบุคคล.....มันเกิดขึ้นแล้วก็ดับไปในทันทีทันใด
มันไม่เที่ยง ไม่ใช่ตัวตน ฉะนั้นการมาบอกว่า จิตมี๑๒๑ดวงนั้นมันเป็นเรื่องของความยึดมั่นถือมั่น
จนเกิดการปรุงแต่งจิต ซึ่งการจะกล่าวถึงจิตจะต้องกล่าวแต่ในความเป็นขันธ์ห้าเท่านั้น
และเจตสิกก็เช่นกัน ล้วนอยู่ในกระบวนการขันธ์ห้า

ผมไม่ได้ว่าครูบาอาจารย์ู้แต่งตำราหรอกนะครับ เพียงแต่ผมเห็นว่าผู้ศึกษาตำรา
ขาดความเข้าใจในสิ่งที่ผู้แต่งตำราต้องการจะสื่อ ก็ด้วยเหตุนี้การเอาเนื้อหาของตำรา
มากล่าวต่อจึงเกิดการเข้าใจผิดต่อครูบาอาจารย์ผู้แต่งตำรา

ผมว่าคุณโฮฮับไปยกธรรมในคัมภีร์มาเฉพาะส่วนที่คุณโฮฮับรู้และเข้าใจเท่านั้น

เรื่องอภิธรรมที่เขาแยกจิต เจตสิกเป็นดวงๆนั้นเป็นรายละเอียดที่ลึกซึ้งลงไปอีกยากที่คุณโฮหรือผู้คนธรรมดาทั่วไปจะเข้าใจ ต้องนักเรียนอภิธรรมทั้งหลายที่จะสามารถเข้าใจได้ โดยหลักทฤษฎี และพระอริยเจ้าผู้ประกอบด้วยปฏิสัมภิทาญาณจึงจะเข้าใจได้ด้วยการพบเห็นอภิธรรมจริงๆ

พระอภิธรรมปิฎกนี้มีมากที่สุดคือ 42,000 พระธรรมขันธ์เชียวนะครับ อย่าเอาแค่มุมใดมุมหนึ่งมาตีความแล้วตีขลุมเอาให้คนเห็นตามที่เราเห็นนะครับ มันจะผิดธรรม

เรื่องนี้คงต้องเชิญลุงหมานผู้เชี่ยวชาญด้านอภิธรรมมาแสดงความเห็นและร่วมสนทนาชี้แจงให้คุณโฮอับคลายความเห็นผิดยึดผิดในเรื่องพระอภิธรรมนี้นะครับ

ข้อความข้างบนผมอ้างอิงเอามาเป็นตัวอย่างครับว่านักศึกษาท่านนี้ ขาดความเข้าใจในธรรมที่ตน
กำลังศึกษาตรงไหนอย่างไร

บาลีท่านว่า............"อุเปกฺขาสหคตํ จกฺขุวิญฺญาณํ"
แต่นักศึกษาท่านนี้กลับเอาไปแปลเป็นอีกอย่าง ซึ่งมันผิดพลาดคลาดเคลื่อนจากเนื้อหาของบาลี

ในความหมายของบาลีไม่ได้แปลว่า..."จิตที่อาศัยจักขุวัตถุ เห็นรูปารมณ์ที่ดีและไม่ดี เกิดขึ้นพร้อมด้วยความเฉยๆ"

ความหมายที่แท้จริงของบาลีที่ว่า....อุเปกฺขาสหคตํ จกฺขุวิญฺญาณํ
ถ้าจะแปลชนิดตรงตัวยังไม่อธิบายความนั้นก็คือ.....อุเบกขาอันเกิดร่วมกับจักขุวิญญาน

อธิบายความ คำพูดนี้เป็นคำที่ครูบาอาจารย์ใช้สื่อเพื่อให้รู้ว่า การนำเอาองค์มรรคในโพชฌงค์มาเจริญ
นั้นก็คือ...อุเบกขา มาเจริญเมื่อเกิดการกระทบขึ้นที่ตาหรือจักขุ เพื่อให้ปล่อยวางในสิ่งที่ที่ตาไปรู้เห็น
พูดใหตรงธรรมก็คือปล่อยวาง ความเป็นจักขุวิญญานเพื่อไม่ได้เกิดวิญญานขันธ์ในขันธ์ห้า

ผมยินดีจะคุยกับลุงหมานครับ แต่มีเงื้อนไข ห้ามใช้อำนาจบาตรใหญ่หรือเอาความเป็นอาวุโส
มาข่มขู่มด้วยคำพูดที่ไม่เกี่ยวข้องกับสาระธรรมที่กำลังคุย

ริจะอ้างบาลีต้องรู้และเข้าใจความหมายของบาลี....เช่นนั้นการแปลบาลีเป็นไทยจึงจะสอดคล้องกัน
การเข้าใจธรรมะย่อมจะต้องไม่ผิดเพี้ยน ตรงข้ามแม้บาลียังไม่เข้าใจ แปลบาลีด้วยความสับสน
ธรรมะที่ได้ย่อมิดเพี้ยนลงเหว

อย่างเช่น บาลีประโยคนี้ ผู้อ้างอิงแปลด้วยความิดเพี้ยน
ถ้าจะแปลให้ตรงความหมายของบาลีก็คือ

อุเปกขาสหคตํ โสตวิญฺญาณํ

อุเปกขา(อุเปกฺขา) แปลเป็นไทยได้ว่า...........ความวางเฉยหรือวางใจเป็นกลาง

สหคตํ(สหคต) แปลเป็นไทยได้ว่า........เกิดพร้อมกันหรือประกอบกันอยู่

โสต(โสตายตน) แปลเป็นไทยได้ว่า.......อายตนะคือหู

วิญฺญาณํ(วิญญาน)แปลเป็นไทยว่า.........ความรู้แจ้งหรือรู้สึกตัว

แปลทั้งประโยคได้ง่ายๆว่า ...."การทำใจเป็นกลางต่อเสียงที่ได้ยินหรือรู้สึกต่อเสียงนั้น"

แล้วจะเข้ามาบอกว่า ผู้แปลไม่รู้ไม่มีความเข้าใจพระอภิธรรมตรงไหนอย่างไร
ในที่นี้ไม่ได้หมายถึงบาลี ...แต่เป็นผู้ที่แปลบาลี

ผมว่า เพื่อไม่ได้เกิดวิญญาณในขันธ์5นั้น ดูแปลกๆไปครับ

ผมว่าน่าจะเกี่ยวกับปฎิจจสมุปบาท คือ เพื่อ ดับ เวทนา

ไม่แปลกหรอกครับ! เมื่อเกิดการกระทบขึ้นที่จักขุทวาร จะเกิดเป็นจักขุวิญญานขึ้น((วิญญาน)
เมื่อเกิดแล้วเรารู้แล้วด้วยอุเบกขา กายใจก็จะปล่อยวางตัวจักขุวิญญานนั้น(วิญญาน) ไม่ยึดมั่นจนเกิดเป็นขันธ์ตามมา

ส่วนเรื่องเวทนาในปฏิจจสมุปบาทที่คุณว่า อย่าลืมว่า ปฏิจจฯเป็น.....อัญญมัญญปัจจัย
องค์ธรรมในปฏิจจฯทั้งหมดต่างอาศัยซึ่งกันและกันอยู่ (จะขาดตัวหนึ่งตัวใดไม่ได้)
วิญญานก็เป็นองค์ธรรมหนึ่งในปฏิจจฯ การดับเวทนานั้นวิญญานย่อมดับไปด้วย
หรือดับวิญญาน เวทนาย่อมดับตาม

คันปากอีก

จิตมีรูปวิเคราะห์ดังนี้

ธรรมชาติใด ย่อมคิดซึ่งอารมณ์ เหตุนั้น ธรรมชาตินั้น ชื่อว่าจิต

จิตก็ดี มโนก็ดี มนะ เป็นต้นก็ดี เป็นไวพจน์ คือ ใช้แทนกันได้ ใช้ศัพท์ไหนก็ได้ บางทีเรียกซ้ำว่า จิตใจ ก็อันเดียวกัน

อย่าตลกจะพูดอะไรคิดก่อนหรือเปล่า พูดมาได้ "จิตมีรูปวิเคราะ"
จิตมันเป็นนามธรรม และในอภิธัมมัตถฯท่า่นก็แยกแยะจิตกับรูปออกจากกันต่างหาก
ดันบอกมาได้ว่า จิตมีรูปวิเคราะ



ธรรมชาติใด ย่อมคิดซึ่งอารมณ์ ..........

[๗๖๖] ธรรมมีอารมณ์ เป็นไฉน?
เวทนาขันธ์ สัญญาขันธ์ สังขารขันธ์ วิญญาณขันธ์ สภาวธรรมเหล่านี้ชื่อว่า ธรรมมี
อารมณ์.

ธรรมไม่มีอารมณ์ เป็นไฉน?
รูปทั้งหมด และอสังขตธาตุ สภาวธรรมเหล่านี้ชื่อว่า ธรรมไม่มีอารมณ์.


[๗๖๗] ธรรมเป็นจิต เป็นไฉน?
จักขุวิญญาณ โสตวิญญาณ ฆานวิญญาณ ชิวหาวิญญาณ กายวิญญาณ มโนธาตุ
มโนวิญญาณธาตุ สภาวธรรมเหล่านี้ชื่อว่า ธรรมเป็นจิต.

ธรรมไม่เป็นจิต เป็นไฉน?
เวทนาขันธ์ สัญญาขันธ์ สังขารขันธ์, รูปทั้งหมด และอสังขตธาตุ สภาวธรรม
เหล่านี้ชื่อว่า ธรรมไม่เป็นจิต.



ใช้แทนกันไม่ได้ เพราะในพระอภิธรรมปิฎกแยกแยะธรรมไว้เป็นลักษณะเฉพาะด้วยเหตุปัจจัย

จิตก็คือ....จักขุวิญญาณ โสตวิญญาณ ฆานวิญญาณ ชิวหาวิญญาณ กายวิญญาณ มโนธาตุ
มโนวิญญาณธาตุ

มโนก็คือ.....มโนทวาร

มนะก็คือ.....มโนทวารที่เกิดความคิดปรุงแต่งแล้ว

จิต ใจ มโน มานัส มนะ วิญญาณ เป็นไวพจน์กัน

ตา+รูป+จักขุวิญญาณ
หู + เสียง +โสตวิญญาณ
จมูก+กลิ่น+ฆานวิญญาณ
ลิ้น+รส+ชิวหาวิญญาณ
กาย+สัมผัส+กายวิญญาณ
ใจ+ธัมมารมณ์+มโนวิญญาณ

ธรรมะ ธรรมชาติ ก็ทิ่มหูทิ่มตา ลั๊นล้าๆแอ่นแอ๊นอยู่ทุกวัน เวลา นาที วินาที เสี้ยววินาที ทุกๆขณะที่เห็นได้ยินเป็นต้น

ล่องเรือหารัก จอดไม่ต้องแจว คิกๆๆ